Бюджеттік бадарламалар паспорттары жне оларды аржыландыру жоспарлары.

Тиісті бюджеттік бадарламаларыны масаттарын, нормативтік-ыты дйектемені, арайлайтын нтижелерді, шараларды, жауапты атарушыларды, атару мерзімдерді, ны мен аржыландыру кздерін аныктайтын жат - ол бюджеттік бадарламаны паспорты. Бюджеттік бадарламаны паспорт жо-басы тиісті занамалы актілермен белгіленген тртіп бойынша рылады. Олар бюджеттік сраным (заявка) рамында жасалады жне тиісті аржы жыла кімет немесе жергілікті атарушы орган бекітеді.

Бюджеттік бадарлама жобасына жазылатын тсіндірме хатта келесі мазмндаы апарат келтіріледі:

· сынып отыран мселе бойынша аымдаы кезге алыптасан ахуала шолу, оны ішінде осы бадарламаны немесе осы мселе жніндегі баса бадарламаны іске асыру барысындаы абылданан шаралар жне оларды нтижесі;

· сынып отыран бадарлама бойынша жзеге асыруа жоспарланан баса да ажетті шаралар мен арайлайтын нтиже;

• республиканы за мерзімді экономикалы жне леуметтік дамуына осатын сынып отыран бюджеттік бадарламаны лесі;

• рекеттегі бадарламаларды лайту, жою, осу немесе блу жніндегі сыныстар (сондай ажеттіліктерді дйектемесі, санды крсеткіштері мен аржы ресурстарын оса);

• сынып отыран бюджеттік бадарламаны аржыландыруын азайту немесе тотату орайдаы ммкіндік негативтік салдары;

• ктеріп отыран мселе жніндегі баса мемлекеттік органдарды, йымдарды жне оамны рекеттегі кз карастары;

• сынып отыран бадарламаны орындауына баса мемлекеттік органдарды сас бадарламалары, оны ішінде шет елдегі лем стандарттарын немесе орындау талаптара сйкес бадарламалара салыстырмалы талдау;

• белгіленген масаттарды іске асыруды баламалы варианттары (р вариантар бойы оларды ерекшеліктері мен кемшіліктерін коса).

Республикада мемлекеттік мекемелерді стауа берілетін бюджеттік ралдарды клемін, масатты баытын жне блуін анытайтын негізгі жат болып міндеттемелер мен тлемдер бойынша аржыландыру жоспары табылады. Міндеттемелер мен тлемдер бойынша аржыландыру жоспарларын ру мен бекіту бюджеттік процесті маызды кезеі, себебі осы жоспарлар негізінде мемлекеттік мекемелер азаматты-ыты келісімдерін тіркейді, бюджеттік акшаларды игеру мен тауарлар, жмыстар, ызметтер алу шін тлемдер мен аудармаларды іске асырады.

Бюджетті атаруды камтамасыз ету шін жоспарларды келесі трлері жасалады:

· аржыландыруды жеке жоспары;

· бюджеттік бадармаларыны кімшіліктерін аржыландыру жоспары;

· міндеттемелер бойынша аржыландырудын жиынты жоспары.

аржыландыру жоспарын жасау барысында мемлекеттік мекемелер колдануа тиіс:

1) бірынай бюджеттік жіктеуге сйкес шыыстарды экономикалык жіктеуін;

2) бюджет шыыстарыньвд экономикалы жіктеуіні ерекшеліктері крылымын;

3) бюджеттік бадарламаларды аржыландыру тртібін белгілейтін нормативтік кыктык актілерді;

4) тауарлар, жмыстар мен ызметтерді мемлекеттік сатып алу (закупки), мемлекеттік тапсырысты (заказ) жайастыру жніндегі конкурстар ткізу жне жабдытаушылармен келісімшарт жасау мезімдерін;

5) рбір мемлекеттік мекеме бойынша тиісті жыла республикалы жне жергілікті бюджеттерді бекітуде есепке алынан шыыстар есептемелерін.

Бюджет шыыстарыны экономикалы жіктеуі бойынша жне тсімдерді жылды клемімен теестірілген бюджеттік бадарламаларды аржыландыруды жылды клемін анытайтын жатаржыландыруды жылды жоспары деп аталады. Бл жат бюджеттік жоспарлау жніндегі укілетті органмен жасалып жне бекітіліп, бюджетті атару жніндегі укілетті орган мен бюджеттік бадарламаларыны кімшіліктеріне баытталады.

