Эпидемиологиялы адаалауды йымдастыруа жалпы міндеттемелер нсаулар
Клиникалы тжірибе анытамасына бейімделу керек
немі микробиологиялы лабараторияда жне блімшелерде тілуі тиіс.
Науасты диагнозын, жасын, блімшесін, тскен жне шыан уаытысын, ауруды барысын, инфекция трін жне оны оздырышын жазып толтыру керек
Надзорды нтижелері арапайым формада берілген, клиникаа жіберілуі керек
Эпидемия пайда боланда жалпы нсаулар
Эпидемия ттенше жадайлар атарына жатады: соан сйкес шаралар тез арада олдану керек.
Эпидемияны баылаудаы алашы адам блімшедегі стандартты шараларды кшею болып табылады.
Жаа инфекцияны пайда болуын алдын алуы шін мед персоналдара арнайы нсаулар жасау керек
Спецификалы факторларды пайда болуына айталап баылау жргізу.
Блімшені мед персоналымен немі байланыста болып, барлы анализдарды нтижесін айтып отыру.
Бірата, университеттерде 1923 ж дейін инфекционды аурулар курсын терапевтикалы кафедра профессорлары оыан болатын, сол жерде сонымен атар тжербиелік сабатарда ткен. 1923 ж. Мскеу университетіні медицина факультетінде инфекциялы аурулар кафедрасы ашылан болатын.
Гигиена санитарлы-гигиеналы жне эпидемияа арсы шараларды ылыми трыдан негіздеумен айналысады. Гигиеналы іс-рекеттерді практикалы жаы - санитария деп аталады (латын сзінен «sanitas» -«денсаулы»). Жалпы аланда, санитария – бл, гигиеналы нормативтерді, талаптарды, ережелерді саталуын баылайтын жйе, оны санитарлы –эпидемиологиялы ызмет іске асырады. азастан Республикасындаы санитарлы-эпидемиологиялы ызметті органдары мен мекемелер жйесіне кіретіндері: Р денсаулы сатау Министрлігіні Мемлекеттік санитарлы-эпидемиологиялы баылау Комитетіні арамаына кіретін аза Республикалы санитарлы-эпидемиологиялы станциясы, алалы департаменттер мен басармалар, ауданды сан-эпид баылау басармасы. рбір басарма здеріне тиісті сан-эпид сараптау Орталытарымен атар жмыс істейді.
Санитарлы-эпидемиологиялы ызметті негізгі міндеті санитарлы занамаларды саталуын жне
· оршаан табии ортаны – атмосфералы ауаны, су кздеріні жне топыраты ластануыны алдын алуа жне оны жоюа;
· елді мекендерді, нерксіп ксіпорындарыны, трын йлерді, мдени-трмысты жне емдеу-алдын алу мекемелеріні рылысын салу жне абаттандыру кезінде санитарлы нормалар мен ережелерді саталуын амтамасыз етуге;
· жалпы жне ксіби аурушадыты алдын алу жне оны азайту масатында халы шаруашылыыны р трлі салаларында жмыс істейтіндерді жмыс жадайын сауытыруа;
· балалар мен жасспірімдерді дамуы, оларды оыту жне трбиелеу шін олайлы жадай жасауа;
· халыты трмысын санитарлы орауа жне халыты санитарлы аартуа;
· халыты р трлі топтары шін тымды таматануды йымдастыруа, таматану жадайын сауытыруа, алиментарлы ауруларды, оны ішінде, таматан улануларды да алдын алуа;
АІИ алдын-алу.
Аурухана ішілік инфекциялар(АІИ)– бл, ауруларды стационарда жне емханада емдеу жне диагностикалы процедуралар мен алдын алу шараларын жргізу кезінде, ауру адамдар мен медицина ызметкері ауруды емдеу мекемелерінде жтырып алуы нтижесінде дамитын жне крінісі, ол адамдарды ауруханада болуы уаытында немесе кейінірек білінетіндігіне байланысты емес ауру. Бкіл дние жзілік денсаулы сатау йымыны (БДД) эксперттер комитеті келесі анытама береді: «Аурухана ішілік инфекция – бл, ауру адамды емдеу масатында ауруханаа жатызумен немесе оларды емдеу мекемелеріне келіп-кетуімен жне медицина ызметкері з жмысын орындауымен байланысты, оларды заымдайтын жне мндай адамдарды ауруханада болуы уаытында біліне ме, лде білінбейді ме, оан байланысты емес кез келген, клиникалы крінісі айын, микроб текті ауру».
