Шкірттерді білімін баалау жне баалауды жазу тсілдері

Баалауды маыналары

«Баалау» термині бгінде ш маынада олданылады:

1. Баалау (Evaluation). Мнда баалау - талдау ретінде арастырылады.

2. Мониторинг (Assessment). Баалау - рал ретінде танылады.

3. Баа(Grade немесе Mark). Баалау - санды (млшерлік) рал ретінде арастырылады.

Бірінші маынада баалау йренушілерді жетістіктерін, білімін санды жне сапалы трыдан анытайды. Бл трыда баалау - йренушілерді оу жетістіктерін белгілі бір талаптармен (критерийлер, стандарттар, лгілер, эталондар, идеалдар) салыстыру, сол трыдан наты лшемдер (балл, процент) кмегімен оларды сипаттап жне тексеріп, соынан орытынды шыару. Мндай тсініктегі баалау «сырта», яни оама, социума баытталады.

Екінші тсінікте «баалау» йренушілерді жоспарланан нтижелерге жету крсеткіштері ретінде арастырылады. Мнда студенттерді дамуы мен згерістері оларды рекеттері (наты ралдар) арылы крсетіледі: тест, эссе жне баса да жазба жмыстары, жоба, сауалнама, интервью, портфолио, т.б. Мндай лшеу (мониторинг) студенттерді з жетістіктерін баалау немесе ЖОО-ны оу нтижелерін жоспарланан нтижелермен салыстыру шін ажет. з жетістіктерін басаларды білімі немесе зіні кешегі білгенімен салыстыра отырып, йренуші зіні аншалыты дрежеде дамыандыын айындап (жетістіктері мен кемшіліктері), з білімін рі арай алайша дамыта тсу керектігін анытайды. Мнда баалау «ішке», яни йренушіні тласына немесе оу орнына баытталады.

шінші вариантта «баалау» бізді олданысымыздаы «баа», «баа ою» ымымен байланыстырылады: емтихан, тест, жазба жмысы, жобаны орындалуы немесе семестр нтижесі бойынша рейтингтік жйе, балл млшері (мселен, бес немесе жз балды) немесе санды жйе (дстрлі бес балды), ріптік жйе (A,B,C,D,F) негізінде студентті жмысына ойылатын баа.

Оу жйелеріндегі баалау ерекшеліктері

Оу жйе- лері Пара- метрлер	Дстрлі оыту	Интербелсенді оу
Не баала-нады	Оытушы тарапынан берілген білім, білік, дады.	- зіндік кзарас, пікір, идеялар, дниетаным; - Білімді игерудегі рекеттер; - Білімді игеруде алыптасан білік, дады, машытар, атынастар, ндылытар, зырлылытар.
андай білім баала-нады	Алан теориялы білімді жаттыулар орындауда жне мселелерді шешуде олдана білу	- Бірлесе (топ рамында) жмыс жасай білу; - Проблеманы айындай білу, оны шешу жолдарын арастыра білу; - Тадау жасап, шешім абылдай білу; - з рекеттерін жоспарлау жне йымдастыра білу; - зіндік тсінік, пікір, идея алыптастыру жне растыру, оларды длелдей білу; - зіні ытары мен мдделерін орай білу.
андай тсілдер арылы	- Ауызша срау; - тестілеу; - курсты жмыстар; - баылау жмыстары; - сына, емтихан	- Жазба жмыстары; - тестілеу; - баылау; - интервью; - сауалнама; - портфолио; - есеп беру; - зін-зі баалау.
Не шін?	- Білім дегейін анытап, баа ою; - Ынталандыру; - Жазалау.	- Білім игерудегі жетістіктерді анытау; - Белгілі бір уаыт аралыында йренушіні су жне даму арынын анытау; -Белсенділендіру; - Ынталандыру; - Топ жмысына осан жеке лесін анытау; - Алдаы білім игеру рекеттерінде жетістіктерге жету шін; - йренушіні білімін алайша рі арай дамытуа болатындыын білу шін; - йренушілерді рекеттері арылы йретушіні дегейін анытау.

«БААЛАУДЫ АЛТЫ АИДАСЫ»

Маыздылы».

Баалау шін пнні (курсты) е маызды, баалауа трарлы ктілетін нтижелерін тадап алу ажет, йткені баалауа уаыт, кш жне баса да ресурстар шыындалады.

Длдік» («Адекватты»).

