Иллюстрациялы материал
1сурет. Клиникалы ылыми зерттеулерді жіктелуі:
| 1. Обсервациялы жазбалы Аналитикалы оиа туралы хабарлау баылау - оиа Когортты | 2. Эксперименталді Клиникалы зерттеулер |
2 сурет. Зерттеу рдісі жне ДМ:
Клиникалы сра® длелдеу® Критикалы ® тжірибеде олдану
\ баалау
\ \
\ \ ½
Зерттеу рдісі \ \ нтижелері
- - - - - - - - - - - ® \
\ - - - - - - - - --Биостатистика
\
Эпидемиология - - - - ------ ®Клиникалы зерттеу
сер ету® ауіп ® ауру
3 сурет. Науаса кмек крсету кезінде дрігерлер алдында ойылатын клиникалы аидалар:
| Нормадан ауытуы | Сау лде ауру? |
| Диагнозы | аншалыты диагнозы наты |
| Жиілігі | Осы аурумен аншалыты жиi кездеседi ме? |
| ауіпі | Факторлар неткен ауруды лкен туекелмен байланан? заболевания? |
| Болжам | Ауруды зардаптары андай? |
| Емі | Ауруды аым емдеуде алай згередi? |
| Алдын алу | асында ауруды ескертудi дiстерi сау бар болады ма? Ауруды аым оны ерте сйкестендiруi жне емдеуде асылданады ма? |
| Себебі | Факторлар неткен аурулара алып келедi? |
| Баасы | Осы ауруды емдеу неше трады? |
дебиет:
1. Т.Гринхальх «Основы доказательной медицины», М., 2006
2. Р.Флетчер, С.Флетчер, Э.Вагнер «Клиническая эпидемиология. Основы доказательной медицины», М., 2001
3. Общая эпидемиология с основами доказательной медицины. Руководство к практическим занятиям: учеб.пособие / Под ред. В.И.Покровского, Н.И.Брико. – М.: ГЭОТАР-Медиа, 2010.-400 с.
4. В.В.Власов «Эпидемиология», М., 2004.
Баылау сратары:
1. Дм. терминология жне рал-сайман
2. Дм. зерттеулерiнi трлерi.
3. Клиникалы зерттеулердi классификациясы.
4. Клиникалы сынау ым.
5. Обсервациялы зерттеулерi ым.
6. Эксперименталдi зерттеулер ым.
Дріс
Таырыбы: «ДМ ліметтері бойынша талдау жргізуге базалы статистикалы білімдері».
Масаты:Студенттерді базалы статистикалы білімдерімен таныстыру.
Алан млiметтi статистикалы аиаттыыны терiс баасы клиникалы пайдасыз млiметтер iс жзiнде клиникалы маызды млiметтердi елемеуiне жне олдануа алып келе алады. Мысалы, наты тенденцияларды брмалаулары классикалы абылдау бар болу длелдеуге ммкiндiк берген баылауларды санны тбегейлi лкеюi () алай бл тиазид диуретиктерiнi терапиясыны жанында анны глюкозасыны дегейiнi жоарылатуыны атынасында ALLHATты зерттеуiнде болатынын наты клиникалы мнi болмайтын сонша ептеген айырмашылытар тiптi болып табылады. Статистикалы аиатты зерттеу нтижелердi клиникалы маыздылыты синонимы болып табылмаан туралы еске сатауа керек.
Алан млiметтердi статистикалы деуi шiн бадарламалар дл азiр кп бар болады жне дрiгерлiк санаа бойынша нсаулары лi кбiрек. Жанында оларда барлы ажеттi формулалар апаран жне дербес компьютерi бар жмыс кнiгi iс жзiнде кез келген дрiгерге сапалы статистикалы талдауды тсiнiктi ткiзудi жасайтын зерттеулердi дицинских мосы статистикалы нтижелердi деу бойынша струкции толы ин бердi. Дрiгерлiк санаты негiздерi дрiгерлiк университеттерде саба бередi. Масат сондытан болып табылады, мазмндама емес урап алан математикалы формула емес, талпыныс талдау шiн ажеттi жаттыу дрiгерiне длел дрiгерлiкке ерекше млiмет бойыншалары жеткiлiктi бiлiмдердi сол минимумы берiлгенiнде. зi жалпылама трiнделердегi деп айтуа болады:
· тiрi алуды баалары шiн - дiстер, мiр срудi кестелерiнi растыруы, аплан-Мейердi исытары, кокс, кптiк адам сайын регрессияны формуласыны лгiсi, абсолют крсеткiштер жне (айайлаан) салыстырмалы туекел негiзделген аидаларда;
· тiрi алу исытарды арасындаы айырмашылытарды маыздылыыны аныталулары шiн - кси жне logrankты белгiсi Вилкоксон-Геханны тестi, орытылан крсеткiш.
Екi лгiнi клиникалы зерттеулердi ткiзуiнде те жиi олданылады. Траты эффекттердi лгiсi бар айырмашылытар здерiнi зерттеулерi тек ана дисперсиямен iшiнде шартталан барлы зерттеулердегi оылытын кiрiсу ыли бiр эффектте болатынын ойлайды. Кездейсо эффекттердi лгiсi ртрлi зерттеулердегi кiрiсуiн ыпал бола алатынын ойлайды. Iшiнде бiр зерттеуана емес, ртрлi зерттеулердi арасындаы да дисперсияны есепке алып ойылдарын ол.
Нтиженi санды баасыны жанында ателер екi тр болуы ммкiн - жйелi трде жне кездейсо.
дебиет:
1. Т.Гринхальх «Основы доказательной медицины», М., 2006
2. Р.Флетчер, С.Флетчер, Э.Вагнер «Клиническая эпидемиология. Основы доказательной медицины», М., 2001
3. Общая эпидемиология с основами доказательной медицины. Руководство к практическим занятиям: учеб.пособие / Под ред. В.И.Покровского, Н.И.Брико. – М.: ГЭОТАР-Медиа, 2010.-400 с.
4. В.В.Власов «Эпидемиология», М., 2004.
Баылау сратары:
1. Тiрi алуды баа шiн дiстер
2. Тiрi алу исытарды арасындаы айырмашылытарды маыздылыты аныталуы шiн тест.
3. Траты эффекттердi лгiсi.
4. Кездейсо эффекттердi лгiсi.
5. ателердi трлерi.
Дріс
Таырыбы: «Длелденген медицинада фильтр арылы аламторда апараттар іздестіруді пайдалану. Жйелі шолулар не маалаларды метаталдау.
Масаты:Студенттерді ДМ фильтр арылы аламторда апараттар іздестіруді пайдалану. Жйелі шолулар жне маалаларды метаталда оны масаттарымен жне негізгі тсініктерімен таныстыру.
аламтордаы іздестiру ылыми - длел млiмет дм. екiншi кезе болып табылады р трлi базаларда болады, млiмет сондай мбебап iздестiру сайттары, мамандандырылан iздестiру сайттары, электронды журналдар, электронды кiтапханалар, CD-romны сатаушысы жне таы басаларда азiргi ылыми млiметтi зерттеп отыруы, талдау жне олданудаы натылы иындытарын ратынын жып-жылдам жаарады. Дрiгерлiк сайттар, сондай Pubmed, Medline, Cochrane libraryлердi жасауы, дрiгерге немесе зерттеушiге ызыыш таырып бойынша сапалы жне длел млiметтi жылдам табуа ммкiндiк бередi. Дрiгерлiк сайттара тиiмдi iздестiруi шiн сзгiлердi деп аталатын олданылады. Оан длделгенiрек iздестiру ткiзуге ммкiндiк беретiн натылы шектеулердi жатады.
· Бл зерттеу нысанамен мселеге бiр-бiрденiндегi бiртума зерттеулердi атарыны нтижелерi ызмет крсететiн ылыми жмыс жйелi шолулар, яни жйелi трде жне кездейсо ателердi ммкiндiк кiшiрейтiн жолдарды олдануы бар бл зерттеулерiнi нтижелерiн талданады;
· тап алан таырыпа р трлi зерттеулерiнi нтижелердi орытулары болып табылады жне ылыми жариялауларды те оылатын варианттарыны бiрлерi болып табылады, йткенi нтты мселемен толы танысуа жылдам жне те ммкiндiк бередi.
Мета - талдау - длелдердi тбесi жне маызды ылыми зерттеу:
· жиынты эффекттi санды баасы, H.Davies, Crombie I барлы ылыми зерттеулердi нтижелерi негiзге орнатылан., 1999 );
· жиынты статистикалы крсеткiштердi алуы шiн бастапы деректердi дебиеттi санды жйелi трде шолуы немесе санды синтезiНеобходимость мета-анализов обусловлена тем, что:
Рисунок 1. Стартовая страница медицинского сайта Pubmed
Рисунок 2. Стартовая страница медицинского сайта Medline
Рисунок 3. Стартовая страница журнала BMJ