аржыландыруды жеке жоспарлары, бюджеттік бадарламалар кімшіліктерін аржыландыру жоспарлары, міндеттемелер бойынша аржыландыруды жиынты жоспары тиісті аржы жыла бюджеттік бадарламалар паспорттарымен белгіленген масаттарды іске асыру шін жасалады.

аржыландыруды жеке жоспары мемлекеттік мекемені бюджетті атару жніндегі негізгі жаты болады. Ол міндеттемелерді аржыландыру жоспар формасында жне тлемдерді аржыландыру жоспар формасында алыптасады. Тлемдер бойынша аржыландыру жеке жоспары - мемлекеттік мекемені абылдаан міндеттемелері бойынша тлемдер ткізу шегіндегі ралдар клемін анытайды. Міндеттемелер бойынша аржыландыру жеке жоспары - мемлекеттік мекемелердін ажетті шараларды іске асыру шін абылдаан міндеттемелер шегіндегі ралдар клемін анытайды.

Бюджеттік бадарламалар кімшіліктерін аржыландыру жоспарлары аржыландыруды жеке жоспарлар жинаы арылы алыптасады. Бл жоспарларды жылды сомасы тиісті аржы жылы бюджеттерді іске асыру жніндегі кімет пен жергілікті атарушы органдарды шешімдерімен таайындалан сомалара, ал бюджет шыыстарыны экономикалы жіктеу ерекшеліктері бойынша аржыландыруды жынды жоспарына сйкес болуы тиіс.

Бюджеттік бадарламалар кімшіліктеріні каржыландыру жоспарлары бюджеттік бадарлама паспортында аныталан іске асыру жніндегі шаралар жоспарына сйкестігін, міндеттеме-лерді з уакытында абылдау мен орындауды амтамасыз етуін, дебиторлы жне кредиторлы берешектер жібермеуін жне бюджетті тендіктілігін сатауды есептей отырып жасалады.

Бюджетті ойдаыдай атару мен бюджет ашаларын з уаытында жмсауды амтамасыз ету шін бюджеттік бадарламалар кімшіліктерін аржыландыру жоспарлары мен мемлекеттік мекемелерді каржыландыру жеке жоспарларды алыптастыру, сыну жне бекітуді белгіленген мерзімдерін сатау те маызды. аржыландыру жеке жоспарлар жобалары, барлы дйектемелер мен есептемелерді оса бюджеттік бадарлама кімшілігіне оны белгілеген мерзімінде жеткізіледі, ал кімшілік каржыландыру жылды жоспарды бекігуден кейінгі 5 кнні ішінде аржыландыру жоспарлар мен жеке жоспарлар жобаларын бюджеті атару жніндегі укілетті органа сынады.

Масатты аымдаы трансферттер мен дамуа арналан максатты трансферттер жне бюджеттік несиелер арылы бюджеттік кімшілікті аржыландыру жоспар жобалары толы бюджіттік бадарламалар жне тменгі тран бюджеттер бойынша сынылады. Мліметтерді натылыын, хаттауды дрыстыын жне жобалар мен жоспарларды уаытында бюджеті аткару женіндегі укілетті органа сынуды бюджеттік бадарламаны кімшілігі камтамасыз етеді.

Бюджет тсімдері мен бюджеттен аржыландырудын жиынты жоспары арнайы форма турінде жне келесі рылыммен жасалады: а) бюджет тсімдері жиынты жоспары — кірістер, алынан ресми трансферттер, несиелер айтарылу мен бюджет тапшылытын аржыландыру кздері; ) міндеттемелер мен тлемдерді аржыландыру жиынты жоспары - шыыстар, несиелер мен кіметтік арыз немесе жергілікті атарушы органдарды арыздарын теу.

