Желдеткіш ондырыларында басты желдету калориферлі ондырылары.

Жергілікті желдетпе желдеткіштері.

Кен азбаларын азанда (шахта опанында, горизонтальды, кмекші т.б.азбаларда, тырларда), сонымен атар тырды пайдалану процесінде олар ауа аынымен жергілікті желдетпе желдеткіштер кмегімен желдетіледі.

Жергілікті желдету кмегімен шалай жерлерді желдету сору, айдау немесе аралас діспен сіке асады. Оларды райсысыны кемшілігімен артышылыы бар. Желдетуді айдау дісі кенжар кеістігінде ауаны жиі алмасуын жне бырлыткізгіштен келетін таза ауамен араласып отыруын амтамасыз етеді.

Забойдан шыан ауа аымы азба бойымен жол бойындаы зиянды газдарды брін зімен оны аузына айдап алып келеді. Сору дісі забой кеістігінен атылыс німдері бар ауа желдеткіш быр арылы сырта шыады. Ал азба арылы оны аузынан кенжара таза ауа келіп отырады. Алашы минуттарда бырды те жоары концентрациялы улы газдарды сору салдарынан желдету жиі жреді, содан со делмелі желдету тмендейді. Аралас діс оны тиімділігін арттыратын сору жне айдау дістеріні элементтерінен трады.себепті желдетуді айдау дісі ке олданыса ие болды.

Жергілікті желдетпе желдеткіштері ретінде кбіне электржетекті, пневможетекті ВМ типті осьтік желдеткіштері, кей кездері ортадан тепкіш ВЦ желдеткіштері де олданылады. Жергілікті желдетпе желдеткіштерін пайдалану тжірибесі крсеткендей, кен азбаларын желдету жадайында бырлы ткізгішті зындыы салыстырмалы аз боланда (150 м), желдеткіш бір дгелекті болуы керек, одан кейін оан екінші желдеткіш жалануы тиіс. ВМ типті желдеткіш 0,7 ден 4,2-ге кПа ысымда 1м3/с – тен 30м3/с-не дейін німділікті амтамасыз етеді. Олар реттелетін (ВМ-3М жне ВМ-4М) жне реттелмейтін (ВМ-5М, ВМ-6М, ВМ-8М жне ВМ-12М).

Желдеткішті быр. Жергілікті желдетуге келесі бырлар олданылады:

- металды жа темір алыдыы 1-3мм диаметрі 300, 400, 500, 600, 700 мм жне блек буын зындыы 2-3м;

- иілгек мататріздес резенкеленген матадан тоылан мата 300, 400, 500, 600 мм жне блек буын зындыы 3, 10 жне 20м.

- тектонитті ( полихлорвинилді пластмассамен жабылан брезент).

лкен ималы шахталарда тере опанды азуда диаметрі 1000 мм –ге дейін быр олданылады.

Желдеткіш ондырыларында басты желдету калориферлі ондырылары.

Желдету ондырылары кен орны мен кеніш ішін здіксіз желдете отырып алыпты атмосфералы жадай туызуа арналан. Олар тмендегідей блінеді:

- Басты желдетпе желдеткіш ондырылары. - Кмекші. - Жергілікті желдетпе

Басты желдету желдеткіш ондырылары, тйы забойдан баса барлы істегі шахта немесе рудниктерді желдету шін олданады. Олар жабы герметикалы опан бетінде орналасады. Басты желдету желдеткіш ондырылары сорып айдаушы жне аралас желдету схема бойынша жмыс істейді.

Конструкциясы бойынша желдеткіштер ортадантепкіш жне остік болып блінеді. Оларды райсысыны з кемшілігі мен артышылыы бар. - р желдеткіш ондырылары резервтік рылыларымен амтылуы ажет. - желдеткіш ондырылары лкен шектерде басаруа олайлы жне экономикалы тиімді болуы керек. - шахтаны негізгі желдетпе желдеткіштеріні номиналды німділігі 630 м3/с дейін, ал статикалы ысымы 7100 Па дейін болады. (ГОСТ 11004–75). - желдеткіштер +500 – тен – 200 С температурада жмыс істеуі тиіс.

Желдеткіш корпустан, ротордан, баыттаушы жне тзетуші аппараттардан жне оан жаланан коллектор мен кіре беріс орабынан тратын агрегат.

