Тезистерді маыналы гімеге алай айналдыруа болады?

 

Жйелі апарат,идеяларды натылайтын деректер болып, автор оларды андай реттілікпен сынатынын білсе, сонымен атар зіні хабарламасымен андай нтижеге жеткісі келетінін кре білсе – тезистерді ойды маыналы баяндауа айналдыру ажет.

Кп жадайда ауызша жне жазбаша хабарламалар ш негізгі композициялы блімнен трады: кіріспе, негізгі блім, орытынды.

Оырманды ызытыру шін кіріспе блім жанды, наты, кшті жне мінсіз (зіндік) болуы керек. Онда оырмана ндеу, афоризм, жалпы ой, жеке тжірибеге сілтеме, аналогия, ассоциация, тжырым, сра, жеіл ескертп т.б. болуы ммкін. Кіріспе мен негізгі блім арасындаы атынас саталуы керек. Егерде эссені жалпы клемі 500 сз болса, кіріспеге 50 сз алу сынылады.

Негізгі блім таырыпты бірізді баяндалуы болып табылады, жазылан мселе бойынша сыныстар мен кзарастарды бейнелі трде жеткізеді, жазбаша хабарландыруды масаты мен баытына сілтейтін ой желісін райды, длелдемелері мен сілтемелері бар, идеяны длелдемелер мен наты мысалдар арылы натылайды. Мнда ртрлі айындау ралдары олданылады.

орытынды блімде деттегідей орытынды жасалады, жазылан мселе мні мен мазмнын кшейтеді, авторды ойымен сйкес келетін кіл-кй мен сезімді анытайды.

Ал, баяндау тсіліне келетін болса (дедуктивті-жалпыдан жекеге немесе индуктивті-керісінше), эссені таырыбын андай тсілмен ашан жасы жне алай баяндау керек екендігін автор ана анытай алады. Бл арылы жмысты шыармашылы, зіндік сипаты аныталады.

айта арап шыу дегеніміз, хабарламаны сапасы мен нтижесі трысынан мтінді редакциялау: ойды айындылыы, тсініктілігі, яни маыналы байланыстылыы, бірізділігі, сауаттылыы жне стильді дрыстыын айындау, айта арау нтижесінде екінші нсаны ажеттілігі туындайды. Екінші нса бойынша жмыс те лкен бліктерден басталып, кішкентай бліктерге дейін жаласады: абзацтан сйлемге дейін, сйлемдерден сзге дейін талданады, сараланады. Баян-ауды жатытыына, ойды логикалы сабатастыына, байланысына назар аудару керек.

Тзету сатысында мтін рсімделіп, сауаттылыы, сздерді байланысы, тыныс белгісі, стилистикасына жете кіл блінеді.

Мтінні шебер делуі соына дейін жаласады. Жаргон жне азіргі замана сай сздерді орынды олдану керек, йтпесе олар коммуникативті кедергі туызуы ммкін. Мтінде «жаымсыз» сздерді пайда болмауын баылап отыру артыты етпейді. сіресе, кп маыналы сздерді пайдалану барысында мият болуы керек: маыналы ректі араластыру тсіндіруді иындатады.

Сіз зіізді эссеізді андай нтиже крсететінін білгііз келе ме? Мны тексеруді бірнеше жолдары бар: мтінді дауыстап оу, з жазаныыза оырманны кзарасымен арауа тырысу,е соында адамдарды пікірін білу.

р уаытта адам зіні сзімен нды екенін естен шыармау керек.

Эссе лгілері

Стазды еткен жалыпас

Жоспар:

І Кіріспе

стаз –адам жанына білім днін себуші

ІІ Негізгі блім

1) Адам трбиелеу – лы міндет

2) Жрегімні алауы – стазды

ІІІ орытынды

стазды еткен жалыпас,йретуден балаа

 

«Малім н бойына, з ісіне, шкіртіне деген

сйіспеншілікті жинатаса ана ол - наыз стаз»

Л. Н. Толстой

 

стаз! Осынау сзде аншама мн-маына жатыр десеізші! лаатты ой иелері де, арман оты жрегінде алаулаан жеткіншектер де, парасатты оам айраткерлері де бір адама арыздар. Ол – стаз! Алаш «ліппені» бетін ашып, ріп танытан, мірді ыр-сырын білуге, сан илы былыстарды тере тсінуге мрынды болып, жан дниее нрлы шуа тсіріп, адамгершілікке баулыан малімні бейнесі кіл трінен орын алады ой. стаз да диан сияты. Ол р адамны жанына білім днін себеді. р шкіртін аялап сіріп, мір атты шексіз алама топшысын атайтып шырады. Длірек айтса, адамды мір сре білуге трбиелейді. Сол шін бойындаы асыл асиеттерін шкірттеріне сііріп, тер тгеді.