Бюджетті атару жніндегі укілетті орган аржыландыру жылдык жосяарды бекіткеннен кейінгі екі апта ішінде каржыландыруды жиынты жоспарын крады жне бекітеді. Оны ру барысында келесі шарттарды еске алу ажет:

• аржыландыруды жиынтык жоспарлары бюджеттік бадарлама кімшіліктерін аржыландыру жоспарлар мен жобаларды осу арылы алыптасады;

• бюджеттік бадарламаларды аржыландыру жиынты жоспарлар жылды сомасы кімет жне жергілікті атарушы орган абылдаан шешімдерге, ал экономикалык сипаттамалары бойынша аржыландыруды жылдык жоспарына
сйкес болуы тиіс;

• жоары тран бюджеттен тменгі тран бюджетке берілетін ресми трансферттер мен несиелер сомасы алушы бюджетті міндеттемелерін аржыландыру жиынты жоспарындаы клемі мен мерзіміне сйкес беруші
бюджетті жиынты жоспарында есептеледі;

• жоары тран бюджетке тменгі тран бюджеттен берілетін ресми трансферттер, несиелер айтарылу жне несиелер бойынша сыйаы тлемдер сомалары жоары тран бюджетті жиынты жоспарындаы сомалар мен мерзімге
сйкес жиынты жоспарларда есептеледі;

• бюджет тсімдеріні жылды жне р ай сайыны жоспарлары бюджеттік бадарламалар бойы тлемдерді аржыландыру сомасымен тендікте болуы тиіс.

Тиісті арлсы жылды республикалы бюджетін бекіткеннен кейінгі 5 жмыс кнні ішінде облыс, республикалы маызы бар ала, астана бюджеттерін атару жніндегі укілетті органдар ресми трансферттер мен бюджеттік несиелер блумен байланысты бюджеттік бадарламалар кімшіліктеріне - орталы аткарушы органа республикалы бюджет жніндегі зада карастырылан трансферттер мен несиелерді айлар бойы бліп-тарату сомаларын береді.

аржыландыруды жиынты жоспары бекіткеннен кейінгі 3 жмыс кнні ішінде жоары тран бюджетті атару жніндегі укілетті орган тменгі тран бюджет атару жніндегі укілетті органа бюджеттік алымдар, несиелер айтарылу мен несиелер бойынша сыйакыларды айлар бойы бліп-тарату сомаларын жеткізеді. Осылармен бірге бюджеттік бадарламалар кімшіліктеріне каржыландыруды жиынты жоспарларында бекітіліп айлар бойы блінген міндеттемелер мен телемдерді аржыландыру жылдысомаларын жеткізеді. Міндеттемелер мен тлемдерді аржыландыру жылды сомаларын аланнан кейінгі 3 жмыс кнні ішінде бюджеттік бадарламалар кімшіліктері бюджеттік бадарламалар аржыландыру мен жеке аржыландыру жоспарларын бекітіп, оларды 3 кнні ішінде мемлекеттік мекемелерге жеткізеді.

Жергілікті бюджеті атару жніндегі укілетті орган тсімдер мен міндеттемелер бойы аржыландыруды бекітілген жиынты жоспарларыны бір данасын оларды бекіткеннен кейінгі 2 жмыс кнні ішінде аазды жне электронды трде жергілікті казынашылы органа тапсырады. Бюджеттік бадарлама кімшілігі аржыландыруды бекітілген жеке жоспарларын тапсыраннан кейінгі 8 кнні ішінде жергілікті казынашылы орган міндеттемелер бойынша аржыландыру жеке жоспарларды бірыай бюджеттік жіктеуге жне жеке жоспарлар сомаларыны арнаулары рбір бадарлама, ішкі бадарлама жне ерекшеліктерді жиынты жоспарларына сйкестігін сактауын тексереді.

аржыладыру жеке жоспарлары барлык талаптара сйкес болан жадайда бюджеті атару жніндегі укілетті орган бюджеттік бадарламалар кімшіліктеріне рсат кааз береді, ал олар з басшылытаы мемлекеттік мекемелерге рсат кааз береді. Рксат ааз мемлекеттік мекемелер абылдайтын міндеттемелер млшеріндегі бюджеттік ралдарды шекті клемін аныташъш жат.