1.Кеніштегі суткпеге арналан кп сатылы сорылар. азіргі кезде кен ндірісіндегі траты ондырылар электр энергиясыны жалпы шыыныны 65-75 % ттынады. Кеншілерді денсаулыы жне ебек німділігі кп дегейде желдету жадайына байланысты. Соы 10-15 жылда желдеткіштер жасауда айтарлытай прогреске ол жетті. азіргі кезде бас желдеткіштерді німділігі 500 м3/с –ке жне ысымы 850 ДаПа – а дейін жетеді. Бл ретте орташаландырылан пайдалы сер коэффициенті (П..К.) 0,75-0,78 – ді райды. азіргі кезде тау- кен-геологиялы жадайды крделенуіне жне кен жатан жерді тередеп кетуіне байланысты шахталардаы су жиылымдары крт сті. Сондытан да суткпе ондырылары аса уатты сорылармен жабдыталады. Кеніштік сорыларды жетектік озалтыштарыны уаты 3000 квт – тан асады. азіргі кезде тау-кен ндірісінде электр энергиясымен атар сыылан ауа энергиясы даке пайдаланылады. Кеніш ауалы ондырылары уатты энергетика кешені болып табылады, ондаы компрессорларды жетектік озалтыштарыны аныталан жиынты уаты 5-10 мВт – ты райды. Траты ондырыларды жоары энергия сыйымдылыы оларды дрыс пайдалануа жене отайлы режимде жмыс істеуіне, сондай-а оларды немділігіне жоары талаптар ояды. Трата машиналар П..К. – ін тек 1 % - а ктеру миллиондаан киловатт-саат электр энергиясын немдейді. Сорылы камераны зындыын былай анытауа болады
L = å l м + å l Н + а(Z + 1) , м (11.6)
мндаы å М – электр озалтыштарыны осынды зындыы, м; å Н – сорыларды
зындытарыны осындысы, м; = 1,5-2.0 м - агрегаттарды ара ашытыы; Z –
сорылар саны.
Сорылы камераны ені
B = b + b
p + bk, (11.7 ) мндаы b – соы фундаментіні е лкен ені, м; bp – темір жол жаындаы фундаменттен
абыраа дейінгі аралы, м; bk – дытар жаынан фундамент пен абыраа дейінгі
аралы.. Оны шамасы мына аралыта болады bk = 0,7 – 1,2 м.
Камера биіктігі сорылар лшемі мен ктергіш жабдытарды лшемдеріне
байланысты болады. Жмысты доалатарыны диаметрі 300 мм-ге дейінгі сорыларды
орналастыранда камера биіктігі - 3,2 м, ал диаметрі 300 мм-ден жоары боланда 4,5 – 4,7
м болуы шарт.
Суткпе ондырыларында су жинаыштар болуы керек.
Су жинаыш – шахталы су жиналып, одан жер бетіне айдалатын клем. Сонымен
бірге су жинаыштар тндырыш ролін атарады. ышыл суларды айдаан жадайда, су
жинаышты бейтараптандыру шін пайдаланады. Тазалауа ыайлы болу шін шахталы су
жинаыштарды екі зара блектелген секциялармен жасайды. Е ке тараандары – жазы
тау-кен азбалары тріндегі су жинаыштар. Мндай конструкцияда шгінділерді серінен
су жинаышты пайдалы имасы кішірейеді. Жаа жобаланатын шахталарда суды алдын ала
тндырыштарда немесе м стаыштарда тазартып алатын су жинаыштар арастырылуы
тиіс.

 

1. Эрлифтер таайындалу жне рлысы
Сйыты тасымалдау жне ктеру шін соры деп айтуа болмайтын таы мынадай
рылы пайдаланылады. Олара ауалы су ктергіштер –эрлифттер жатады. Бірінші рет
эрлифтер «мамут -соры» деген атпен 1846 жылы олданылды.
Эрлифтті сер ету принципі негізінде сыылан ауаны жмысты агенті
энергиясыны шыыны абылданан, ол алдын –ала сыыланнан кейін сйыпен
араласады.
Эрлифт тменгі шы абылдаушы резервуардаы су дегейіні астына батырылан
тік бырдан трады. быр ішімен немесе оны жанымен ауа ткізгіш теді, осы ауа
ткізгішке компрессормен сыылан ауа беріледі жне Нп тередігінде орнатылан
форсунка кмегімен ол бытыратылады. Осы кезде пайда болатын сулы –ауа оспасыны
тыыздыы rсм суды тыыздыынан rв анарлым аз болады, нтижесінде оспа
бырмен резервуардаы су дегейінен Н биіктікке ктеріледі (12.1-сурет).
озалмалы бліктерді жотыы эрлифттерді ластанан суды, сол сияты м
жне топыра осылан гидро оспаларды скважинадан тартып шыару шін
олдануа ммкіндік береді.
Эрлифтерді есептеу теориясы сйы пен екі фазалы оспаны (ауа -сйы)
тыыздытарыны айырмасына негізделген.

12.1- сурет. Эрлифт
1-скважина; 2-су ткпе быры; 3-ауалы быр; 4-араластырыш камера; 5-
компрессор
Зерттеулермен аныталаны сыылан ауаны ысымы нерлым лкен болса,
сулы –ауа оспасыны ктерілу биіктігі сорлым биік болады. Башмака ысып
толтырылан ауа суда майда кпіршіктерге блшектеніп оны кеейтуге мтылады, су
баанасын жоары итеріп пайдалы жмыс жасайды. Сыылан ауаны здіксіз ысып
айдаан кезде сулы –ауа оспа бырда едуір биіктікке ктеріледі. Бл биіктік
сыылан ауаны млшері мен ысым шамасына эрлифт форсункасыны батырылу
шамасына, су ктергіш жне ауа беруші бырды диаметріне, сол сияты оспаны
озалыс жылдамдыына байланысты болады.
Сыылан ауа быра башмак форсункасы арылы сулы –ауа оспасыны тгілер
дегейінен Н тередігінде беріледі. бырдаы суды статикалы дегейі Нq
тередігінде болады. Форсунканы батырылу тередігіні Нп суды ктерілу биіктігіне Н
атынасы батырылу коэффициенті деп аталады, К =Нп/Н . Су ктергіш бырды диаметрін эрлифтті жмыс істеу жадайы отайлы
болатындай етіп абылдау керек. Мндай жадайларды бірі бл сулы – ауа
оспасыны озалыс жылдамдыы болып табылады. детте бл жылдамдыты тікелей
форсунка маында 3-4 м/с шектерінде, ал тгілер жерде 7-8 м/с етіп абылдайды.