Политика, этика, саяси партия, гносеология, аксеология, социология, философия, экономика.

Дріс

Ркениет тарихындаы саяси білімні дамуыны негізгі кезедері.

Дріс жоспары:

1. Саяси ойларды даму кезедері.

2. Ертедегі дниеде саяси ойды алыптасуы.

3. Ортаасырлы саяси ойларды дамуы.

4. айта рлеу жне “ Аарту ” дуіріндегі саяси ойды ерекшелігі.

5. Жаа жне жааша дуірдегі саяси ойлар.

 

Саясата деген зарас рбір тарихи дуірде згеше болан. Олар зінше ой жгіртіп, зінше баа берген. ай заманны ойшылы болмасын ойландыратын бір ана мселе, халыты баытты ету жолдарын іздеу. Оны р ойшыл зінше пайымдап, зінше шешті. Жалпы саяси ойды даму кезедері мен ойшылдарын былай топтауа болады.

Азамат оамы сияты, ылым мен білім, мдениет пен дебиет р елде р илы дамыды . Оларды саяси идеялары да сан трлі болан.

1.Билік пен кімет атынастарыны діни аидалары мен шектелген идеялары (Египет, ытай, нді, Вавилон, Израиль, Персия, Грекция, Рим).

2.Саяси ыты пайымдауларды келесі жетілу кезеі б.з.б. I м.ж.

3.Саяси–ыты идеяларды Грекцияда, Шыыс елдерінде алыптасуы.

4.Саяси философияны пайда болуы б.з.д. IV-V . Платон.

5.Жоары мратты мемлекет теориясыны алыптасуы.

6.р трлі нысандаы мемлекеттік рылысты теориялы жаынан жіктеу (Аристократия, олигархия, тирания, демократия).

7.Саясат туралы ілімні негіздері –адамдарды басаруды нер ретіндегі саналуы.

8.Саяси ылымды жеке –дара пн ретінде арау ( Аристотель б.з.д. IV .).

9.Саяси ділеттілік ымыны пайда болуы.

10.Мемлекетті табии дамуды жемісі ретінде баалау.

11.Жеке адама араанда мемлекетті біріншілігі, мемлекеттік мдделерді басымдылыы жніндегі пайымдаулар.

12.Саясатты ылыми діспен зерттеуді алыптасуы: крделіні элементтерге блшектенуі, салыстырмалы –тарихи пайымдаулар.

Ежелгі дуірдегі саяси ылыма мол мра алдыран ежелгі ойшыл Платон, ол б.з.б. 427 -347 жылдарда мір срген. Толы аты Аристокл. Платон ататы алым Сократты мектебінде оиды. Кейін Афиныда з академиясын ашады. Платонны екі жзге таау ебектері бар. “Мемлекет”, “Задар”, т.с.с. саясата байланысты шыармалары бар.

Платонны ойынша ажеттілік мемлекетті тудырады. Себебі, біреу егіншілікпен, біреуі мал шаруашылыымен, енді біреу олнермен айналысады. Кейін з ажеттіліктерін анааттандыру шін айырбас жасайды. Халы тек бірігіп ана мір сре алады деген. Платон адамдарды ш топа блген.

 

Кімдер.

Ораушылар.

3. ндірушілер.

кімдер –табии жаратылысынан шындыты, аиатты, танып біле алатын адамдар болуы керек деген.

ораушылар –мемлекетті орайды.

ндірушілер –мемлекетті материалды жаынан амтамасыз етіп отырады. Бір тапты екінші тапа туіне болмайды. ркім з міндетін атарады. Ешкім бай –кедей болмаанын алады деген. Сонымен атар Платон оамды меншікті олдады. Ал жеке меншікті болуы талас-тартыс туызады деп тсінді. Мнда кімдер мен ораушыларды мддесі орта болса, орта игілік шін адал ебек етеді деп айтан, яни барлыыны орта боланын жн креді. Оларды мемлекет орайды деп тсінген.

Платон мемлекеттік рылысты беске блді :

1. Аристократия –мемлекетті асйектер билейді.

2. Тимократия – мемлекеттік билік бір адам олында болады.

3. Олигархия–мемлекет азантай топ олында болады.

4. Демократия –мемлекет халыты олында болады.

5. Тирания –мемлекет кшпен басып алушы олында болады.

Платонны ойынша бларды ішінде е тиімдісі –аристократиялы мемлекет трі. Мнда аыл-естілік, парасаттылы билейді, оны принциптері –адамгершілік, абырой, ар –намыс деп саналады.

Ежелгі Рим ойшылы Марк Тулий Цицерон (б.з.д. 106-43 ж.) саяси даму тарихында айтарлытай із алдыран. Оны “Мемлекет” , “Задар туралы” деген ебектері бар.

Цицеронны ойынша мемлекет меншікті орау, адамдарды бірігіп мір сруге тырысатын табии талабынан туады. Мемлекетті шке блген:

1. Патшалы билік.

2. Аристократия.

3. Демократия.

Цицерон мліктік тедік идеясына арсы болады, оамды –саяси атынастарда леуметтік жіктелу мен тесіздікті ділеттілік деп санады.

Жана терминдер: аристократия, тимократия, олигархия, демократия, тирания