зіміз жоспарлаан нтижеге ол жеткізгенімізді алайша білеміз? Бл шін біз оушыларды ажетті білім, білік, дады, ндылытарды андай дегейде мегергендігін крсететін баалауды дл ралын тадап алуымыз керек.

Объективтік» («Длелділік»).

Объективтікке (тратылы, беріктілік, шынайылы, адал, длелділік) баалауды наты талаптарын (критерийлерін) тадау арылы жетуге болады.

Оуды ажырамас блігі».

Баалау оу процесіні ажырамас блігіне айналу керек. Басаша сзбен айтанда, баылау жмысыны зі де йрету рекеттеріне жатады. Баалау мен йрену – бірттас процесс.

Жариялылы».

Баалауды талаптары мен тсілдері оушылара алдын-ала хабарлануы керек. Баа жария трде ойылып, оушылар здеріні андай білімдері жне оларды алайша бааланытындыын білуі керек.

Арапайымдылы».

Баалау процесі мен оны формалары олданыста арапайым жне ыайлы болуы керек.

Баылау трлері

- Аымдаы баылау -р сабатаы (детте саба орытындысы бойынша) студенттерді жазбаша ой-толанысы. Мнда олар здеріні сабата йренген (білген) білімі туралы ойларын келтіріп, сабата алайша жмыс жасаандыы туралы есеп береді.

Аымдаы баылауды жазбаша нысандары (тсілдері):

- эссе, хат, еркін жазу, бестарма, акроним, кестелер мен диаграммалар (графикалы йымдастырушылар), конспект, интервью мтінін жазу, берілген атауларды растырып эссе жазу, баылау жмысы, берілген сратара жауап беру, топ жмысы туралы есеп (апарат), глоссарий растыру, оай жне иын сратар кестесін дайындау, иын немесе проблемалы сратар кестесін дайындау, рецензия, аннотация, ылыми жмыстара пікір жазу, з ылыми-зерттеу жмыстары бойынша ылыми аппарат ру, пікірталаса дайынды есебі, апарат кздеріні тізімі, дебиет кздерін талдау картасын растыру, лекция тезистерін дайындау, саба жоспарын дайындау, сауалнама растыру, компьютерлік есеп беру, тест сратарын растыру, персоналий растыру, т.б.

- Межелік баылау – модуль орытындысы бойынша (курс, семестр, жыл, тосан) студенттерді білім дегейін анытау ралдары.

Межелік баылауды нысандары (тсілдері):

- портфолио, жоба (курсты немесе семестрлік жмыс), реферат, маала, сase-study тапсырмаларын жазбаша орындау, баяндама, талдау (аналитикалы) шолу жазу, сценарий дайындау, маалалар жинаын дайындау,дістемелік рал дайындау, саба жоспарларыны жинаын дайындау, т.б.

- Аралы баылау – курс (жыл) немесе семестр (тосан) орытындысы бойынша емтихан. Емтихан жазбаша ткізіледі. Емтихан сратары Блум таксономиясы бойынша растырылады.

- орытынды баылау – диплом жмысын орау немесе мемлекеттік емтихандар тапсыру.

РУБРИКА

Рубрика – шкірттер орындаан жмыстарды андай болуы керектігін (параметрлерін белгілеу) жне андай бааа трарлы екендігін наты трде айындау, баалауды дл талаптарын (критерийлерін) тадау жне таайындау.

Шкірттерді жмыстары субъективті трыдан бааланбауы шін, жмыстара ойылатын талаптарды алдын-ала айындап алу оушыларды з жмысында озы лгілерге сйеніп, алай жазу керектігін есте стап, жмыстарды сол трыдан орындауына жол береді. Бл з кезегінде шкірт жмыстарыны сапасын арттырады.

Критерийлерді келесі ережелерге сай боландыы дрыс:

- Критерийлер шеуден кем болмауы керек.

- Критерийлер оушылара алдын-ала белгілі болуы керек, яни критерийлер шкірттермен бірлесіп растырылуы керек.

- Малім сынан критерийлер оушылар тарапынан толы абылдануы керек.

- Баалауды рбір трі мен рекеті шін блек критерийлер ажет.

- Критерийлер жазбаша трде келтірілуі керек.

Критерийлерді алдын-ала жариялап, сонымен бірге сынып абырасына іліп ойан орынды.

Тменде андай да болмасын таырыпа жазылан эссені баалау критерийлері келтіріледі.