Эссе жазуды наты масаты андай?
Ол:
-Белгілі мселе бойынша з пікірін айту жне длелдеу;
-Сра бойынша зіні тсінігін, ойын айту;
-Оырмандарды апараттандыру;
-Мселені талылау жне шындыты табуа тырысу;
-зіні жне оырманны кілін толтыру, раата блеу;
-Кіл-кйіді білдіру жне оырман кілін аудару, эмоция туызу;
-Іс-рекетке трткі болу.
Сіз зіізді эссеізді андай нтиже крсететінін білгііз келе ме? Мны тексеруді бірнеше жолдары бар: мтінді дауыстап оу, з жазаныыза оырманны кзарасымен арауа тырысу,е соында адамдарды пікірін білу.
р уаытта адам зіні сзімен нды екенін естен шыармау керек. Масат нтижеге жету ралдарын анытайды. Автор нтиже шыатындай жадайа дейінгі клемде жазуы тиіс. Адам зіні алдына ойан масатын білсе жне зіні жазба ебектерін осы трыдан арастырса, мтін тсінікті жне айын болады.
Болаша оырмандардан ралан топтарды жалпы ерекшеліктерін, сондай-а оларды ндылыы мен эссені таырыбына деген з кзарастарын анытауа тырысу керек.
Бл тсіл оырмандара апаратты алай ызыты етіп беруге, оны тсінікті, наты, длелді трде алай баяндауа жне ойылан масата сйкес оырмандара алай ыпал жасауа болатынын анытауа кмектеседі.
андай апаратты хабарлап, андай идеяны айтыыз келетінін айындай отырып, зіізге эссе таырыбыны маыздылыына баса назар аударуа кмектесе аласыз.
Сізді ойларыыз, сезімііз, кзарасыыз жне сыныстарыыз аналогия, ассоциация, болжау, пікір, пайымдау, длел жне т.б. трінде берілуі ммкін. Кейбір идеялар ерекше длелдемелерді ажет етпейді, ал кейбіреулері длелсіз жне деректерсіз болады. Сондай-а, таырыпты зерттеу барысында автор зіні хабарлауына енгізгісі келетін жаа идеялар мен жаа ойлар туындауы ммкін. Эссе мазмнын райтын автор станымыны негізіне авторды жеке сері, толанысы жатуы ммкін бола тра, эссе авторына (сіресе жаа бастаан) осымша апараттар артыты етпейді. Эссені таырыбы ажет материалды айдан іздеуге кмектеседі. Бл кітапхана, интернет ресурс-тары, сздіктер, анытамалытар, айта оып шыуды ажет ететін брын оылан кітаптар болуы ммкін. Сондай-а жаныдаы адамдардан алынан апараттар да ажет.
Келесі кезе – дайынды: апараттарды жинатау, тезистерді растыру, жмысты рылымын, баяндау тсілін анытау.
Апараттарды жинатау кп уаытты алады: деректерді тексеру керек, німді идеялармен істеп жатаныыза кз жеткізуііз керек, бар материалдарды ретімен ойып, айта саралап, арап шыу керек. Кейбір мліметтерді алып тастап, басаларын кеейтуге тура келеді, андай жадайда да не жинай аланыызды жйелеп жазу керек.
Тезистер жмыста сынылатын апараттарты жйелеуге, идеяларды арасындаы сйкестіктер мен сабатастыты анытауа кмектеседі. Е жасысы эссе жазуда кздеген масата жетуге кмектесетін маызды апаратты зін тадаудан бастаан дрыс. Содан со, онда баса да маыздыра апараттар алынады.
орытындыа тілдік клише:
• Осылайша, жоары баяндаландар негізінде орытынды жасауа болады …
• орыта отырып, айтым келеді …
• Жоары баяндаландар негізі келесіге тіркеледі …
• оылан мтінні негізінде тжырым жасауа болады…
• Айтыландарды ортыа отырып, айтуа болады … Бдан … шыады
• Мен мтін ні авторына шынымен ризашыцлыымды білдіремін, йткені ол мені ... ойландырып тастады
• Бл мтін мен таы да ... екеніне сендірді
• ортындыда мен авторды тырысаны бекер кетпегенін айтамын, олар мені ішкі дниемді мселелерді жасы тсінуге йретті.
• Бл мтін мселеге тере ілуге, бізді міріміздегі маызды нрселерді айта баалауа йретті
Аырында эссе жазу барысында ажет болатын бірнеше кеестер береміз: 1. Мтінні жанрын анытауда са болыыз: оны гіме немес статья деп атауа асыпаыз, йткені сіз ате жіберіп алуыыз ммкін. Мтін, фрагмент, зінді сздерін олданан дрыс.
2. Егер сіз авторлы неологизмді олдансаыз, оны міндетті трде тырнашаа алыыз, йтпесе мтінде бл сз грамматикалы ате болып есептелінеді.
3. Этикалы нормалады сатаыз: дрекі, балаат сздерді олданбаыз
Эссені келесі жоспармен жазу керек:
арастырылатын мселемен байланысты берілген мтіннен цитата
мірлік тжірбиені олдана отырып:
• Мені арапайым мірлік тжірбиеме арамай, осыан сас жадайды есіме тсіремін (мені досым, сыныптасым, жерлесім) …
автор мірбаяныны, кзарастарыны,сенім-нанымыны деректеріне кз салу
II. Мселені тжырымдау: