Нарыты экономика сраныс пен сынысты шексіз рекеттестігімен сипатталады.

Сраныс – бл адамдарды тауар сатып алуа деген ыыласы мен абілеттілігі. Сраныса баа жне баадан тыс факторлар сер етеді.

Сраныс Заы – тауар баасы нерлым тмен болса, сорлым оан деген сраныс арта тседі.

Сраныс исыы – бл сраныс заыны графикалы бейнеленуі. Сранысты баамен кері байланысы келесі себептермен тсіндіріледі:

1) Бааны тмендеуі сатып алушылар санын лайтады;

2) Ттынушыларды сатып алу абілеттілігін жоарылатады;

3) Арзандаан тауарды осымша бірліктерін сатып алуды пайдалы етеді.

Баа ызметі сраныс млшеріні згеруіне келеді жне сраныс исыы бойымен озалуды бейнелейді

(Д) P В

Р – баа,

А Q – клем,

Д – сраныс исыы.

Q1 Q2 Q

Сраныс исыымен жылжу баа згергендегі сраныс млшеріні лаюын білдіреді.

Д2

Д1

Д3 Q

Сраныс згеруі (сраныс исыыны жылжуы) баадан тыс факторлар рекетіні нтижесінде жзеге асады. Оа арай жылжу – сраныс лаюы. Сола арай жылжу – сраныс тмендеуі.

Ттынушылар табыстары,

Бір-бірін алмастыратын жне бір-бірін толытыратын тауарлар баалары,

Ттынушылар таламы,

міттену.

Баалар згеруіне байланысты сранысты санды згеру дрежесі сраныс икемділігінсипаттайды. Сраныс икемділігіні коэффициенті (КС).

Сраныс клеміні суі (%)

КС =

Баа тмендеуі (%)

Баа бойынша сраныс икемділігіні шамасы немі – теріс сан. АШ-та тжірибелік жолмен баа бойынша сраныс икемділігі тмендегідей баалананы аныталды (за мерзімде)

- кесе жабдытары – 0,6,

- бензин – 1,5,

- трын й – 1,9,

- кино – 3,9.

Тауарды нерлым кп алмастырышы болса, сорлым оны баалы икемділігі жоары болады (яни ол ттынушыа нерлым аз ажет болса.)

Егер сатып алушыларды тлеу абілеті баалар згеруіне сер етпесе, икемсіз сраныс пайда болады. Тз, сіріке баалары аншалыты жоарылап, тмендеп жатса да, олара деген сраныс згермейді.

Сраныс графиктеріні трлері

Икемді сраныс

Баа тмендегенде сатылым саны сіп, жалпы тсім (PQ) кбейеді.

Р1

Р0

Q1 Q0

Икемсіз сраныс

Баа тмендегенде сатылымдар клемі шамалы згеріп, жалпы тсім тмендейді.

Q1Q0 Q

Бірлік икемділік

Баа тмендеуі сумен теледі жне жалпы тсім згермейді.

Р1

Q1 Q0 Q

Млдем икемсіз сраныс

Р1

Р0

Млдем икемді сраныс

P0 Д

сыныс – бл сатушыларды тауарды нарыта сату шін сыну ыыласы мен абілеттілігі.

сыныса тмендегі факторлар сер етеді:

- баа,

- баадан тыс факторлар.

сыныс заы – баа нерлым жоары болса, нарытаы сыныс сорлым жоары болады.

сыныс исыы – бл сыныс заыны графикалы бейнеленуі. Баадан тыс факторларды серінен сыныс згереді, ал бл сыныс исыыны о (егер ол ссе) жне сол жаа (егер ол тмендесе) ыыстырылуымен бейнеленеді.

Баа суіне байланысты сыныс клеміні згеру дрежесі сыныс икемділігін сипаттайды.

сыныс икемділігіні коэффициенті (Кп)

сыныс клемі (%)

Кп =

Баа суі (%)

Егер сынысты млшері баадан грі жоары пайыза згерсе, ол икемді болады. Саыз баасы 4% жоарылады дейік, осыны салдарынан сатылымда бл тауар 8% кбейді. Бл жадайда икемділік коэффициенті мынаан те болады:

Кп = = 2.