Технологиялар згеруі.

Ебек табысыны шамасы

L S

W 0

Ебек табысы L Д

0 Ебек млшері Q0

L Д – ебекке деген жиынты сраныс исыы, экономикада бар технология мен затты капитала байланысты жадай.

L S – ебек сынысыны исыы ышамдау шін ебек сынысыны икемділігі О те, яни ебекке байланысты болмайды деп болжамдайды.

LД жне LS исытарыны иылысуы W 0 наты ебекаыны тепе-те дегейін анытайды. Ебек табысыны шамасы сызыталан фигура ауданына те (OwoEQo), немесе тепе-те айлыты ебекпен амтыландар санына кбейтіндісіне те (Wo X Qo).

Ебек табысына барлы жалдамалы ебек тлаларыны табысы жатады, оны ішіне корпорацияларды жоары басарушы аппараты да енеді. Ебек табысыны лесі жиынты табысты 80 % райды. Халыты жиынты табыстары р трлі кздерден алыптастырылады жне отбасылар арасында оларды лкендігі мен рамына арай айта блінеді.

Табысты персоналды блу басым тесіздікпен ерекшеленеді, оны Парето-Лоренц-Джинни дістемесі негізінде лшеуге болады.

ХХ . басында В. Парето табыстар блінуіні наты мліметтері негізінде «Парето Заы»деп аталан зады алыптастырды, осы заа сйкес табыстар дегейі мен оларды алушылар саны арасында кері туелділік бар, басаша айтанда, табыстарды персоналды блу траты тепе-тесіз, жне де блуде тепе-тедіксіз дегейі бірдей. Табыс дегейі бойынша барлы отбасыларды белгілі табыс топтарына біріктіруге болады. р топты табыс лесін жиынты табысында салыстырып, табыстар дифференциациясын бейнелейтін график руа болады.

III

II I

0 В

20 40 60 80 100

Табыс шоырлануыны исыы

(Лоренцті).

Егер табыстар тепе-те блінсе, онда р отбасы тобы зіні лес салмаына сйкес табыс алуы керек, ал табыстарды блу графигі ОА биссектрисасымен сынылады, табыстарды наты блінуі І, ІІ, ІІІ исытарымен бейнеленеді. Наты блу исытары ОА биссектрисасына нерлым жаын болса, сорлым шындыында табыстарды тепе-те блінуі орын алады.

Наты блу исытар тріні айырмашылыы онда І – салы алынана дейін, ІІ – салы алынаннан кейін, ІІІ- трансферттік тлем есебімен табыстар есептелуіне байланысты болады. График трінде крсетілген табысты (байлы) салыстырмалы шамасы мен оны алушылар саны арасындаы кері туелділік шоырлану исыынемесеЛоренц исыыдеп аталады. Тепе-тесіздік дрежесі (немесе шоырлану дрежесі) математикалы трде Джинни индексі – ОАВ шбрышыны ауданымен атыстырылан, наты блу исыы стіндегі фигура ауданымен бейнеленеді. Берілген дістеме р трлі уаыт аралыында, р трлі елдер жне халы топтары арасында табыс блінуіні тепе-тесіздік дрежесін баалау шін пайдаланылады.

Табыс шамасы отбасы байлыымен жне л-ауатымен тыыз байланысты. Байлы нерлым жоары болса, сорлым одан тсетін табыс та жоары болады. р трлі елдерде табыс пен байлы дифференциациясы дрежесі арасындаы ара атыс р трлі болады. Байлы дифференциациясы суде. Табыс тепе-тесіздігі мыналарды айырмашылыынабайланысты болады:

- абілеттілікті,

- білімні, біліктілікті,

- ебекке штарлыты,

- бастамалылыты,

- туекелге бейімділігіні,

- тегіні,

- отбасы лкендігі мен рамыны,

- млікке ие болуыны,

- нарытаы жадайыны,

- сттілікті,

- жол болуыны жне т.б.

Жалпы оамны жне оны р мшесіні жиынты табысыэкономикалы л-ауатты крсеткіші болып табылады, ал халы алатын табыс мір сру дегейіні негізін райды. мір сру дегейі - бл

- халыты мірлік игіліктермен амтамасыз етілуі,

- адамдарды белгілі игіліктерге деген ажеттіліктерін анааттандыру дрежесі. мір сру дегейі бааланады:

- халы табыстарымен,

- мір сру жадайымен,

- мір сру алпы мен жйесі жне т.с.с.

Б сынан мір сру дегейіні крсеткіштер жйесіне 12 топ крсеткіштері енеді.

1. Туу саны, лім саны, мір затыы.

2. мірді санитарлы-гигиеналы жадайы.

3. Азы-тлік тауарларын ттыну.

4. Трмыс жадайлары.

5. Білім беру жне мдениет.

6. Ебек жадайы мен ебекпен амтылу.

7. Халыты табыстары мен шыындары.

8. мір сру ны мен ттынушылы баалары.

9. Жол клігі.

10. Демалысты йымдастырылуы.

11. леуметтік амсыздандырылу.

12. Адам еркіндігі

Бдан баса апаратты крсеткіштер де ескеріледі:

- адам басына ЖІ, Т ндірісі,

- оларды сімдеріні орташа жылды коэфициенттері,

- бос уаыт жне т.б.

Табыстары бойынша халы блінуі:

- табысы тмен топтар,

- табысы орташа топтар,

- табысы жоары топтар,

Бл топты райсысыны з тымды ттыну бюджеті болады. Халыты табысы тмен тобыны шыындары шамасы мен рылымын талдау негізінде материалды амтамасыз етуді минимум бюджеті жне кедейлік шегі есептелінеді. Минимум ттынушылы бюджет кедейлікті сйкестендіру негізі ретінде денсаулыты жне мнтаздылыты сатауды физиологиялы минимум бюджеті ретінде, минимум л-ауаттылы бюджеті ретінде есептелінеді. Минимум л-ауаттылы – бл мір сруді оаммен абылданатын жадайларды дайы ндірілуі амтамасыз етілмейтін отбасы табысыны шектері, оны негізінде кедейлік табалдырыы аныталады жне кн крісті е тменгі дегейі есептелінеді (АШ-та бл 1000 $) .

Кедей отбасылары ысылан жадайда мір сру мерзімі бойынша біркелкі емес. Шартты трде: созылмалы (тоыраулы), жне аымдыкедейлікті белгілеуге болады.

азіргі жадайда мемлекет табыстарды айта блуге тартылан:

- салы жйесі арылы,

- мемлекеттік трансферттер (ашалай жне табии)

- леуметтік амсыздандыру, сатандыру жйесі жне т.с.с.

леуметтік (оршаан ортаны орау, ттынушы ытарын орау жне т.б.)

Материалды(Т клемі жне оны мемлекеттік бюджет арылы айта блінетін лесі).

Институционалды (айта блу процесін йымдастыру жне раушы мекемелер ызметі).

Концептуалды(мемлекетті леуметтік саясаты).

Табыстарды мемлекеттік айта блубюджеттік-аржылы реттеу арылы жзеге асырылады. Мемлекет леуметтік саясат басымдылытарына жне леуметтік бадарламалара сйкес ашалай жне табии трансферттер мен ызметтер трінде леуметтік тлемдер сынады.