І.Жансгіровті «Жетісу суреттері» «Жетісу жндігі» блімі

Тапсырма:І.Жансгіровті «Жетісу суреттері» леіндегі «Жетісу жндігі»блімінде аты аталатын а-стара анытама берііз, слайд жасаыз.

 

Жетісу жндігі

Баяы баяыны заманынан,

Асарда шы мекендеп, жайлаан а,

Таылар тарыл таса баурын тсеп,

Бар тышан оныс алан балаынан.

Жасанан театрдаы ойыншыдай,

здарды крінеді а алаынан.

иынны жынысыда бар деседі,

Сілеусін, ілбіс, аю, бы, блан.

Кдімгі асыр серек, арала,

Шуылдайд шйебрі й артынан.

Кдімгі арса, сусар, блын, жанат,

Сол тауды іздейді ады ту сыртынан.

Таутеке, арар, лжа, арайры ,

Круге болад брін жайылымнан.

Маралды мал ішінен атпен уып,

кеп жр ауылына айдап Албан.

Тазара, балта жтар, абас май,

Блата отыранын крем дай,

Жара бас жртшы, саржа су бркітер,

майды оамында дасындай.

Лашын, тйын, тнжыр, тыар, мыи,

Ителгі, брпі, ыри, р, трымтай.

Барайы шыда ана болад десед,

Бркітпен барымталы ел ала жаздай.

Тыана, кі, асары, ладындар

Сыылды толып жатыр мжеп-томпай.

Албандар атын атап тстейтын,

Мінеки Алатауа біткен торай:

ара, боз, суы, ббас, сипті, шымшы ,

Шапшаай, майлы, маубас ба, шже.

Тоылда, сррылтай, блбл, шымшы

Шымшыты сан-сапала атаулысы -

Айтара сай-салада жр лысып,

Тас жырып, бала біткен шыа шысан„

Кй тартар той ыландай торай сысып.

Кркемі кбелекті сол сайларда,

Гл шолып, жрер ойнап шып сып-сып.

стінен аю тасты сылдырлатса,

Самайдан ішкен ымыз шыар шып-шып.

Адар мен стар

арса ителгі блын р трымтай бидайы

Ителгі– сар трізділер отрядына жататын ірі жыртыш с. азастанда биік таулар мен ормансыз жазытардан баса жерлерді брінде кездеседі. сырт жоны оырай срылт, бауыры – сарылт тебілді болады. Ителгі анаттарын жиі аып, ауыр шады. те биіктеп, за алытайды. Негізінен, наурызды аяы – мамырды басында з-жартас кемеріне, биік араайды басына я салады. ядаы 3 – 5 жмыртаны ябасары бір айдан аса шайайды. Балапандары 40 – 45 кннен со ядан шады.

арса – ит тымдасы, тлкі туысына жататын жыртыш а. сімдікке бай ойпа, аарлы сайларда, тау етегінде оныстанады. Дене тры 46 – 56 см, йрыыны зындыы 25 – 35 см, терісі баалы а. ысы жні алы, жмса рі жібектей болып келеді. Жазы жні ыса, ірі жне тбітсіз келеді. арсаты тлкіден айырмашылыы: лаы а, лкен тмсыы сйір болады. арса жылына екі рет (кктемде жне кзде) тлейді.

Блын– сусар тымдасына жататын жыртыш а. Дене тры 40 – 55 см, йрыы – 20 см-дей, салмаы 0,4 – 1,6 кг. Денесіндегі жндері алы ою жібектей, тсі – бурыл, сарыш, ара оыр, алымында кішкене ашыл даы болады. Кейде жабайы бал арасыны балын да жейді. Шыршалы, майараайлы ормандардаы ааш дідері мен тас уыстарды мекендейді. Терісі те баалы

а, одан бас киім тігіледі.

сынылатын дебиеттер: Жансгіров І. 10 томды шы. жинаы. 1 том. Алматы, «азырт» баспасы. 2004ж., Дйсенов М. Ілияс Жансгіров – Алматы: ылым, 2005ж., бдiрахманова Т. Аын сыры – Алматы: Жазушы, 1995ж., Сыдыов Т. Ілияс Жансгіров жне дстр жаластыы. Алматы. 2011ж., Ілиястану. Оу ралы. // Авторлары: Т.Сыдыов, М. Иманазинов, Ш.Кыяхметова, .Сарбасова, Д.Асабаев, Г.Сырлыбаева. Талдыоран: ЖМУ баспасы, 2012ж.-519б.