р елде бюджеттік мекемелерді аржыландыруды р трлі тртібі пайдаланады. Соларды бірі шыыстарды сме-тасын жасауа негізделген жоспарлау мен аржыландыруды сметалык дісі деп аталады. Сметалы аржыландару бюджеттік аржыландыруды жалпы принциптер негізінде іске асыры-лады. Мысалы, сметалык аша беруді масатты арнауы рбір смета бойынша бюджеттік ралдарды масатты баыттылыын анытайтын бюджеттік жіктеуге сйкес топталады. Смета жеке жне жиынты трде болуы ммкін. Мекемелер бюджеттік жіктеуді рбір баптары бойынша кран жне жоспарлау мен аржыландыруды негізгі кжаты болатын сметаны жеке смета деп атайды. Ал жиынты смета бір министрлікті барлык меке-мелерін стауа арналан барлы шыындарды енгізеді, яни ол барлы жеке сметаларды осындысы болады.

Тжырымдама

Бюджеттік процесті бір сатысы - бюджетті аткару занамалы жне нормативтік актілерді ережелерімен реттеледі. Бюджетті атаруды барлы процестерін реттейтін негізгі заннамалы акті - ол Бюджеттік кодекс. Кодекс бюджетті аткаруды негізгі ережелері мен принцшттерін, оны атару, анытау, тзету процестерін, мемлекеттік мекемелерді каржыландыру тртібін, бюджетті атару мерзімін анытайды.

Тиісті аржы жылы бюджетті атару тртібі мен процедураларын белгілейтін маызды кжаттар - ол Р кіметіні рес-публикалы бюджет жніндегі занды іске асыру жніндегі аулысы жне жергілікті бюджеттерді орындау жніндегі тиісті маслихаттарды шешімі. Бл кжаттарда атаруа абылданан негізгі бюджеттік крсеткіштер, мысалы кірістер, шыыстар, несиелер, ресми трансферттер клеладері, бюджет тапшылыынын млшері мен таа баса крсеткіштер жне бюджеттік бадарламалар тізімі бекітіледі, сондай-а орталык укілетті ор-гандар мен бюджеттік бадарламалар кімшіліктеріні бюджетті орындаумен байланысты ажетті процедураларды жасау мен енгізу мерзімдері белгіленеді.

1. Таырып бойынша теориялы білімді баылау жне зін-зі тексеруге арналан сратар:

2. Бюджетті айындалуы андай принциптерді сатау арылы іске асырылады

3. Бюджеті атару шін андай шоттар жоспары пайдаланады

4. Бюджеттік кодексте бюджет міндетті трде айындалуы карастырылан – олар нелер

5. Республикалык немесе жергілікті бюджеттер айындалуы андай шарттарды сатаан жадайда жіберіледі

6. Бюджетті атаруды барлы процестерін реттейтін негізгі заннамалы акті алай аталады

7. Бюджеттік несиелерді беру барысында андайі принциптерді талаптарын сатау ажет

дебиеттер тізімі:

1. Государственный финансовый контроль в Республике Казахстан.: Сб. норм.- правовых актов. –Астана: Фолиант,2014.- 132 с.

2.Действующие неправительственные и межгосударственные Конвенции и Соглашения об избежании двойного налогообложения: На 1 января 2013 года.- Алматы: Каржы-каражат, 2013.- 96 с.

3.Дунаев В.М. Налоговый терминологический русско-казахский словарь-справочник.- Алматы: Познание, 2013.- 428 с.

4.Дуканич Л.В. Налоги и налогообложение: Учебное пособие.- Ростов-на-Дону: Феникс, 2012.- 416 с.

5.Ержанов С. Налогообложение юридических лиц в Казахстане (примеры, ситуации, бухгалтерские проводки по налоговым платежам): По налоговому законодательству, действующему на 01.07.2014 г.- 163 с.

6.Законы Республики Казахстан: О налогах и других обязательных платежах в бюджет от 24.04.2014 г. № 2235 с изм. и доп. от 23.01.01 г. № 147-II; О государственном контроле при применении тансфертных цен от 05.01.01 г. № 136-II; Краткие комментарии к ЗРК.- Алматы: Lem, 2013.- 207 с.

7.Идрисова Э.К. Налоговое регулиро-вание предпринимательской деятель-ности в сфере малого и среднего биз-неса.- Алматы, 2013.- 136 с.

8.Исмагулова А.У. Налоговое планирование. Учеб. прогр.- Астана: Ун-т «Туран-Астана», 12 с.

9.Исмагулова А.У. Налоговое планирование. Учеб. прогр.- Астана: Ун-т «Туран-Астана», 12 с.