алым да, шахтер де бас иетін,

стазым, бар сені асиеті.

Білім берген, ой берген, аыл берген,

Кз алдымнан кетпейді асыл бейне.

рбір тла мірінде лкен трбие мен таусылмас білім ошаын санасына ялатан стазын мгілік есінде сатайды. Наыз малім, міне –осы, йткені рбір мемлекетті сіп ркендеуіні, бсекеге абілетті болуыны е басты ошаы – стаз берген білімде. Сондытан да дамуды е биік ккжиегінен крінгісі келген кез келген мемлекет, е алдымен, білім беру саласын дрыс жола ойып, сапасын ктеруді масат етеді. Ендеше осындай бсекеге абілетті, рухы биік рпа трбиелеу жаа формация маліміні еншісіне тиері аны. Жаандану заманында лтты бсекеге абілетті болуды крсеткіші білім дегейімен лшенеді. Сондытан лемдік білім кеістігіне кірігіп, білім беру жйесін халыаралы биікке ктеру кезек кттірмейтін зекті мселе. Бл мселені шешуді кілті стаз олында деп білемін, себебі стаз елді ертегі тізгінін стайтын рпа трбиелейді. Адам трбиелеу – лы міндет. Ол міндетті атарушы – стаз.

стазды негізгі ралы – саба. Саба скрипка аспабы секілді: онымен жай гаммаларды ойнауа немесе Паганинише сауса шын сыма жеіл тигізіп, одан ажайып н шыаруа да болады. рбір сабаы ажайып уенге толы наыз стаз болу – кімні де болса арманы. Мені тсінігімдегі стаз – рухы таза, ой-рісі биік, лты мен Отаныны болашаы шін тер тгіп, шыдамдылы пен табандылыты лгісін крсетуші, з бойындаы асыл асиеттері мен білімін болаша рпаты баыты мен кдесіне жаратып, оамды рге ркендетуші, жаашылдыты бастаушысы, жрегі жылы, кілі даран адам.стаздан дріс алмаан адам азір жер бетінде жо десе де болар. Бл маманды содан да киелі. Жан Жак Руссоны «стаз болу – з уаытыды аямау, басаны баытын аялау» деген наыл сзі жаныма те жаын.стаз білгенін йретуші ана емес, тла бойы тнан неге, а тілеулі ана трізді барлы адамны бойынан жасылы іздейтін ізгі ниет иесі. Шкірті зінен озан стаз – ебегі аталан стаз, йткені мірді заы даму, ілгерілеу, озу. зінен озан шкірт трбиелейтін шебер стаз здіксіз ізденісте болып, оам сранысына сай білімді, шыармашыл, зін-зі дамытып, жетілдіре алатын болуы ажет деп ойлаймын. Мхаммет Мстафа (c.a.у) бір хадисінде: «Маан бір ріп йреткенні 40 жыл лы боламын», - депті. зім оытушы болсам да, мені оытан малімдерімні алдында рашан басымды иемін. Осындай дрежеге жетуіме оларды осан лесі шан-теіз деп білемін.

азір зім де аза тілі пніні оытушысымын. Мен стаздыты ауыр жгін аралауды з жрегімні алауымен тададым. Студенттік шаымнан бастап мені намысымды озайтын бір зекті мселе аза тілі мселесі еді. Сол себепті «зге лт кілдеріне аза тілін йрету жолында з лесімді міндетті трде осуым керекпін» деген оймен осы мамандыты тадаан едім. рине, кінішті жайттар да болан еді,дегенмен «бейнет тбі-зейнет» демекші осы баыттаы йренем деген студенттеріммен бірге жеткен жетістіктеріміз уантып, рі осы баытта жмыс істеуге з басымды жігерлендіреді. Студенттерімнен алыс естіген уаытта менен баытты адам болмайтын трізді. Сол кезде з басым малімдік жолын тадааныма уанамын. рине, егемен мемлекетті мемлекеттік тілі болмайынша, ол мемлекетті болуы ммкін емес. Сол себепті азіргі уаытта тіл йрету мселесі аза мектебі шін де, орыс мектебі шін де ерекше орында тр.

