Орын алмастырулар шифрлары

Орын алмастырулар шифрларын пайдалану кезінде мтінні белгілі бір блігі аныталан ереже бойынша ауыстырылып ойылады. Орын алмастырулар шифрлары е арапайым, е ежелгі шифрлар болып табылады.

Скитала» орны алмастыру шифры

Бізді эрамыза дейінгі V асырда Спарта басарушылары жасы ойластырылан скери байланыс жйесімен жмыс жасаан жне з хабарламаларын е алашы криптографиялы рылы «скитала» кмегімен шифрлаан.

Шифрлау келесі діспен жргізіледі. Цилиндрлік трдегі серіппеге пергаменттер орап, оан мтін жазан. Сонан со серіппеден пергаментті жазылан мтінмен бірге шешкен. Пергамент бетінде жазулар шашырай орналасады.

Мысалы: «НАСТУПАЙТЕ» сзін серіппе шебері бойымен жазса

 

 

 

 

«НУТАПЕСАТЙ» шифрмтінін алуа болады. Шифрмтінді айта ашу шін шифрлау ережесін жне серіппе диалектрін білу ажет.

Шифрлаушы кестелер

айта рлеу дуірі басталаннан бастап криптография да айта дами бастады. Сол заманы орын алмастыру шифрлары ретінде шифрлаушы кестелер пайдаланылан.

Шифрлаушы кестелерде кілт ретінде :

1) кесте лшемі ;

2) орын алмастыруды беретін сз;

3) кесте рылымы ерекшеліктері пайдаланылады.

Е кп тараан трі - кесте лшемі кілт болатын арапайым орын алмастыру. Мысалы: «СЕГОДНЯ В ПОЛНОЧЬ В РЕСТОРАНЕ ЧАЙКА» хабарламасын баан бойынша жазамыз.

 

С	Н	Л	В	О	Ч
Е	Я	Н	Р	Р	А
Г	В	О	Е	А	Й
О	П	Ч	С	Н	К
Д	О	Ь	Т	Е	А

 

Кесте 6 бааннан, 5 жолдан трады. Шифрмтін алу шін жазуларды жол бойымен 5 ріптен блейік.

«СНЛВО ЧЕЯНР РАГВО ЕАЙОП ЧСНКД ОЬТЕА» хабарламасы алынады.

Хабарламаны жіберуші мен алушы алдын-ала жалпы кілт ретінде кесте лшемін пайдалануды келісіп алуы тиіс. Алынан шифрмтінді айта ашу шін кері арай амалдар орындалады.

Келесі орын алмастыру кілт бойынша бірлік орын алмастыру деп аталады. Бл дісті айырмашылыы кесте баандары кілттік сзге не сандар жиынына байланысты орын ауыстырылады. Мысалы: «ПЕЛИКАН» кілттік сзін алып, «ТЕРМИНАТОР ПРИБЫВАЕТ СЕДЬМОГО В ПОЛЬНОЧЬ» мтінін шифрлайы.

 

Осы сзді алфавит бойынша орналасуын арастырайы.

А-1 Л-5

Е-2 Н-6

И-3 П-7

К-4

 

Алашы кесте Шифрланан кесте

П	Е	Л	И	К	А	Н
Т	Н	П	В	Е	Г	Л
Е	А	Р	А	Д	О	Н
Р	Т	И	Е	Ь	В	О
М	О	Б	Т	М	П	Ч
И	Р	Ы	С	О	О	Ь

 

A	Е	И	К	Л	Н	П
Г	Н	В	Е	П	Л	Т
О	А	А	Д	Р	Н	Е
В	Т	Е	Ь	И	О	Р
П	О	Т	М	Б	Ч	М
О	Р	С	О	Ы	Ь	И

 

Демек, сандарды су реті бойынша орналастырды. Алынан кестедегі ріптерді жол бойымен 5-ден топтап келесі шифрмтінді аламыз: