Кокрановты орталытары

Орталытар Кокрановскийлер iстестiктi Кокрановскийiнi блiмшелерiнi ызметтерiн олдайды. Оны атысушыларыны мдделерiнi есепке алуы бар етсясы жне аржыландыруды дегейiмен анытай рбiр орталыты профильсi, бiра барлы олар з серлерi йлестiруi жне iстестiк Кокрановскийге арасуы керек. Орталытар Кокрановскийлер жмысты клиникалы дрiгерлiк жне денсаулы сатау жйесiнi ластямы туралы бойынша жйелi трде шолулар жеке негiзiнен рауа ниет еткендiгiнен барлы жеiлдетедi. Мндай iстестiктi ловиесi мрт - (йаШЪазе о/зуМетаНс геу/еш Тн Сосигапе, 1995) тыыз-диск жне интернеттi желiсiнде сонымен бiрге туындалатын жйелi трде шолуларды деректер оры Кокрановскаа жариялау. Мысалы, бойынша мндай млiметтi жааласын котерапии длел дрiгерлiктi Мскеу орталыыны серверiнi пайдаланан услу гамиы жне фарма ммкiн:

дебиет:

1. Т.Гринхальх «Основы доказательной медицины», М., 2006

2. Р.Флетчер, С.Флетчер, Э.Вагнер «Клиническая эпидемиология. Основы доказательной медицины», М., 2001

3. Общая эпидемиология с основами доказательной медицины. Руководство к практическим занятиям: учеб.пособие / Под ред. В.И.Покровского, Н.И.Брико. – М.: ГЭОТАР-Медиа, 2010.-400 с.

4. В.В.Власов «Эпидемиология», М., 2004.

Баылау сратары:

1. Кокрановты істестiгі

2. Iстестiктi Кокрановскийiнi масаты.

3. Iстестiктi Кокрановты аидалары.

4. Кокрановты орталытары.

Дріс

Таырыбы: «Клиникалы басару: анытамалар, ндеуді негізгі аидалары, тжірибеге енгізуі».

Масаты:Студенттерді клиникалы басаруымен таныстыру.

Клиникалы жаттыу басарулары - бл шыын сапаны жасарту жне ысартуды масаты бар клиникалы сратары бойынша шешiм абылдау шiн таы баса мамандар денсаулы сатауды экономисттары ауруханалар жне амбулаторияларды дрiгерлер, менеджерлерiн пайдаланатын аспап оамды денсаулы сатауды жоспарлау бойынша мамандар.

Клиникалы басарулар осы масатпендердi табыстар шiн длелдерде тратануы керек, яни кеес берiлетiн (тиiмдi олар осы жол шындыында жмыс iстейтiнiн крсетуi керек бол) кiрiсу болан крнектi ылыми кулiк аазы болсын, (кез келген леуеттi ауiптi емдеулердi шыарады) ауiпсiз жне затрато - (орларды бос шыын болатын кез келген пайдасыз емдеулердi шыарады) тиiмдi. Кiрiсулердi тиiмдiлiктер, жоары баалау бойынша болан жадайда екi жне маызы бiрдейiрек е аз ымбат баалы варианта берiледi. Басаруларды р трлi трлерi, басаруды оса бiр атар, игерiлген консенсустi негiзi, (Дм ) длел дрiгерлiктi негiзiнде клиникалы хаттамалар жне басаруларында болады. Дмды негiзде басарулар ылыми расталан айатардан дербес пiкiрлер айын бледi жне шешiмдердi бередi емдеудi екi варианттарынан жасы болан туралы ана емес, керiсiнше лшенерлiк сандардаы емдеуi, ол плюстардыны барлы жне минустердi оса зардаптарды абсолюттi айырмашылыын не бiр крсетедi. Сонымен бiрге, Дмын негiзiнде клиникалы басарулар дiстемелiк ндейдi р трлi зерттеулердi нтижелерiн атысы бар осы мселеге есептеулерiне абылданады. Мндай басарулар оларды наты тжiрибесi немесе [4 ] жеке емделушiлер шiн емдеу немесе жоспарлау бойынша мамандара ммкiндiк берген профилактиканы барлы сенiмдi балама нсалары туралы млiметтi бадарламаны менеджерлерi жне дрiгерлерге емделушiлердi оларды контингентi шiн те олайлы жол туралы шешiмдi жасау осады. Жаттыу денсаулы сатауы азастанда бгiн басаруларды бiрнеше трлерiн олданады: Мэп, клиникалы сыныстар, клиникалы басарулар. Денсаулы сатауда сапаны амтамасыз етудi азiргi талап сйкес келетiн клиникалы басаруларды деу шiн ке олдану дiстер жне аида длел дрiгерлiгi болып табылады ажеттi негiзгi белгiлердi бiрi клиникалы млiметтi кризистiк баасыны негiзгi iрге дрыс iстелiнген азiргi ылыми зерттеулердi нтижелерiнi тартуы ажеттi. Денсаулы сатауды тжiрибеге аида длел дрiгерлiгiнi енгiзуi ауiпсiздiк, тиiмдiлiк жне н дрiгерлiк жрдемдi сапаны ышамдауын кздi нктесiмен ескередi. азiргi ылыми - исынды дрiгерлiк тжiрибе ауруларды диагностика, кiрiсулердi келесiз салдарыны тиiмдi емдеудi таайындау, минимизациялауы тек ана зi сенiмдi млiметтерде тратану шiн дрiгерден талап етедi.