АІИ барлы елдерде тіркіледі. Соы жылдарда, оны дегейіні жоарылааны соншалаты, антибиотиктер сияты, кшті антисептикалы заттар лі синтезделмеген жне АІИ-мен кресу, негізінен асептикалы дістермен жргізілген жылдардаы дегейіне жаындады. БДД мліметтері бойынша, емдеу-алдын алу мекемелеріне медициналы кмек алуа келген науастары 6-7% АІИ ауырады. Операциядан кейінгі жараны инфекциялары, жергілікті іріді-септикалы инфекциялар, сепсис, жедел ішек инфекциялары, гепатит В жне С, жынысты атынас жолымен берілетін аурулар, ызылша, ЖИТС (СПИД) –осыны брі, аурухана ішілік ортада берілетін ауруларды толы емес тізімі.
АІИ суі мен таралуынысебептерітекп трлі. Оларды бірі, ауру жу аупі жоарылау адамдар контингенті деп аталатын, азасыны арсылы кші тмендеген адамдар саныны кбеюі. Блар, дамуында кемістіктері бар, жаа туан жне шала туан балалар, тншыу жадайында туылан, босану кезінде жарааттанан балалар, арт адамдар, компенсация жне субкомпенсация сатысында созылмалы аурулары бар науастар, иммунды тапшылы тудыратын вирус (ВИЧ) жан адамдар, гепатит В жне С-мен ауратындар, скери рекеттер, апаттар нтижесінде зардап шеккендер жне т.б. Мндай адамдар жасы ктімні, крделі хирургиялы операциялар жасауды, белсенді емдеуді арасында тірі алады, біра, оларды азасы инфекция агенттерімен жасы кресе алмайды. Азаны арсы тру ммкіншілігі тмендегендерге иммунодепрессанттар, цитостатиктер абылдайтын, сулемен емдеу алатын науастар, сондай-а, химиялы жне физикалы арынды ластанан аудандарда тратын адамдар да жатады.
Медициналы йымдарда ауруханаішілік инфекциялы ауруларды баылауды йымдастыру жне жргізу
Инфекциялы баылау жйесі ызметін йлестіруді медициналы йымны бірінші басшысы амтамасыз етеді.
Инфекциялы баылау жйесін тиімді йымдастыру шін рбір медициналы йымда осы аидалара 1-осымшаа сйкес олданыстаы Медициналы йымдарды инфекциялы баылау комиссиясы туралы лгілік ережеге сай инфекциялы баылау комиссиясы (бдан рі - комиссия) рылады.
Комиссияны рамына траа - медициналы йымны басшысы немесе оны орынбасары, осы медициналы йымны ызметкерлерінен траты мшелері: (госпитальды эпидемиолог, инфекциялы баылау мейірбикесі, дрігер-хирург, дрігер-инфекционист, дрігер-терапевт, дрігер-анестезиолог-реаниматолог, дрігер-бактериолог, дріхана мегерушісі, бас мейірбеке) кіреді. Медициналы йымдарды бейініне байланысты басшыны шешімі бойынша баса бейіндегі мамандар: дрігер-паталогоанатом (АІИ-дан лім-жітім жадайы тіркелген жадайда, инженерлік бейіндегі маман (имараттарды пайдалану мселелерін талылау кезінде), экономист (АІИ жадайларынан болан экономикалы залалды есептеу шін), баса мамандар тартылады.
рбір медицина йымында бейінді, емдеу-профилактикалы дерісті спецификалы ерекшеліктерін, аржылы жне материалды ресурстарды есепке ала отырып, инфекциялы баылауды йымдастыру жне ткізу бойынша жмыс бадарламасы (бдан рі - Бадарлама) зірленеді.
