Экономикалы жіктеудін ерекшеліктері бойынша шыындар есебін алыптастыру тртібі

Республикалы жне жергілікті бюджеттерді келесі аржылы жыл жобасын жасау шін мемлекеттік мекемелер бадарламалар кімшіліктеріне шыыстарды экономикалы жіктеуіні рбір ерекшеліктері бойынша бюджеттік шыындарды есептемелерін сынады. Мндай есептемелерді ру шін мемлекеттік мекемелер келесілерді олданады:

• бірыай бюджеттік жіктеуді, оны ішінде шыындарды экономикалы жіктеуін;

• бюджет шыындарыны экономикалы жіктеуерекшеліктеріні рылымын;

• орташа мерзімдік леуметті-экономикалы даму жоспара сйкес тиісті кезені болжамды крсеткіштерін;

• занамалы жне нормативтік актілермен белгіленген рекеттегі нормалармен жне нормативтермен.

Экономикалы жіктеу ерекшеліктері бойынша шыындар есептемелері, мысалы, келесі формалар арылы рылады:

• 01 -111 форма мемлекеттік бюджет арылы сталатын мемлекеттік органдар жмыскерлеріні негізгі ебекаы шыындарын есептеу шін арналады;

• 10-111 форма прокуратура органдары ызметкерлеріні негізгі ебекаы шыындарын есептеу шін арналады;

• 11-111 форма ы орау, мемлекеттік ртке арсы ызмет, аржы полиция агенттігі органдарыны жне кеден ызметі жмыскерлерінін негізгі ебекаы шыындарын есептеу шін арналады;

• 12-111 форма скери ызметкерлеріні негізгі ебекаы шыындарын есептеу шін арналады.

Осы формалар бойынша есептемелер шін Р Президенттіні «скери ызметкерлер, ы орау органдар, мемлекеттік ртке арсы ызмет, Ттенше жадайлар агенттігі органдарыны жне прокуратура органдары жмыскерлеріні категориялары бойынша ызмет тізілімдемелерін бекіту жніндегі» жне «Мемлекеттік бюджет арылы сталатын республикалы органдар жмыскерлеріні бірыай ебекаы жйесі жніндегі» Жарлытары (2013ж. 25 на-урыз №575 жне №576) негіз болады.

скери ызметкерлер мен ішкі істер органдары ызмет-керлерінін жинатаушы зейнетаы орлара аударылатын міндетті зейнетаы жарнамаларын есептеу шін 01-114 форма арналады. Мемлекеттік мекемелер жмыскерлеріні леуметтік салы тлеу шыындарын есептеу шін 01-121 форма олданылады. Бл формада салы салынатын ебекаы оры, леуметтік салы млшерлемесі мен жылы салы сомасы белгіленеді. Ал балан-старында автоклік ралдары бар мемлекеттІк мекемелер сол автоклік ралдарыны иелері ретіндегі азаматты-ыкты жауапкершіліктік міндетті сатыты жарнамаларын есептеу шін 01-125 форманы пайдаланады.

 
 
 

Денсаулы сатау мекемелерінен баса мемлекеттік мекемелер барлы шыындарды ішінде тамака арналан шыындарын есептеу шін 01-131 форманы толтырады. Бл формада тама азыгарын алушыларды атауы, азы нормасы жне азыктанатындарды орташа жылды саны крсетіледі. Мысалы, білім беру мекемелерінде азытанатындар болып оушылардын орташа жылдык саны есептеледі, леуметтік амтамасыз ету мекемелерде - трындардын орташа жылды саны, скери жне оан теестірілген органдар мекемелерінде - скери ызметкерлердін орташа жылды саны.

скери ызметкерлер, ішкі істер органдарынын ызметкерлері, скери оу орындарынын курсанттары жне таы баса теестірілген кызметкерлер мемлекеттік бюджет ралдары арылы арнайы киім-кешек жне баса да затты млік бйымдарымен амтамасыз ету аржыландырылады. Осыларды сатып алуа, тігуге жне жндеуге арналан шыындарды есептеу шін тиісті мемлекеттік мекемелер 01-134 формасын пайдаланады. Бл формада киім-кешек пен баса да арнайы заттык млікті алушыларды атаулары мен оларды орташа жылды саны, белгіленген норма мен шыындарды барлы сомасы крсетіледі.

Мемлекеттік бюджет ралдары арылы каржыландырылатын мемлекеттік мекемелерді барлы шыындары жоарыда крсетілген экономикалы жіктеуді ерекшеліктеріне сйкес арнайы формалар толтыру бойынша есептеледі. Сол формалар бойынша шыындарды есептеу мемлекеттік мекемелерді іс-рекеттерін реттейтін р трлі нормативтік актілер ережелеріне негізделеді. Мысалы, ел ішіндегі кызметтік іс-сапарлара баытталан шыындарды есептеу шін 01-136 форма толтырылады. Бл арада есептемелер негізі ретінде «Мемлекеттік бюджет аркылы стайтын мемлекеттік мекемелер жмыскерлеріні Р шегіндегі ызметтік іс-сапарлар Тртібін бекіту жніндегі» кімет кімі (2012 ж. 22 ырйек №1428) олданылады. Ал егерде ызметтік іссапар шетелге баытталса, онда мемлекеттік мекеме 01-137 форманы толтырады жне шыындар есептеуі «Шетел валютасында іссапарлы шыындарды теу жніндегі» аржы министрлігіні бйрыына (1998 ж. 16 араша №534) негізделеді.

