ИІЛГІШ ДИСКІЛЕРДІ ЖИНАТАЫШЫ НЕМЕСЕ ДИСКЖЕТЕК.
Диск жетектері – бл алуан трлі тасымалдаушылардан мліметтерді шыарып оуа жне жазуа арналан физикалы рылылар. Диск жетектері ішкі (жйелік орапа оса салынан) немесе сырты болады жне кабель не ткізгішсіз жаластыру арылы компьютерге осылады.
Ішкі диск жетектеріні райсысына екі кабель жаланады: мліметтер кабелі (жалпа ср тсті кабель немесе “желек” (шлейф) жне оректену кабелі (жіішкерек болады). Мліметтер кабелі диск жетегін аналы ташаа, оректену кабелі – оректену орабына осады. Дл осындай кабельдер сырты диск жетектерінде де бар: мліметтер кабелі компьютер порттарыны біріне, оректену кабелі–орек кзіне осылады. Дискіні дискжетек тілігіне орнатан кезде дискіні ішкі корпусында айналатын двигатель іске осылады. Жазуды оу головкасы дискіні бетіне бастырылып жне оны радиусыны баыты бойынша озалады.
ДИСКЕТА(3,5) (ИІЛГІШ МАГНИТТІК ДИСК).
Алмалы дискілерге арналан диск жетегі 3,5-дюймдік дискеттерді оиды. Бл дискілер ауыстырылатын тасымалдаушылар болып саналады, оларды сыйымдылыы – 1,44 Мб. Олара детте кейбір осымша бадарламаларда (Word сияты) зірленетін жаттар немесе алмалы дискілерден тікелей іске осуа болатын онша лкен емес бадарламалар жазылады. Компьютерде алмалы дискілерге арналан диск жетегіне «А» рпі белгіленеді.
Конструкторлы трде дискета, магнитты аптамасы бар иілгіш диск трінде орапа тйыталан болады. Дискетада шпиндель жетекті тесігі болады. орапта головкаа жазу-ды оу шін, металл пердемен жабылан ену тесігі жнеде жазуды орау шін арналан тілік немесе тесік бар.
Лекция
Таырыбы: Микропроцессорлар.
Жоспары:
Микропроцессор тсінігі. Микропроцессор жасау технологиясыны трлері. Микропроцессор (поколения) буындары жне олардын негізгі ммкіндіктері.
Микропроцессорды жалпыланан крылымы. Микропроцессорды негізгі ндірістік салалары. Болашактаы микро-процессор. Микропроцессорлік жинатар.
Процессор немесе микропроцессор компьютердегі орталы мліметтер іздеу рылысы болып табылады. Процессор микросхема ретінде сынылан жне оперативті жадымен атар аналы ташада орналасады. Процессорлар бадарламалар жмысына ажетті есептеулерді орындайды. Процессор нерлым шапша болса, компьютерді жмыс істеу жылдамдыы сорлым жоары болады. Процессорды жылдамдыы мегагерцпен (МГц) немесе гигагерцпен (ГГц) лшенетін оны ыраты жиілігімен аныталады.
Процессордыстіне радиатор, радиатора процессорды салындатуа арналан желдеткіш (кулер) орнатылады.
Орталы процессор деу операцияларын орын-дауа жне компьютердібарлы сырты рылыларын басаруа арналан. Процессордыжмыс істеуі Start сигналы келіп тскеннен кейін басталады.
 |
Процессорды жмыс істеу принципі , проргаммадаы командаларды тізбектеп орындауа негізделген. р операция тактылык генератор арылы бір немесе бірнеше уаыт тактысын лестіріп алады. Келесі операциялар тізбегі орындалады:
- Дешифратора команданыкеліп тсуі жне оны декодталуы;
- Командаа байланысты жадтан немесе регистрлерден операндтарды тадалуы;
- Нтижені жадты регистріне немесе яшыына орналасуы;
Микропроцессор Pentium Pro, Intel конструкция тектестеріні ішінде есо ысы. Pentium Pro –ныайрыша ерекшелігі, оныклемі 256 килобайтты кірістірілгенКЭШжадболып келеді. Орталы процессор жне L2 КЭШжадарасындаы берілгендермен алмасу, 64 разрядты байланыс каналы арылы іске асырылан. Сонымен атар, сырты жйе жне жадты байланыс каналы,
осы 64 разрядты шина болып табылады. Процессор тулерді есептегіш модул-дер арылы андай орамдар ытималыра болатындыын жне сйкесінше андай топтарды нсауа сйкес келесі циклде деу ажеттігін анытайды. Бл уаытта Pentium Proжиырмадан бастап отыза жуы нсауларды тпелі уаыта салыстырмалы программалы есептегіште арайды. Супер скалярлы модулде командалардыедуір озып кетуі жне орындалуы іске асады. Командалар сйкесінше процессор немі бос болмайтындай етіп, белгілі бір тртіппен орындалады. Егер Pentiumекі нсауды бір циклде дейтін болса, онда Pentium Proш параллелді конвейерда, ш нсауды бір циклде дейді. Алдыы моделдердегі сияты, Pentium Pro-ны кірістірілген математикалы сопроцессоры бар.
Процессор– кптеген жартылай ткізгішті элементтерден тратын жне компьютерде барлы есептеулер мен апарат деу жмыстарын орындайтын электронды микросхема. азіргі компьютерлерде бір немесе бірнеше процессорлар жмыс істейді.
Процессор тікелей компьютерді класын анытайды. Егер екі процессорды командалар жйесі бірдей болатын болса, онда олар программалы дегейде толыымен йлесімді болады. Бл бір процессор шін жазылан программа екіншісі шін де орындалатынын орындалатынын білдіреді.
Шектелген йлесімділікке ие болан процессорлар тобын процессорлар топтамасы деп атайды. Мысалы, барлы Intel Pentium процессорлары х86 топтамасына жатады. Бларды негізін алаушы 16 – разрядты Intel – 8086 процессоры болып табылады. IBM PC компьютеріні е алашы моделі осы процессорды негізінде растырылан. Кейінірек Intel – 80286, Intel – 80386, Intel – 80486, Intel – Pentium 60, 66, 75, 90, 100, 133; Intel Pentium ММХ, Intel Pentium Pro Intel Pentium II, Intel Celeron, Intel Pentium III процессорлары шыарыла бастады. Брын дербес компьютерлер шін процессорлар шыаратын тек Intel фирмасы болса, кейінірек ADM, Cyrix фирмалары да процессор шыарумен айналыса бастады.
Процессорды бір – бірінен згешелігі оларды типтері (моделдеріне) мен ыраты жиіліктерінде. Ыраты жиілік – оларды жмыс жылдамдыыны крсеткіші. Ол мегагерцпен лшенеді. Мысалы, Intel Pentium типтегі процессорлар 75, 90, 100, 133, 150, 166, 200 жне 233 Мгц жиілікпен жмыс істейді.
Мультиплексор.Мультиплексор(коммутатор) – бір 
шыуы бар комбинациялы кпкірулі схема. Мульиплексорды кірулері апаратты 
жне ( 
) болып блінеді. детте 
, мндаы k жне n – сйкес басарушы жне апаратты кірулер саны. Басарушы кіруге келіп тсетін код апаратты кіруді біреуін анытайды, ол айнымалыны мні шыуына беріледі.
Мультиплексор келесі функцияны іске асырады:
егер 
.
Мультиплексорды іске асыру лгісі (n=4, k=2) 4-суретте крсетілген. Мнда мультиплексор екілік басарушы кодты дешифрлейтін, дешифраторды шыу сигналдарымен басарылатын екі кіруі бар конъюнкторларды (оларды саны апаратты кірулер санына те) жиынтыы трінде рылан. Конъюнкторларды шыулары НЕМЕСЕ схемасымен біріктірілген.
3–Сурет. Мультиплексор схемасы
Мультиплексорлар коммутаторлар ретінде кеінен олданылады. Коммутатор – параллель кодты тізбектіге трлендіру шін олданылатын сигналдар селекторы, ол кодтарды салыстыру, генераторлар схемаларын руда олданылады.
Демультиплексор. Демультиплексор – мультиплексор функциясына кері функцияларды орындайтын схема, яни, бір апаратты кіруі ( 
), n апаратты шыуы ( 
) жне k басарушы кіруі ( 
) бар комбинациялы схема.
Демультиплексор келесі функцияны іске асырады:
Демультиплексор жмысы логикалы тедеулермен сипатталады:
Осы тедеулер кмегімен рылан демультиплексор (n=4, k=2) схемасы 4-суретте крсетілген.
Демультиплексорды тізбектелген кодты параллельге трлендіру шін олданан тиімді.
Мультиплексор жне демультиплексорды бірге олдану параллель кодты тізбектіге жіне тізбектіні параллельге трлендіріп апаратты тізбектей берілуін амтамасыз етеді. Осындай олданыста басарушы сигналдар ретінде екілік санауыш шыулары олданылады.
ДК–де есептерді шешуге арналан жаттар мен бадарламаларды жиынтыы бадарламалы амсыздандыру деп аталады. (Б – Software). Бадарламалы амсыздандыру жйелік жне олданбалы болып блінеді. Компьютерді басаруа, олданушыны баса да бадарламаларын руа ажетті жне олданушыа р трлі ызметтер жиынын беретін бадарламалы амсыздандыру жйелік бадарламалы амсыздандыру деп аталады (System Saftware). Оны тмендегідей классификациялауа болады: операциялы жйелер, сервистік жйелер, бадарламалы ралдар жне техникалы амтамасыз ету жйелері.
Операциялы жйе (ОЖ) – ДК-ді барлы рылыларыны жмысын жне олданбалы бадарламаларды орындалу рдісін басаратын бадарламаларды жиынтыы. ОЖ келесі операцияларды орындалуын амтамасыз етеді: ДК рылыларыны жмыс істеуін адаалау; бастапы жктелі процедурасын орындау; ДК-ді барлы рылыларыны жмысын басару; олданушы мен ДК арасындаы арасындаы арым – атынасты орнату; олданбалы бадарламаларды жктеу жне орындау; оперативтік жады, процессорлы уаыт жне олданбалы бадарламалар арасындаы перифериялы рылылар сияты ДК ресурстарын блу.
Бадарламалы ралдар – бадарламалы амсыздандыруды дайындауа арналан бадарламалар. Оан бадарламалау жйелері кіреді. Бадарламалау жйелеріне перифериялы рылылар жне процессорды командалар жйесі, р трлі бадарламалау жйелеріні трансляторлары (компиляторлар жне интерпретаторлар) кіреді. азіргі кезде процедураа – баытталан бадарламалау жйелері жиі олданылады, олара MS Visual Basic, Borland Delphi жне жасанды интеллект ралдары жатады.
Техникалы ызмет жйелері – компьютер жмысы кезіндегі аауларды анытауа арналан ДК-ді бадарлама-аппаратты ралдарыны жиыны. Олар машинаны блек тйіндерін, блоктарын жне бкіл машинаны жмыс істеу абілетін тексеруге арналан. Оларды ДК-ге диагностика жргізу, тестілік баылау, аппаратты баылау жне бадарлама-аппаратты баылау ралдары деп блуге болады.
Лекция