Канада халыны денсаулыын ныайту орталыы

Жеке бірліктерде мір сапасын баалауды алашы ммкіндіктері 1991 жылы оамды жне леуметтік ызметтер министрлігіні тапсырысы бойынша Канада халыны денсаулыын ныайту орталыында болды. Орталыа дамуында ауытулар бар адамдарды даму шін лгіні зірлеу міндеті ойылды.

Жоба ке даму алды жне1994 жылды зінде мір сапасын ылыми-зерттеу блімі алыптастырылды. Бгінде Орталы бірнеше, оны ішінде халыты жас санаттары арт адамдар, жасспірімдер, лкендер блінісінде мір сапасын зерттеу жобаларын аятады. Орталыты зерттеу тобы сондай-а, халыты ртрлі психиатриялы ауруханаларды брыны емделушілері сияты топтары шін ралдарды олдануда баса да мекемелерге жне йымдара кмек крсетеді. [43]

1994-2001 жылдар аралыында мір сапасын зерттеулер блімі бірден екі алым - Ребекка Ренвик жне Деннис Рафаэльді ылыми басаруында болды. Жобаны жетекшісі Иван Браун болды, ал Тед Майерскот деректер орларымен жне оаммен байланысты амтамасыз етумен айналысты.

Орталы есептейтін мір сапасы индексі мірді субъективтік анааттандырылу нтижелерін ртрлі лем елдеріндегі мір сапасы объективтік детерминант зерттеулерімен байланыстыратын бірегей дістемеге негізделеді. 2005 жылы соы зерттеуде индекс 111 елге есептелді.

Дістеме

дістеме факторларды ке атарын ескере отырып, мірді сапалы сипаттамалар объективтік баалау масатына баындырылан. Біра егер материалды саулыты табыстар, ебекаы, халыты жан басына ЖІ клемі ретінде санды крсеткіштер кмегімен лшеу иын болмаса, онда оршаан орта, саяси еркіндіктер дегейі, бос уаыт объектілеріні дамыандыы жне т.б.сияты материалды есепке алынуы иын нарыты емес факторларды лшеу жеткілікті дрежеде иын.

Сондай-а, дістеме ртрлі факторлара жне леуметтік-экономикалы саулыты крінісін райтын материалды емес активтерге санды мндер беруге байланысты есерілмейтін иындытарын жоятындай крінген. Мнда гіме бірыай статистикалы лшеуішке біріктіру жолымен леуметтік жне экономикалы саулыты балама, ашалай емес крсеткіштерін зірлеуді кптеген ммкіндіктерінде болып отыр. Кез келген жадайда, ажеттілігіне арай дістеме сараптамалы пікірге жгінуге тура келетін жадайа жол береді.

мір сапасын баалау 11 блімдерден тратын сауалнама кмегімен жзеге асырылады, сауалнама нтижелері барынша жоары баалау жасы мір сапасын крсететіндей шкіл бойынша балдарда баалар трінде сынылады. Сауалнаманы ерекшелігі ерекше сратарды кмегімен тн жне психологиялы саулыты баалауа екпін тсіре отырып, адамдар міріні сапалы крсеткіштерін лшеу абілеттігін білдіреді.

Сауалнама Канаданы барлы популяцяларына жне оны халыны репрезентативтік іріктемелеріне олдану шін нормаланан.

Сауалнама тарматары сегіз шкілге топтастырылан: наты жмыс істеу, рлдік ызмет, дене ауруы, жалпы денсаулы, тіршілік абілеті, леуметтік жмыс істеу, эмоционалды жай-кйі жне психикалы денсаулы. рбір шкілді крсеткіштері 0 жне 100 арасында трленеді, мнда 100 толы денсаулыты білдіреді, барлы шкілдер мынадай екі крсеткішті алыптастырады: жан жне тн саулыы.

Санды трыда мынадай крсеткіштер бааланады:

1) General Health (GH) – денсаулыты жалпы жай-кйі - азіргі стте жне перспективада науасты зіні денсаулы жадайын баалауы.

2) Physical Functioning (PF) – денсаулы физикалы жктемелер орындауды лимиттейін (з-зіне ызмет крсету, жру, баспалдапен ктерілу, ауырлытарды ктеру жне т.б.) дрежесін крсететін дене жмысын істеу.

3) Role-Physical (RP) – рлдік жмыс істеуге (жмыса, кнделікті ызметті орындауа) физикалы жадай сері.

4) Role-Emotional (RE) – рлді жмыс істеуге эмоциялы жадай сері эмоциялы жадай жмысты немесе баса кнделікті ызметті орындауа (уаыт шыындарын лайтуды, орындалан жмыс клемін азайтуды, оны орындау сапасыны тмендеуін жне т.б. оса аланда) кедергі келтіретін дрежені баалауды болжайды.

5) Social Functioning (SF) – леуметтік жмыс істеу, физикалы немесе эмоциялы жадай леуметтік белсенділікті (арым-атынас) шектейтін дрежемен аныталады.

6) Bodily Pain (BP) – ауруды арындылыы жне оны йдегі жне йден тыс жмысты оса аланда, кнделікті ызметпен айналысу абілетіне сері.

7) Vitality (VT) - тіршілік абілеті (зін лсіздерге арсы кші жне уаты толы сезінуді білдіреді).

8) Mental Health (MH) – психикалы денсаулыты зіндік баалау, кіл кйді сипаттайды (депрессияны, рейді болуы, жалпы о эмоцияларды крсеткіші).

Негізгі проблемаларды бірі бірыай синтетикалы крсеткішті есептеу шін факторларды рбіріні (салыстырмалы жне маызды ауымдарда лшенетін) лес салматарын анытау кезінде субъективтілікті жою болып табылады.

азіргі стте оны Б-ны Адам ытар декларациясы негізінде жасай отырып, адамдарды мір сапасын анытайтын факторлар тізбесін кеейту туралы гіме болып отыр.