ОПЕРАТИВТІ ЕСКЕ САТАУ РЫЛЫСЫ (ОЕС).
Компьютерді оперативті жадысы (ОЗУ) немесе Random Access Memory мліметтерді ыса мерзімге сатау шін ызмет етеді Кез келген бадарламаны, амалды жйені де, жмыс істеуі шін іске осу кезінде бадарламаны бір блігін отаруа оперативті жадыны біршама клемі талап етіледі.
Бл трылыты дискіге атынамастан бадарламаны маызды мліметтеріне ол жеткізу ммкіндігін амтамасыз етеді. Компьютерде бір мезгілде нерлым кп бадарлама жмыс істесе, сорлым лкен оперативті жады талап етіледі. Бадарламаны жмысы аяталан кезде немесе компьютерді шіргенде оперативті жадыда саталан мліметтер жойылып
кетеді.Оперативті жадыны клемі мегабайтпен (Мб) лшенеді. азіргі заманы осымша бадарламаларды кпшілігі жмыс істеу шін 64 Мб оперативті жады клемі ажет жне іске осылан бадарламаны рбірі жады талап етеді. Прмендерді пайдаланатын бейнелік жне дыбысты лкен бадарламалар (мысалы, компьютерлік ойындар) одан да кбірек жады клемін ажет етеді. азір компьютерлерге е аз дегенде 256 Мб оперативті жады орнатылады.Егер компьютерде орнатылан жадыдан лкен жадыны талап ететін бадарламаны іске осатын болса, онда оны жмыс істеу жылдамдыы бірден лдырайды, тіптен компьютер млдем «трып алады». німділік трысынан, компьютерде нерлым лкен жады орнатылса, сорлым жасы.Оперативті жады ішкі жады болып саналады да, сырты жадыа мысал бола алатын трылыты диск немесе ышам дискіден ерекшеленеді. Тіпті компьютер шірілгеннен кейін де апарат сырты жадыда саталады. Жад модулдері, simm типті разъёмімен осы типтегі лкен клемдегі немесе ыса уаытта жазылан берілгендерді оу модулімен алмастыруа болады. Мысалы: трт мегабайттан трт модулді, сегіз мегабайтты екі модулмен ауыстыруа болады. Сонымен бірге сіз сол он алты мегабайтты жне оперативті жадты жиырма трт, йтпесе отыз екі мегабайта дейін кеейтуге ммкіншілік аласыз. Модулді алу шін, екі ысышын екі жаа жылжытып алып жне модулді екейтіп шыарамыз. Орнату кезінде кілтті орналасуына мият арауымыз ажет, йткені керісінше орнатуа болмайды.
Оперативтік жады апаратты сатау шін негізгі жады болып келеді. Ол лшемі 1 байт болатын жады яшытарынан тратын бір лшемді массив трінде йымдастырылан. рбір байтта 00000–ден FFFFFh–а дейінгі аралыында 20 биттік бірегей физикалы адресі болады. Осылайша оперативтік жадыны адрестік кеістігі 220 = 1Мбайт. Жадыны кез келген екі крші байттары 16 – битті сз ретінде растырылуы ммкін. Сзді кіші байтында кіші адрес болады, лкенінде лкен. Сзді алатын 1F8Ah оналтылы саны жадыда 8Ah, 1Fh тізбегінде орналастырылады. Сз адресі оны кіші байтыны адресі болып саналады. Сондытан жадыны 20 биттік адресі байт адресі ретінде жне сз ретінде де арастырыла береді.
Оперативтік жадыны адрестік кеістігі сегменттерге блінеді. Сегмент оперативтік жадыны кршілес яшытарынан трады жне туелсіз, блек адрестелетін жады бірлігі болып келеді. Дербес ЭЕМ–ні базалы архитектурасында оны шектелген клемі бар 216 = 64Кбайт. рбір сегментке бастапы (базалы) адрес таайындалады, ол оперативтік жадыны адрестік алаындаы сегментті бірінші байт адресі болып келеді. яшыты физикалы адресі сегмент адресінен жне сегмент басына атысты жады яшыыны жылжуынан ралады (ішкі сегменттік жылжу). Жылжыту жне сегмент адресіні мндерін сатау шін 16 биттік сздер олданылады.
20 – битті физикалы адресті алу шін микропроцессор келесі операцияларды автоматты трде орындайды. Сегментті базалы адресіні мні 16–а кбейтіледі (4 разряда оа арай жылжу) де сегментті жылжу мнімен осылады. Нтижесінде физикалы адресті 20–битті мні алынады. осан кезде лкен биттен ауыстыру пайда болуы ммкін, ол арастырылмайды. Бл оперативтік жадыны саиналы принцип бойынша йымдастырылуына келеді. Максималды FFFFFh адресі бар яшытан кейін 00000h адресі бар яшы трады.
Сегменттер оперативтік жадыны наты адресіне байланбаан жне жадыны рбір яшыы бір уаытта бірнеше сегментке жатуы ммкін, йткені сегментті базалы адресі кез келген 16 – битті мнмен аныталуы ммкін.
Триггер – екі траты кйді бірінде болатын электронды схема. Бір траты кйден екінші траты кйге ту басарушы сигналдар кмегімен секірмелі орындалады жне де триггерді шыуындаы уат дегейі де секірмелі згереді.
Триггерлер регистр, санауыш жне баса сатау функциясы бар элементтерді негізі ретінде олданылады.
Триггерлерді р трлі белгілер бойынша классификациялауа болады. Мысалы суретте крсетілгендей.
1 сурет. Триггерлік сызбаларды классификациясы
Санауыш дегеніміз кіруіне келіп тсетін сигналдарды санауа арналан электронды схема.
Санауыштар импульстерді блушілерді ран кезде компьютерді басару рылысында жне циклдерді йымдастыру кезінде жне де баса рылыларда олданылады.
Сол сияты санауыштар санды автоматиканы р трлі жйелеріні дербес тйіндері ретінде кеінен олданылады.
Регистр – процессорды немесе сырты рылыны делуші немесе басарушы апаратты уаытша сатауа арналан ішкі сатау рылысы. Регистрлер триггерлерді жиынынан трады, оларды саны регистр разрядына жне кейбір элементар операцияларды орындалуын амтамасыз ететін кмекші схемалара те.
Ол операциялар терімі регистрді функционалды арналуына туелді тмендегідей болуы ммкін:
– регистрді барлы разрядтарын бір уаытта “0” – ге орнату;
– регистрді параллель немесе тізбекті жктеу;
– регистр рамын оа немесе сола ажет разрядтар санына жылжыту;
– регистрден апаратты басарып шыару (детте бір деректер шинасындаы бірнеше схемаларды жмысы кезінде олданылады) жне сол сияты.
Мысалы асинхронды “0”–ге орнату кіруі бар трт разрядты регистр тмендегідей трде болады.
Лекция