Бадарлама мынадай блімдерді амтиды:
1) АІИ-ды толы жне уатылы есепке алуды жне тіркеуді йымдастыру;
2) АІИ-мен жне госпитальды инфекциялармен сыраттанушылыты егжей-тегжейлі талдау жне оларды пайда болу себептерін анытау, туекел факторларын анытау, АІИ-ны ршуін тексеру жне жою жнінде тиісті шаралар абылдау;
3) жедел эпидемиологиялы талдау, госпитальды штаммдарды алыптасуын адаалау, эпидемиологиялы жадайды болжау негізінде емдеу жне диагностикалы ем-шараларды эпидемиологиялы ауіпсіз орындау алгоритмдерін (технологияларды), санитариялы-эпидемияа арсы режимді зірлеу (операциялы жне босану блогын деу, орытынды дезинфекция, крделі жинау жргізу, эндоскопиялы жабдыты, медициналы масаттаы бйымдарды деу);
4) микробиологиялы мониторингті йымдастыру жне жзеге асыру;
5) антибиотикпен алдын алу бадарламасын жне антибиотикпен емдеу тсілдерін зірлеу;
6) инфекциялы баылау мселелері бойынша медицина персоналын оыту;
7) ксіптік сыраттанушылы жадайларыны алдын алу жніндегі іс-шараларды йымдастыру.
АІИ жадайларын уатылы анытау, тіркеу масатында емдеуші дрігерлер АІИ жадайларын белсенді анытауды жргізеді. Инфекциялы баылау жніндегі маман нозокоминальды инфекцияны даму туекелі жоары денсаулы сатау йымдарыны рылымды блімшелеріне аптасына кемінде екі рет клиникалы тексеріп аралауа атысады, зертханалы тексеру нтижелерін, температуралы паратар деректерін, ауру тарихындаы антибактериальды терапияны таайындалуын (ауысу, кшейту), патологиялы-анатомиялы блімше есептерін талдайды.
АІИ-ды жадайы эпидемиологиялы диагностика деректеріні, науас адамда болатын (эндогенді факторлар) жне медициналы араласу жргізумен байланысты туекел факторларыны, ауруханаішілік инфекцияларды анытау критерийлері ескеріле отырып негізінде комиссиямен аныталады.
Медициналы йымда болан кезеде немесе одан шыарыланнан кейін инкубациялы кезе уаытында аныталан инфекциялы аурулар осы медициналы йымны АІИ ретінде есепке алынуа жатады.
Медициналы йымнан шыарыланнан кейін 7 тулік ішінде жаа туан нрестелерді тері инфекциясы аныталса, осы медициналы йымны АІИ ретінде есепке алынуа жатады, эндметрит - медициналы йымнан шыарыланнан кейін 14 тулік ішінде.
Медициналы йымда болан кезеде немесе одан шыарыланнан кейін 30 тулік ішінде аыталан хирургиялы жне терапиялы араласуды асынулары, имплантант боланда - операциядан кейін 1 жыл ішінде аыталан асынулар.
АІИ жадайын тіркеу туралы мліметтерді беру кезінде медициналы йыма келіп тскен кні, АІИ белгілері пайда болан кні, тотату, брын болан медициналы манипуляциялар (блім, емдеу-диагностикалы ем трлері) крсетіледі. Ауруханаішілік сыраттанушылыты аныталан рбір жадайы инфекциялы ауруларды тіркеу журналына енгізіледі.
Шыл хабарландыру Нормативтік ыты актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 5908 болып тіркелген «Инфекциялы, паразиттік, ксіптік аурулар мен улануларды тіркеуді кейбір мселелері туралы» азастан Республикасы Денсаулы сатау министріні 2009 жылы 12 арашадаы № 706 бйрыына сйкес мемлекеттік санитариялы-эпидемиологиялы ызмет органдарына жіберіледі.
Инфекцияны келіну жадайлары туралы апарат жтыру болан медициналы йыма жне ауматы санитариялы-эпидемиологиялы адаалау органына жіберіледі.
АІИ жадай аныталан кезде инфекцияны кзін анытау, оны берілу факторлары мен жолдарын анытау, АІИ-ны жаа жадайларыны тіркелуіні алдын алу бойынша шаралар олданылатын эпидемиологиялы тексеру жргізіледі.