дебиет:

1. Т.Гринхальх «Основы доказательной медицины», М., 2006

2. Р.Флетчер, С.Флетчер, Э.Вагнер «Клиническая эпидемиология. Основы доказательной медицины», М., 2001

4. В.В.Власов «Эпидемиология», М., 2004.

Баылау сратары:

1. Клиникалы басарулар ым.

2. Клиникалы басаруларды масаттар.

3. деудi негiзгi аидалары.

4. Тжiрибеге клиникалы басаруларын енгiзу.

Дріс

Таырыбы: «Клиникалы хаттамалар: анытамалар, деуді негізгі аидалары, олдануы».

Масаты:Студенттерді клиникалы хаттамаларымен, негізгі аидаларымен, олдануымен таныстыру.

Орта ереже бойынша, зерттеу хаттаманы мазмныды рылымды крcетiлген тменде алуы керек. Мысалы, тек ана бiр зерттеушi орталыа тiгу ол болатын млiмет дегенмен хаттаманы жеке беттерiне алдында рылуа немесе келiсiмнi Зыыр отдесiне бола алады, сонымен бiрге тменде келтiрiлген млiметтi блiгi сiлтемесi Биа бунатандары прото болатын баса жаттардаы бола алады.

Жалпы апарат:

· Хаттаманы атауы, хаттаманы теестiру нмiрi жне дата. Сонымен бiрге кез келген тзету тзетудi нмiр жне датаны алуы керек.

· Демеушi жне (олар егер згешеленедi) мониторды Наименование/имя жне мекенжайы.

· Хаттама жне хаттамаа тзеле бастауды подписы вать демеушiнi атуа укiл тлаларды ат жне ызметi.

· Кндiк зерттеуге демеушi таайындалан дрiгерлiк сарапшыны телефон нмiрi ат, ызмет, мекенжай.

· Иссле дования ткiзу сйкес келетiн зерттеушiлер сонымен бiрге мекенжай жне клиникалы орталытарды телефон нмiрiнi ат жне ызметi.

· (осы тла егер зерттеушi болып табылмайды) дрiгерлiк сипатты барлы шешiмдерiн абылдану сйкес келетiн квалификациялы дрiгердi ат, ызмет, мекенжай жне телефон нмiрi.

· Зерттеу атыстырылан йымдарды и/илиды техникалы ызметтердi цин и/илилерiнi таы баса

· Медиоларыны клиникалы лабораторияларыны ат жне мекенжайлары.

Зерттеуді негіздеу:

Зерттелетiн нiмдердi атау жне сипаттамасы.

· Клиникалыа дейiн зерттеулердi нтижелерiнi ммкiндiгi бойынша болатын клиникалы маыздылытарыны рама мазмндамасы, сонымен бiрге нтиже Килер, осы зерттеу шiн маыналы.

· Егер осындай болса зерттеудi субъекттерi шiн белгiлi жне потенциалды туекелдер жне пайданы ысаша сипаттамасы.

· Рованияны дозиды кiрiспе, млшерлеу, тртiбiнi сипаттама жне дiстi дйектемесi жне емдеудi курс.

· хаттамамен сйкес жргiзiлетiн, ССРге нсау жне нормативтiк талаптарымен.

· Зерттелетiн популяцияны сипаттамасы.

· деби дерек кздерiне сiлтемелер, зерттеудi зiмен сынатын млiметтi дйектемелерiнi зерттеуi шiн маызды.

Зерттеу масаты мен тапсырмалары:

Масаттар жне зерттеудi есептерiнi толы сипаттамасы.

Зерттеуді кркендеуі:

· Зерттеу барысында бааланатын (болан жадайда) негiзгi жне осымша зерттелетiн параметрлердi сауы.

· Мысалы, соыр параллел жне зерттеудi дизайныны графикалы схемасы, процедуралар жне зерттеу кезе тексерiлетiн Плацебо двой ноенi ткiзiлетiн зерттеуiнi типа/дизайнасы сипаттама;

· Минимизацию/исключение субъек тивности баытталан шараларды сипаттамасы, соны iшiнде:

· рандомизациялар;

· соыр метода/маскировки.

· олданылатын емдеу, млшерлеу жне зерттелетiн нiмдердi олдануды схемасыны зерттеуiнде сипаттама. Сонымен бiрге дрi трi, зерттелетiн нiмдердi ораушы жне табалауын Ния сипаттамасы трды.

· Егер Кова та ескерiлсе зерттеудегi субъекттердi атысуын ктiлетiн заты, зерттеудi барлы мерзiмдерiн тiзбек жне затыты сипаттамасы, келесi баылауды мерзiмдi оса.

· Жеке субъекттер, жиiрек зерттеу немесе зерттеу шiн тотауды ережелерi немесе ерекшелiктi белгiлерiнi сипаттамасы негiзiнен.

· Зерттелетiн нiмдердi есепке алуыны процедуралары, оса, болан жадайда, пла цебо жне салыстыруды препараттары.

· Рандомизация кодтары жне оларды ашылуын процедураны сатауы.

· Алашы млiметтер ретiнде аралатын (жазбаша немесе электронды трде алдын ала жазусыз яни)

· Иркаларда тiкелей тiркелетiн барлы млiметтердi тiзiм.

Статистика:

· есептейтiн статистикалы дiстердi сипаттама рбiр жоспарлалатын аралы талдауды мерзiмдерiн оса.

· субъекттердi жоспарлалатын саны. Кп орталыты зерттеулердi жадайында субъекттердi рбiр орталыындаы жоспарлалатын сан анытауы керек. Ледованияны ИЖды статистикалы уатты длелдеуi жне зерттеудi клиникалы задылыы шiн iрiктеудi лшемнi дйектемесi, Ния рассуждесiн оса немесе есептеу.

· олданылатын мн дегейi.

· Зерттеудi тотатылуыны белгiлерi.

· Болмаан, жататын емес талдауларды есепке алуыны процедуралары жне денелiк млiметтер жаншы.

· Жоспар кiм бастапы статистичесiнен барлы ауытуы кез келген ауытуларыны бастапы статистикалы жоспарынан туралы атынасыны процедураларын сипатталуы жне и/или хаттамада длелдеуi ке

· Мысалы, барлы субъекттер, тадауды тиiстi белгiлерi, млiметтерi баа шiн жарамды болатын субъ екты барлы рандомизациялалан субъекттер, зерттелетiн препаратты бiр дозасын е болмаса алан барлы субъекттер талдау шiн субъекттердi тадауы.

дебиет:

1. Т.Гринхальх «Основы доказательной медицины», М., 2006

2. Р.Флетчер, С.Флетчер, Э.Вагнер «Клиническая эпидемиология. Основы доказательной медицины», М., 2001

4. В.В.Власов «Эпидемиология», М., 2004.

Баылау сратары:

1.Орта млiмет

2.Зерттеудi дйектемесi

3.Зерттеудi масат жне есептерi

4.Зерттеудi дизайны

5.Тиiмдiлiктi баасы

6.ауiпсiздiктi баасы

7.Сана
8.Алашы данным/документацииа тiкелей ену

Дріс

Таырыбы: «Клиникалы ізденістерді кркемдеу тсінігі».

Масаты:Студенттерді клиникалы ізденістерді кркемдеуімен таныстыру.

Зерттеудi кркемдеуі - бл зерттеудi орта жоспары, сипаттама зерттеу жргiзiлетiн
Баылаушы зерттеулердi негiзгi трлерi - жадай зерттеу жне зерттеу когортное таы басалар.

· Ерекшеленген топырды зерттеудi когортнома уаыт кейбiр аымында баылайды. Осы когортаны ртрлi шаын топтарындаы емделушiлерiнi кйi, тееседi. Зерттеудi проспективном когортнома зерттеудi жоспары бастапыда орытынды жасалады жне жиын жне деректердi деудi ретпен аныталады, содан со когорталар орытынды жасалады, зерттеу жргiзiледi жне алан млiметтердi талданады. Когортаны зерттеудi ткендi шолатын когортнома архивтi жазулар бойынша тередi жне момент емделушiге баылау бастадыдан осы шаа дейiн емделушiлердi денсаулы жадайлары баылап отырады.

· Жадай зерттеуде - баылау бл популяциядан адамдары, натылы гендiк факторларды клиникалы нтижемен жне алдыы серiнi аралыында байланыс айындалу шiн азап шегушi емес осы аурулармен натылы аурулармен адамдарды теестiредi.

Мысалы, (бiр моменттi эпидемиологиялы зерттеу) cross-sectional observational studyнi баылаушы жобаларыны таы баса трлерi бар болады таы басалар. Клиникалы зерттеулердi эталон дизайны рандомизациялалан тексерiлетiн екi есе шыын соыр зерттеулер болып табылады. Рандомизацияны процедурасы емделушiлер кездейсо трдi емдеулер топтарды жiктелетiнiн жне немесе баылау препарат зерттелетiн бiрдей алу ммкiндiктерiн алатынын бiлдiредi. Емдеудi курстi таайындалан ауруа эффект туелсiз сол детте болады, оны белсендi препараты алады немесе жо. Плацебо эффект ыыласа абылдануы керек. Баылауды екi негiзгi технологияларын бгiн олданылады - Плацебо жне белсендi баылау. Плацебо - баылау белсендi тске, дмге, иiске зерттелетiн препарат толы дл келтiредi бастауа боламайтын нiм баылау тобында емделушiлерге Плацеболарды бергенiн бiлдiредi. Егер баылау шiн емдеудi белсендi дiстi олданылса, онда оылытын препаратпен белгiлi жне ке олданылатын бгiнгi кнге (деп аталатын алтын стандартпен) терапиямен тееседi.

лкен мн психологиялы, немесе деп аталатын жеке факторлар клиникалы зерттеулердi ткiзуiнде ойнайды. Мысалы, ол белсендi препаратпен терапияа алатын туралы емделушiнi бiлiмi, ауiпсiздiк жне терапияны тиiмдiлiгiнi баасына ыпал тигiзе алады. Салыстрылан препараттарды бiрi артышылы сенген дрiгер-зерттеушi дрiгер емделушiлердi денсаулы жадайындаы жасартуды оны пайдасына тсiндiруге немесе емделушiге ауыр аурудан астам ерiксiз таайындауа талаптана алады онда ол тиiмдiрек санайтын емдеу. Жеке факторларды ыпалын минимизациялау шiнзерттеулердi ткiзуiн соыр дiстердi олданады

Емделушi зерттеу бiлмегенiнде емес, зерттеушiнi алай емдеу емделушi алатынын бiлгенiнде, бос трумен соыр деп аталанында. Егер таайындалан емдеу туралы емделушi де бiлмесе, зерттеушi де, мндай зерттеу екi есе шыын соыр деп аталады.

Соыр зерттеулер асаана брмалауларды ммкiндiктi минимумдара тйiстiруге ммкiндiк бередi, асаана емес - те пропорцияда топтарды арасындаы блiп беру.

дебиет:

1. Т.Гринхальх «Основы доказательной медицины», М., 2006

2. Р.Флетчер, С.Флетчер, Э.Вагнер «Клиническая эпидемиология. Основы доказательной медицины», М., 2001

4. В.В.Власов «Эпидемиология», М., 2004.

Баылау сратары:

1.Зерттеудi кркемдеуі.

2. Баылаушы зерттеулердi трлерi.

3. Зерттеудi Когортныесi.

4.Жадай зерттеулер.

5. Рандомизациялалан тексерiлетiн зерттеулер.

