Кен тас ндіру орындарыны ндірістік трлері

Темір

Кен ндіру орындарыны трлері

Темір рудалы кен орындары барлы генетикалы топтарда кездеседі, кен тас ндіру орыны басты ролі метаморфогенді жне шкпе кен орындарына жатады; маызды мні скарналы жне магмалы кен орындарында.

Орлар мен ндіру.

Темір кеніні лемдік оры шектелмеген. Оларды жалпы оры 350 млрд т. , райды зерттелгені 185 млрд. т.бааланады. Шет елдерде темір кеніні негізгі оры КХР, Бразилияа, Канадаа, Индияа, АШ, жне Австралияа келеді. ТМД 1/3 жалпы зерттелген лемдік кендер есептеледі. 80 Украинаа келеді, еуропалы елді блігіні орталы аудандарында, азастанда, Уралда шоырланан. Сібір аудандарында иыр Шыыстар жетерліктей зерттелген темір кендерімен амтылмаан. ТМД еллдерінде е ірі кен орындарына оры 1 млрд т, ірі – 300 млн т. 1 млрд т, дейін, орташа – 50 -300 млн. дейін т, са орлара 50 млн т. аз емес.

лемдік темір кен тасын ндіру азіргі уаытта 900 млн т. райды жне 50 елдерде жзеге асады. Ірі клемде ндіру Австралияда ,АШ ,Бразилия (75 тен 100 млн т жыл сайын) Канада, Индияда,Францияда, ОАР, Швецияда, Либерия елдерінде жреді. ТМД кен тасын ндіруде лемде бірінші орынды алады(245 млн.т.) . Негізгі кен ндіру клемі (72,2%) матаморфогенді темірлі кварца келеді жне орта орны бар бай тотыу темір кен тасына келеді. Магнитті кен тасын ндіру 19% райды, титанды магнитті – 9 %, буртемірлі жне сидерлі – 4% :

Темір кен тасыны лемдік баасы 16 дан 20 долл. 1 т шін згеріп отырады йынанда 30долл. 1 т. жетеді.

Марганец

ндірістік мні бар марганецті кен орындары келесідей трлері бар: гидро термалды; скарнолды; метаморфизді (браунит гаусманитті); жанартауды шкпенді (браунит гаусманит псиломеланды); шкпенді (родохрозит псиломелан пиролюзитті).ТМД негізгі ролді шкпенді кен орындары алады ал шет елдерде кен орындарын желге мжілуі.

орлар мен ндіру. Марганец кендеріні лемдік оры 18млрд райды соны ішінде 2,4 лрд т, ТМД елдерінде , 13 млрд т ОАР, 200 ден 500 млн дейін Габонда, Австралияда, Бразилияда жне Индияда. Темір марганецті конкрецияны орлары мхит тбінде 1,7 млрд т бааланады. Зерттелген лемдік кен орлары 4,2 мрд т жетеді оларды кп блігі ТМД жне Габонаде (400 млн т.)шоырланан; ОАР, Бразилияда жне Австралияда 50 млн т ндірістік орлар зерттелген. Марганец кен орындарыны ірі орлары ТМД да Украинада жне Грузияда бар; салыстырмалы трде кішкене кен орындары Уралда, азастанда, Батыс Сібірде, иыр Шыыста. Айтарлытай ірі кен орындарыны орына 150 млн т асатын жатады, ірі кен орындарына – 75 тен 150 дейін , орташа -25 тен-75 дейін жне са -25 млн т. аз. Бірегей кен орындарыны оры 1 млрд т асады.

Марганец кені 30 дан аса елдер ндіреді. лемдік ндіру клемі соы жылдарда айтарлытай лайып 25млн т жеткен, бл санны 50% жуыы ТМДкеледі. Айтарлытай клемде (1,7-5,5 млн т ) марганецті кені ндіреді ОАР, Бразилия,Австралия,Габон,Индия. Кентасты 1 т ны 70 доллар ферромарганец -400доллар.

Баылау сратары :

1.Минералдарды зерттеу дістері

2.Региональды метаморфизм

3.Метаморфтты тзілу рдістері

4.Экзогенді тзілу рдістері

5.Эндогенді тзілу рдістері

6. Минералдарды парагенезисі

7.Петрография

8. нерксіп тау кен орындары

Глоссарий:

Эндогенді (немесе гипогенді, тередік) процестер жер ыртысында жреді жне магматикалы рекетпен байланысты.

Эгзогенді (немесе гипергенді, стірт) процестер жер бетінде немесе жер бетіне жаын жерде, сондай-а атмосфера мен гидросферада теді. Биогенді процестер, яни организмдерді мір сру рекетімен байланысты процестер де осыан жатады.

Эндогенді жне эндогенді процестер нтижесінде пайда болатын минералдар мен тау породалары жер ыртыстарындаы жадайларды физико-химиялы згеруінен трленуге шырайды – метаморфизм.

Блиц-тест

1. Жер абатында физико-химиялы рдістерді нтижесінде тзілетін, рамы мен рылысы біртекті болатын табиа заттар:

A. Минералдар

B. Теодолиттер

C. Кварциттер

D. Сталакиттер

E. Сталагмиттер

2. Минералдарды таралуы:

A. Барлы жер абаты, барлы тау жыныстары жне пайдалы азбалар кен орындары

B. Тау жыныстарыны кпшілігі, жер абатыны кей бліктері

C. Барлы пайдалы азбалар

D. Жер абатыны атты бліктері

E. атты пайдалы азбаларды бліктері

3. зіні асиеті мен рамы бойынша минералдара сас синтетикалы німдер: