Тжірибелік сабаты жргізуге дістемелік нсаулар
Семинар сабаы таырып бойынша дріс сабаында алынан білімдер мен студентті з бетінше осымша оып білген білімдерін талылап, орыту шін арналан. Семинар сабаыны таырыбы те ауымды, ал сабаа блінген саат клемі те аз боландытан, сондай-а кредиттік технология бойынша, оытуды талаптары бойынша білім алу барысында студентті здік жмысына кбірек кіл блінуі ажет екендігіне, курсты мегеру барысындаы жетістікке ол жеткізу, е алдымен студентті оу белсенділігінде екенігіне байланысты осы таырыпты толыыра рі тереірек ыну шін сынылан SYLLABUS-та крсетілген барлы талаптара сйкес тапсырмаларды орындауыыз, сынылатын негізгі жне осымша дебиеттер тізімімен танысуыыз ажет болады. Тменде барлы семинар сабатарына бірдей дайындалу жніндегі жалпылама дістемелік нсамалар беріледі.
1. Коллоквиум - таырып бойынша тапсырылатын ауызша баылау, бл детте, студенттерді оытушыны алдына жеке жеке келіп таырып бойынша сра ою-жауап беру нысанында жргізіледі. Белгілі бір таырып бойынша коллоквиум нысанында кзделген тапсырмасын орындау шін Сіз дріс сабаы барысында алан білімдеріізді толытыру жне ныайтып бекіту масатында сынылан негізгі жне осымша дебиеттер тізімінде крсетілген айнар кздермен танысуыыз ажет, соны нтижесінде ана таырып бойынша коллоквиум барысында зіізден оытушы срап алуы ммкін сратара жауап бере аласыз. Коллоквиум барысында ойылан сраа ыса да нса трде (яни, оулыта не маалада кездесетін баса авторды ой орытындысын, ымды тсіндіру барысында келтірілген мысалдарыд сзбе-сз айталап айтуды ажеті жо) таырыптан зііз ан ережелерді ысаша айтып жеткізу арылы жауап берііз, біра е бастысы ойылан сраа мазмны ашылан рі дрыс жауап берілуі тиіс.
Коллоквиум нысанындаы тапсырмасына дайындалу шін Сіз келесідей іс-рекеттер жасауыыз ажет:
- Коллоквиума ертерек амданып дайындалыыз, яни, коллоквиум ерте деген кні ана бір кн (тн) ішінде апыл-пыл дайындалмаыз. Себебі, тым асыыс рі тез арынмен оыан жадайда мліметті ына да алмайсыз, сол сияты есте сатап алуыыз екі талай;
- Осы таырып жніндегі дріс мтінін мият оып шыыыз;
- сынылан негізгі жне осымша дебиеттермен танысыыз;
- сынылан дебиеттерді ішінде бірнеше айнар кздерді (оулы, маала, оу ралы, т.б.) мият оып шыыыз;
- Семинар дптеріізде жазылан осы таырыпты амтитын конспектіізді мият оып шыыыз;
- Коллоквиума дайындалу барысында зііз ойылуы ммкін сратарды тізімін анытап алыыз да, осы баылау сратары бойынша з біліміізді зііз тексеріп алыыз.
2. Реферат– ол бір немесе бірнеше апарат кздерінен наты бір таырып бойынша жинаталан мліметтерден ралан баяндама. Реферат ылыми жмысты, мааланы жне т.б. мазмнын баяндау болып табылады
арастырылатын сратар ішінен бір таырыпты тадап, білімдеріізді толытыру жне ныайтып бекіту масатында сынылан негізгі жне осымша дебиеттер тізімінде крсетілген айнар кздермен танысуыыз ажет; соны нтижесінде ана А4 форматты а ааза таырыпты мазмнын толытай ашатын мліметтерді амтитын, ыса да нса трде (яни, оулыта не маалада кездесетін баса авторды ой орытындысын толыымен, ымды тсіндіру барысында келтірілген мысалдарды сзбе-сз кшіруді ажеті жо) таырыптан зііз ан ережелерді ысаша жазып алыыз, біра е бастысы-таырыпты мазмны ашылып ана оймай, Сізді осы таырып жніндегі з ой-пікіріізді білдіруі тиіс.
Реферат жазуа ойылатын негізгі талаптар:
- А4 форматты а ааза реферата ойылатын барлы талаптарды ескере отырып, мтінді жазыыз. Реферат аазыны форматы келесідей болуа тиіс: стігі жне астыы жаы 2 см., сол жаы 3 см., ал о жаы 1,5 см. Егер мтін компьютерлік терілімде орындалан болса, шрифт –Times New Roman, интервал 1 см., абзац 1,25 см, Жалпы клемі – 15-18 бет клемінде, олданылан дебиеттер тізімі 20-25 кзден (3-жылдан аспаан жаа дебиеттер) труы тиіс;
- Рефератты рылымы: бірінші беті (титулка), жоспары, кіріспе, мтін, орытынды, олданылан дебиет тізімі, осымша (осымша тіркелсе ана);
- Реферат рылымыны рбір элементіне ысаша сипаттама тменде беріліп теді. рбір блім (кіріспе, 1 блім, 1.1 блімшесі,…..орытынды, олданылан дебиет тізімі, осымша) жаа беттен басталуы тиіс;
- Реферат жазу барысында мтінді жоспара сйкес блімдер мен блімшелерге блу жне сол бойынша мтінді жазуа ажет. Реферат мтіні бір-бірімен тыыз рі логикалы байланыста болатын блімдер мен блімшелерден труы ажет.
- Мтінді жазу барысында маызды ымдарды анытамаларын берген кезде, оны астын сызып не оны зге тсті аламмен жазып не згеше діспен ерекшелендіріп ойыыз;
- Реферат жазу барысында ресми бекітілген ысартуларды оспаанда, жиі кездессе де сздерді ысартуа болмайды, себебі: бл орайда рефератты мтініні мні мен мазмны зіізге де, зге адама да ынысыз болып алады.
- Рефератты жазу барысында андай да бір айнар кзден цитата болсын, белгілі бір авторды ой пікірін алан болсаыз, міндетті трде сол айнар кзге сілтеме жасаыз, мысал, [1, 25б.].
- Егер топтаы студенттер саны кп болса, рефератты 2 адамнан бірігіп дайындауа жне орауа болады. Регламент 5-7 минут.
3. Дискуссияткізуге дайындалу барысында арастырылатын сратарды барлыын амтитын, біра таырыптан ауытымайтын, дріс сабатары барысында жинап орытан білімдеріізді ныайтуа, бекітуге жне жетілдіре тсінуііз ажет. Сонымен атар дискуссия барысында оны ткізілу талаптарына сйкес з наты рі ыса да нсабілдіруге, баса атысушыларды ой-пікірін рметпен тыдай алуыыз, оларды сзін блмей, айын рмет крсетпеушілікке жол бермеуііз ажет.
Дискуссия нысанындаы сабаты ткізу талаптары:
- Осы таырып жніндегі дріс мтінін мият оып шыыыз;
- сынылан негізгі жне осымша дебиеттермен танысыыз;
- сынылан дебиеттерді ішінде бірнеше айнар кздерді (оулы, маала, оу ралы, т.б.) мият оып шыыыз;
- Семинар дптеріізде жазылан осы таырыпты амтитын конспектіізді мият оып шыыыз;
- Дискуссия таырыбы ретінде шыарылан мселеге атысты з ой-пікіріізді жне оны длелдейтін длелдеріізді алыптастырыыз;
- Дайындалу барысында осы таырып бойынша дискуссия барысында ойылуы ммкін сратарды жне талылануы ммкін мселелерді анытап алыыз, сонымен атар сол сратара жауаптарыызды, з ой-пікіріізді негіздейтін рі длелдейтін длелдеріізді іздестіріп алыптастырып крііз.
4. Презентация - бл ауымды да клемді жмысты ыса да тсінікті трде жне ызыты етіп крсету. Жасы презентация жасау шін арастырылатын сратар ішінен наты бір таырыпты тадап алу керек, оны деп (немесе трлі кздерден бір рылымдаы компазиция жасау, яни бір жйеге келтіру) жне ауызша нысанда кпшілік алдына шыару керек. Презентацияны сценарийі ретінде барлы кздерден алынатын апараттарды пайдалану ажет; оларды негізінде жинаталан материалдар жазбаша трде формата тсірілуі керек (трлі кестелер ретінде, абылдауа ыайлы сызба трінде болуы ммкін). Жмысты соы нтижесі ауызша айтып берумен орытындыланады.
Тапсырма клемі: Презентация бойынша слайдтар кем дегенде 10 беттен труы тиіс. Слайда таырыпты негізгі аспектілерін тсіріп, апаратты сызба-нса, кесте трінде крсету керек, сонымен атар соында апарат кздерін жазуды мытпау ажет. Егер топтаы студенттер саны кп болса, 2-3 адамнан бірігіп, презентация дайындауа жне орауа болады. Регламент 5-7 минут.
5. «Ми шабуылы» жымны шыармашылы ызметін белсендіруді серлі дісіне жатады. Сын жне орыныш ойлануды тежейді, шыармашылы рдісін шырмайды, сондытан діс негізгі идеясы осылара негізделген. Осыны ескере отырып, критикалы баалауды жне жорамалдарды сыну уаытын блу сынылады. Бл екі рдісті р трлі адамдар жргізуі ажет.
Негізгі дістер ережелері:
- идеяны тжырымдауа кедергі жасайтын, ешандай ескертулер жне критикалы айтылулар болмауы ажет;
- нерлым ерекше ой болса сорлым жасы ойларды ескеру;
- кп сыныстарды амтуа тырысу;
- ойлар комбинациясы жне оларды жетілдіру;
- жайылан длелдемелерсіз ыса сыныстар;
- топты ойларды генерациялайтындара жне деушілерге блу керек.
Бл діс аргументтеуге яни, зіні кз арасын орауа, ртрлі жадайларда оптималды шешім табуа, арым-анынас руа, арсыластарына зіні айын позициясына иландыруа йретеді.
Топ студенттері таырыпты талылауа барлыы атысуын оытушы адаалайды, абылданбайтын тсініктеме немесе айтару еш жауапа берілмейді. Топта ешандай жауап варианттары болмаанда, талылауа кірісуге болады. Студенттер оытушымен бірлесе барлы варианттарды белсенді талылай бастайды. Осы жадайда дрыс емес жауаптар сынды анытала бастайды жне дрыс емес варианта сынды атынас негізделеді. Одан кейін оытушы студенттерді білімін бекіту шін дрыс жауаптарды жазуа сынады.
діс масаты – студенттерді білгенін,анытамаларын, ыса мерзімде кптеген вариантта алу болып табылады. Осыны барысында мселелерді шешетін ойлар сынылуы ммкін, жалпы тжірибеге кзараспен алмасу рылымы ралады жне студенттерді тілектері айтылады. Топа таырып берілу, сра немесе аяталмаан сыныс рдіс мні болып табылады. Бірнеше минут аымында топта таырып айтылады, ойларындаыны айтады жне оларды барлыы татаа немесе дптерге жазылады.
6. Пікір алмасу дісі семинар-тренингті барлы кезедерінде бірдей орын алады. рбір таырыпты талылау барысында тренер атысушыларды ой-пікірлерін срап отырады, йтпесе оыту рдісі тек біржаты ана болады, бл, з кезегінде, ешандай да нтижеге келмейді. Тренер атысушылара оятын сратарын алдын ала жоспарлап алуы тиіс. рі рбір сраыны масатын білуі керек. Сратар, алдымен барлы топа, тек содан со ана жеке-жеке адамдара ойылады. Не «ия», не «жо» деп ана жауап беретін сратарды оймаан жн. Мндай жабы сратар дискуссияны тыырыа тіреуі ммкін. Сра ойан кезде, оан жауап беріп жатан адамды бліп тастауа немесе оан арсы жауап беруге болмайды. Жауап айтаран адамдара міндетті трде алыс білдіру керек. ате, дрыс емес жауаптар болан жадайда, бірден оларды ате екендігін айтуа болмайды, мндай жадайда осымша сратар ойып, адамды пікір алмасуа шаыру керек. атысушылар тарапынан ойылуы ммкін сратарды алдын ала ойластырып, олара жауаптар дайындап ою ажет.