Дріс

Таырыбы: «Клиникалы аудит туралы тсінік».

Масаты:Студенттерді клиникалы аудит туралы тсінігімен таныстыру.

Аудит.

Демеушiлер сапаны амтамасыз ету баытталан шараларды шектерiндегi тексерудi ткiзуде есепке алуы керек:

• Барлауа жне сапаны баылаулар ескiлiктi iс функциялардан блек жне туелсiз ткiзiлетiн демеушi тексерудi масат хатамаа ткiзiлетiн зерттеудi сйкестiгiнi баасы, Соп болып табылады,

• ССР жне нормативтiк талаптарына.

Тексерушiлердi тадау жне бiлiктiлiгi.

1) демеушiнi тексеруiнi ткiзулерi шiн тлалар таайындауы керек, Ки туелсiз.
2) демеушi тексерушiлер жеткiлiктi бiлiктiлiктермен ие болатын кз жеткiзуге мiндеттiр едi, яни зiрлеумен жне тжiрибемен, тексерудi ткiзу шiн керектi млшерде. Астында тексерушiнi бiлiктiлiгi жатты баса айтуы керек.

Аудит шарасы:

а ) демеушi тексерулердi жиiлiктi И/программа тексеру тексерудi ткiзудi дiстерi демеушiнi тексерудi объект анытайтын жазбаша процедураларымен сйкес жргiзiлетiнiн кз жеткiзуi керек, сонымен бiрге тексеру туралы есептеу нтижелерiнi трi жне мазмнын;

б) иссле дованияны тексеру жне тексерудi процедурасыны жоспары игерiлген демеушiсiмен зерттеудi субъекттерi шiн укiлеттi органдарда, субъекттер, атысушы зерттеулердегi саны, трмен жне зерттеудi крделiлiгi, туекел дрежесiн млiмдемелердi беруi шiн осы зерттеудi маыздылыпен анытауы керек, сонымен бiрге кез келген айындалан мселелер еленуi керек;

в) ескертулер жне тексерудi орытындылары Тальн докуменi ресiмдеуi керек;

г ) ескiлiктi iс реттегi органдары упол номоченныенi туелсiздiктi сатауы жне тексерудi функцияны ндылыы шiн тексеру туралы есептеу нтижелерi срауы керек. Егер ССРды маызды сйкессiздiктi кулiк ааздарында болса, укiлеттi органдар тексеру туралы есептеу нтижелерiне кiру рсатына айнала алады, немесе сотты тергеулердi жадайда; д ) егер бл тиiстi жергiлiктi замен немесе заа туелдi акттермен, демеушi керек болады ткiзiлген тексеру туралы кулiк ааз крсетуi керек.

дебиет:

1. Т.Гринхальх «Основы доказательной медицины», М., 2006

2. Р.Флетчер, С.Флетчер, Э.Вагнер «Клиническая эпидемиология. Основы доказательной медицины», М., 2001

4. В.В.Власов «Эпидемиология», М., 2004.

Баылау сратары:

1.Аудит

2.Адит масаты.

3. Аудиторларды тадау жне біліктері.

4. Аудит шарасы..

КРЕДИТ

Дріс

Таырыбы: «Жйелі шолуларды ммкіндіктері жне оларды негізгі ерекшеліктері».

Масаты:Студенттерді жйелі шолуларды ммкіндіктерімен жне оларды негізгі ерекшеліктерімен таныстыру.

айта баалау иын жаттыу дрiгерi шiн дрыс ткiзiлген жйелi трде шолуды мн. Бiздi кбi шыарылатын дрiгерлiк дебиеттi клемiмен айта жктеген жне шолу атынастарын арап шыуа нтижеде жиi алайды, жариялау емес бiртума зерттеулер. Бiзге шолу баптары дегейде азiргi бiлiмдерде алуа ммкiндiк бередi. Жоары сапалы жйелi трде шолулар шекара белгiлi анытап жне барлы ылыми iспен крсетiлген айатар туралы тануа кмектеседi. Жеке зерттеулер натылы клиникалы сратара жауаптар точ ныелердi сирек бередi, жаттыу дрiгерлерi жйелi трде шолулар олар шешуге кмектесе алады. Сонымен бiрге алашы зерттеулер, жйелi трде шолулар р трлi исследо ванийлар нтижелердi арасындаы айшылы айындалуа кмектесуге борыштана ана сын кзiмен.