Бір инкубациялы кезеде бір медициналы йымда тіркелген АІИ-ды 3 жадайа дейін тіркелген кезде (лім-жітім жадайларын оспаанда) эпидемиологиялы тексеруді медициналы йымны госпитальды эпидемиологы жргізеді. Бір инкубациялы кезеде бір медициналы йымда тіркелген АІИ-ды лім-жітім жадайы, сондай-а АІИ-ды 4 жне одан да астам жадайлары тіркелген кезде эпидемиологиялы тексеруді ауматы санитариялы-эпидемиологиялы адаалау органыны мамандары жргізеді.
АІИ-ды микробиологиялы мониторингі медициналы йымыны зіні зертханасы базасында немесе патогендікті III-IV тобындаы микроорганизмдермен жмыса рсаты бар зертханамен шарт ретінде жргізіледі.
Медициналы йым мынадай микробиологиялы зерттеулер жргізуді амтамасыз етеді:
АІИ-ды оздырыштарыны блінуі жне пациенттер мен персоналдан госпитальды инфекцияны блінуі жне сйкестендіру;
дебиет:
1.Внутрибольничная инфекция: учебное пособие/ под ред. В.Л.Осиповой. – М., 2009.
2.Шкатова Е.Ю., Морозкова О.А. Инфекционная безопасность в ЛПУ. Феникс, 2008.
Баылау:
1. «Эпидемиологиялы баылау» тсінігі.
2. АІИ эпидемиологиялы адаалау нені арастырады.
3. Эпидемиологиялы адаалау бойынша жалпы кеестер.
4. Эпидемияа болан кезінде жалпы кеестер.
5. Кнделікті адааулауды маызы.
6. Баытталан адаалауды маызы.
7. М адаалау нтижелерін пайдалану.
Дріс
Таырыбы: «Инфекциялы баылау. Медициналы йымындаы инфекциялы баылау тсінігі, негізгі аидаларыі»
Масаты: Студенттерді М «инфекциялы баылау» тсінігімен таныстыру жне аидаларын ашып крсету.
Халыа медициналы кмек беруде науастарды стационара ауіпсіз жне ыайлы жадайда келуі маызды критериді бірі болып табылады. Аурухана ішіндегі патогендерді жтыру крделі факторларды йлесімділігімен байланысты, ол тек иесіне ана жатады. Осыан байланысты нозокоминальды инфекцияларды проблемасы барлы елдерге маызды болып табылады. Медицицналы технологияны жедел дамуы, стерилизацияны жне дезинфекцияны дістеріні орындалуы,медициналы заттарды ішінен бір рет олданатын заттр, микроорганизмдер бліп шыаратын антибиотиктер мен дезинфектантара резистенттілігін баылау,осыны брі емдеу –профилактикалы йымда инфнкцияны таралуын тмендетті.
Инфекция (Инфекциялы рдіс)- Макро- жне микроорганизмдерді зара байланысы болып табылады. Олар инфекционды ауруларды ртрлі формада пайда болуына сер етеді: яни олар: жедел, созылмалы,латентті жне т.б.
Инфекицялы рдісті негізгі жадайы ол ауруды оздырышы болып табылады.
Эпидемия- инфекциялы ауруды таралуы.ол ауруа шалдыуды сатысын жоарлатады.
Эндемия-Жергілікті жердегі немі бір аурумен ауруы. Ол оамды немесе табии жадайлара байланысты.
Пандемия- Ол халыты белгілі бір блігін ана заымдайтын инфекциялы ауруды интенсивті трі.
Инфекциялы баылауды жйесі.Инфекционды баылауды жйесі бойынша тапсырма.
Инфекционды баылауды структурасыинфекциялы баылау бойынша арнайы комитет рыоуын адаалайды, оны міндеті бкіл стационара беріледі.
Инфекционды баылау бойынша комитет Аурухана ішіндегі профилактикалы жне эпидемияа арсы шараларды ткізу жнінде ртрлі бадарламамлар жасап табады. Оларды масатын жне ресурстармен амтамасыз ету жнінде жне аржыллау жнінде жмыс атарады.
Инфекционды баылауды серлі бадарламасы.- ЕП шыынны азаюын аматамасыз етіп заттарды немдеп алуа ммкіндік береді.
Инфекционды баылауды жйесі ЕП барлыына ену ажет. Стационарды эпидемиолог-дрігері маман болып табылады. Ол Эпидемиялы рдісті жне йымдастырылатын шараларды диагностикасына жауап береді.