Мемлекеттік мекемелерге сырттан крсетілген р трлі ызметтерді теуге арналан шыындарын есептеу шін де арнайы формалар белгіленген. Мысалы, байланыс ызметтерін теу шін шыындар 01-142 форма арылы есептеледі, ал клік ызметтерін теуге арналан шыындар сомасын есептеу шін 01-143 форма толтырылады. Сондай-а, зады жне жеке тлалар мемлекеттік мекемелерге атарылан жмыстар мен крсеткен ызметтерді теуге баытталан шыындар сомасын есептеуге 01-149 форма арналан. Бл формада жасалан есептемелер шыындарды жалпы сомасымен бірге оларды негізгі трлері бойынша келесі крсеткіштер арылы келтіріледі:

1. Зады тлалар шін:

• ызмет крсету мен жмыс атаруа атынасан жмыскерлерді ебекаысы;

• іссапара арналан шыындар;

• бюджетке тленетін салытар мен баса да міндетті тлемдер;

• баса да салытар;

• материалдармен мліктену;

• электроуат пен жылудан баса коммуналды ызметтер;

• электроуат;

• жылу;

• байланыс ызметі;

• клік ызметі;

• негізгі ралдарды аымдагы жндеуі;

• имараттарды стау мен кту;

• баса да шыындар.

2. Жеке тлалар шін:

• ызмет крсету мен жмыс атаруа атынасан жмыскерлерді ебекаысы, сондай-а оны ебекаысынан сталатын жеке табыс салыы, жинатаушы зейнетаы ора міндетті тлем;

• іссапара арналан шыындар;

• материалдармен мліктену;

• клік ызметі.

Таы бір арнайы форма- ол занды тлаларды залалын теуге олара баьпталан аымдаы трансферттер бойы шыындарын есептеуге арналан ш блімнен алынтасатын 01-311 форма. Бірінші блімде- зады тланы шаруашылы рекетін іске асырудан алынатын табыстарыны жалпы сомасы крсетіледі. Екінші блімде - аымдаы сипаттаы шыындарды негізгі трлері бойынша есептелген барлык шыындарды жалпы сомасы крсетіледі. шінші блімде - зады тланы табыстарынан асып тскен шыындар сомасы, яни бюджет ралдары арылы телетін шыындар крсетіледі,

Зады тлалар сынатын осы форма бойынша есептемелер негізінде бюджеттік бадарламалар кімшіліктері залалдарды теуге арналан аымдаы трансферттер бойынша шыындарды есептеу шін 01-311 жиынты форманы рады да оны аржы министрлікке немесе жергілікті аржы органдара сынады.

Шыындарды экономикалы жіктеуіні баса ерекшеліктері бойынша есептемелер еркінше формалар арылы рылады. Бюджеттік тініштер алыптастыранда осы формалар бойынша есептемелер тек ана болжамды жыла рылады.

Жоарыда белгіленген формалар бойынша есептемелер негізінде мемлекеттік мекеме бадарламалары бойынша жиынты есептемелер формасын рады. Бл формада шыындарды жалпы сомасы жне оны ішінде шыындарды экономикалы жіктеуіні рбір ерекшеліктері бойынша болжамды жылды шыындар сомалары крсетіледі. Жне де осы формада ткен аржы жылы наты мліметтер, аымдаы аржы жылы аныталан жоспар жне келесі ш жылды болжамды мліметтері келтіріледі.

Мемлекеттік мекемелер осы форманы шыындарды экономикалы жіктеуіні барлы ерекшеліктері бойынша шыындар есептемелерін оса бюджеттік бадарлама кімшілігіне тапсырады. Бюджеттік бадарламалар кімшіліктері мемлекеттік мекемелерді жиынты есептемелері формасыны негізінде бадарламалар мен ішкі бадарламалар бойынша жиынтык есептемелер формасын рып, аржы министрлігіне немесе жергілікті аржы органдара сынады

Тжырымдама

Республикалы бюджет жніндегі за жобасын кімет Парламентте талылау шін аымдаы жылды ыркйек айыны 1 жлдызына дейін сынуы тиіс. Бл жоба Парламент палаталарыны бірге отырысында талыланып, аымдаы жылды желтосан айыны 1 жлдызына дейін тиісті за абылдау арылы бекітіледі. Егерде белгіленген мерзімге дейін республикалы бюджет жніндегі За абылданбаса, онда Республика Президенті алдымыздаы аржы жылды бірінші тосанына арналан бюджет бекітілгенге дейін рекетте болатын республикалы аржы жоспары жнінде Жарлы жариялауа ы бар. Бл жоспар республикалы бюджет жобасыны трттен бірі клемінде аымдаы жылды 30 желтоксана дейін бекітілуі тиіс. Осы жоспар абылданан жадайда республикалык бюджет жаа жылды наурыз айыны 1 жлдызына дейін бекітілуі тиіс.

Таырып бойынша теориялы білімді баылау жне зін-зі тексеруге арналан сратар:

1. Республикалы жне жергілікті бюджет жобасын арау жне бекіту андай тртіптері бар?

2. Экономикалы жіктеу ерекшеліктері бойынша шыындар есептемелері андай формалармен толтырылады?