Талдау длiрек, жан-жаты жне сенiмдi орытындылар iстеуге жрулердi бiрнеше ептеген ИЖдерiнi нтижелерi сандай бiрлестiре ммкiндiк бередi. Мысалмен бдан жаында ызмет крсетедi диабетиялы жне баса этиологияны бйректерiнi ауруларын деуге азытаы белоктердi шектеуiн олайлы ыпал асты сызылан шолу ный жариялаан. Бдан баса, бiрнеше исследова нийларды жйелi трде шолуы ауруларды шаын топтары шiн алан нтижелер нимы майлалып анытауа жасы кмектеседi. Керек жне зерттеушi жйелi трде шолулар, азiргi млiметтердi жинатап, зерттеу, сiз шiн ажеттi iрiктеудi лшемдерi болжам, делять Опраларды жетiлдiрiлуге йткенi ммкiндiк бередi келешек зерттеулердi жоспарлары жмыс iстеуге кмектеседi. Зерттеушiлер бл шолуларсыз жанында кп мiттендiретiн баыттар те алуа немесе сратар шенные ендi айта йрене алады. тымды нтижелер орларды ющихсяны Имео амтамасыз ететiн жариялауа щающие таы баса обоб шолулар денсаулы сатаулар йымдастырушылара дрiгерлiк ызметтердi крсетудi саясат жасауы шiн ажеттi.

Жйелi трде шолулар блем туралы шешiмде клиникалы кмектесе алады, бiра клиникалы тжiрибелердi ешашан алмастырмайды. Дрiгерлер наты ауруды мендацияны зенi, растыруларды гическихты Лорлары жне теорияларды састытар, тжiрибеде тратана бередi, ылыми исынды зерттеу нтижелерге сонымен бiрге. Терапия андай болмасын тиiмдiлiкке аныты наты ауруларды емдеуi шiн оны олданылатын туралы нер-бiлiмдi алмастырмайды. Егер некри тическилердi олданылса немесе аарылмаан болса ылыми исынды сыныстар жаман нашар жаттыу нтижелерiне хабарды жанында алады. Дрiгерлiктегi шешiм абылдауды рылым крделi; ол шiн нер-бiлiм, дадыларды бiрлестiруге керек болады, адамгершiлiктi - бл ческий ндылытары жне дрiгерi бар ауруды рбiр кездесуiнi жанында негiзделдер ылыми.

дебиет:

1. Т.Гринхальх «Основы доказательной медицины», М., 2006

2. Р.Флетчер, С.Флетчер, Э.Вагнер «Клиническая эпидемиология. Основы доказательной медицины», М., 2001

4. В.В.Власов «Эпидемиология», М., 2004.

Баылау сратары:

1. Дрыс ткiзiлген жйелi трде шолуды мн

2. Жйелi трде шолуларды ммкiндiктер.

3. Жйелi трде шолуларды шектеулер.

4. Жйелi трде шолуларды негiзгi ерекшелiктер.

Дріс

Таырыбы: «Метаталдау тжірибесінде олданылатын зерттеу нтижелерді крсеткіштерін анытау».

Масаты:Студенттерді метаталдау тжірибесінде олданылатын зерттеу нтижелерді крсеткіштерін анытауымен таныстыру.

Зерттеу нтижелер ш топта блуге болады туелдi бол негiзде орытынды жасайтын млiметтердi трiнен тсе.
• Бiрiншi топа (Би скi) булы (талаулы нтижелер - выжившие/умершие, заболевшие/незаболевшие) млiмет негiзделген нтижелер жатады.

• Мысалы, екiншi - артерия ысымыны згеретiн санды млiметтерi динамикалы болуа негiзделген нтижелер.
• Мысалы, шiншi топ ауруды ауырлыты дрежесi (реттiк, ранг) категориялы млiметтердi бiрлестiредi.
Дрiгерлiк зерттеулерiнi зерттеу нтижелерiн кпшiлiк салыстырылатын толып алады. Нтижелердi бiрiншi екi топтарыны нтижелерi жеке аланда пара-пар. Адам айтысыз булы млiметтер сонымен бiрге талылауа тскен затпен тiптi Слуды да ысты даан.