Маман стаз ретіндегі негізгі станымым – студентті тла деп тану, оны пікірімен санасу, кішкентай уанышын, табысын баалай білу. стазды ызметте, шкірттермен арым-атынаста ізгі ниеттілік, кішіпейілділік жне мдениеттілік бірінші кезекте тру керектігіне кзім жетті. ытай философыны «Маан жай айтса, мытамын, крсетсе,есімде сатаймын, ал зімді іс-рекетке атыстырса, йренемін» деген даналыы білім алушыны білімге ыыласын аттыруда апаратты-коммуникативтік технологияларды пайдалана отырып, зіндік ізденіс жргізуді практикада жзеге асыруды маызды екендігін крсетеді.Сапалы білім негізі – жан-жаты апаратты материалдарды, крнекі ралдар мен тымды технологияларды, тиімді діс-тсілдерді пайдалана отырып, білім алушыа ешбір кітаптан таба алмайтын білім беру, йткені тек оулытаы білімді жеткізуші малімні ны жо деп ойлаймын. Оулытаыны студент зі де оып алады.Сондытан бгін білім беруді сапалы болуы шін: біріншіден, стазды жан-жаты академиялы біліміні болуы, екіншіден, малімні з мамандыына деген шынайы сйіспеншілігіні жне ешандай дипломмен бірге берілмейтін шыармашылы абілеті, балаа деген кіршіксіз адамгершілік асиеттері болуы шарт. Мен азір бізді елімізде алыптасан малімдік мамандыа мектепте негізінен орташа оыан білім алушыларды абылдап, олардан орташа маман дайындап, оларды білім яларына жіберетін рсауды бзылып, стаз мамандыы е жоары ебекаы тленетін здік мамандыа айналса деп армандаймын. йткені жаа асырда ылымны, техниканы, ндірісті арындап суі білім беруді барлы жйесін жйелі дамытуды талап етіп отыр, жаа ммкіндіктерге жол ашу шін іргелі згерістер керек. ХХІ асыр – білімділер асыры. Ендеше бізге ой рісі жоары, зерделі, жан-жаты дамыан, парасатты рпа керек екенін бір стте естен шыармаанымыз жн.

Шкірт абілетін жан-жаты дамытып, шыармашылыын, ізденімпаздыын, штай білу шін стаз зі шыармашыл тла болуы тиіс. Шыармашылы леуеті дамыан малім з ксібін жете мегеріп ана оймай, зін-зі жан-жаты дамытуа ол жеткізеді. Нтижесінде малім ксіби зыреттілікке ол жеткізеді. Малімні ксіби зыреттілігі бгінгі асыр талабына сай белгілі бір нтижеге баытталан білім беруді негізі болма. Бгінгі заман малімі азіргі оамды-леуметтік талаптара жауап беретін, жан-жаты білімді жаашыл ойлау дадысын мегерген, оушы біліміні дамуын йымдастыра алатын икемді тла болуы керек. Ол шін малім оыту мен трбиені тиімді жолдарын іздестіріп, з ісіні ас шебері болуы міндетті.

орыта айтанда, рбір оытушы хакім Абайды «Аырын жріп аны бас, Ебегі кетпес далаа.стазды еткен жалыпас,йретуден балаа» деген асиетті аидасын рдайым жрегіні ткпірінде стайтын станымы етіп алса, з мамандыыны наыз шебері болары ха.

Жылы азастан

Жоспар:

І Кіріспе

Ата-баба асаан туелсіздік

ІІ Негізгі блім

1) Жзеге асан стратегия

2) Болашаа болжам

ІІІ орытынды

Алыстан алаш десе ,аттанамын,

азаты аза десе, матанамын,