Лкен ми сыарлары ыртысыны аналитикалы-синтездік ызметі

Тітіркенуді анализдеу жне синтездеу. лкен ми сыарлары ыртысыны аса маызды функциясы – анализ бен синтез. Тітіркенуді анализдеу деп сигналдарды айыруды, оларды организмге серін жіктеуді тсінеді. Тітіркенуді анализдеу адамны лкен ми сыарлары ыртысында е жоары жне зіне тн даму шегіне жетеді, мны оны біратар мысалы. А+Б+В+Г жне А+В+Б+Г компоненттерін амтитын комплексті тітіркендіргіштерді айыру абілті крсетеді.

Анализдеуді кейбір трлері (мысалы, иісі, дыбысты айыру) адамдаыа араанда, кейбір жануарларды лкен ми сыарлары ыртысында жасы дамиды. Мселен, ит біреуі шартсыз тітіркендіргішпен бекітілетін жадайда 1/8 ндегі екі дыбысты айырмашылыын абылдай алады.

Ми ыртысыны озу элементтерін анализдеуден со оларды комплекске біріктіру абілеті синтездеу деп аталады. Мнда шартты тітіркендіргішті шартсыз тітіркендіргішпен бекіту арасында тиісті озу ошатары арасындаы байланыс ныаяда, ал осыны нтижесінде шартты (кбінесе бекітілетін тітіркендіргішке тебе-те) рефлекс тзіледі.

Анализдеу мен синтездеу – ми ыртысыны зара байланысты функциясы. Олар ассимиляция мен диссимиляция секілді бірін-бірі толытырады жне бір процесті тоталуы екінші процесті тоталуына себепші болады. Демек, шартты рефлексті, яни бейімделу серіні алыптасуы бзылады.

Ми ыртысыны аналититикалы-синтездік ызметіні нерлым крделі формасы динамикалы стереотипті алыптастыру жне оны сигналды рекеті болып табылады.

Динамикалы стереотип. Организмге сырты ортадан бір мезгілде жне бірінен со бірі сер ететін жаымды жне жаымсыз тітіркендіргіштер жйесіні дл айталанып отыруы стереотиптілік деп аталады. Мндаы жйелілік райсысы белгілі шамадаы шартты рефлексті туызатын тітіркендіргіштерге беркелкі, берік орныан, байсалды серлер мен жадайлар жйесі арылы жауап айтарады.

Сырты орта былыстарыны мндай жйелілігі (тртібі) ми ыртысыны ызметінде динамикалы стереотип, яни бірттас функция атаратын комплекс трінде саталады, мнда бір тітіркендіргішті сер етуі р трлі дрежеде айталанып отыратын жадай мен баса да стимулдарды бірізділігіне байланысты.

Егер детке айналан тітіркендіргіштер жйесіні орнына бір ана тітіркендіргішпен сер етсе, одан стереотипте алмастырылан тітіркендіргішке тн нтиже алынады. Демек, ми ыртысы абылданан барлы импульстерді анализдеп жне жауап серлерін синтездей отырып, организмні аса крделі бірттас динамикалы жйесі ретінде жмыс істейді.

Стереотип алыптастыру – ми ыртысыны мейлінше крделі синтездеуші ызметіне мысал. Бл бкіл нерв системасыны нерлым иын жмысы. Орныан стереотипті сатау – ми ызметіні едуір жеіл формасы. Ми ыртысыны динамикалы стереотипімен байланысан шартты рефлекстерді жасы пысыталан жйесі болып табылатын деттер мен дадылар, жмысты ойланбастан жне тсінбей істеу баршаа млім. Динамикалы стереотипті алыптастыруды жас ерекшеліктері аыталан. Мселен, балалар мен жасспірімдерде стереотипті трде тетін дадырлар тезірек алыптасады, ал алыптасандарыны орнытылыы шамалы болады жне оай згертіледі, жас лайтын кезде керісінше болады.

Жоары дрежелі нерв ызметіні лсіз типінде жне нерв процестеріні имылдылыы шамалы жадайда адамны динамикалы стереотипін айта згерту неврозды шыуына себепші болуы ммкін.

Балаларды жне жалпы аланда адамдарды трбиелеу жне оыту жніндегі бкіл жмыс ми ыртысыны ызметін байытатын жне жетілдіретін жаа динамикалы стереотипті, жаа деттерді алыптастыруа баытталады.Пайдаланылатын тсілдер мен методика нерлым аз олданылатын болса, ескі стереотипті жойып, жаа стереотипті алыптастыру сорлым жеіл теді. Сонымен атар, мектеп оушыларымен жмыс жргізуде баланы активтілігі мен саналылыын ескеру ажет. Егер оушы ыпты, тртіпті, дені сау болуа тырысса, жаа стереотипті алыптастыру ойдаыдай теді.