Дріс таырыбы: Мектептегі оу жне трбие процесіні гигиенасы.

Дріс масаты:Мектептегі оу жне трбие процесін йымдастыру, мектеп оушыларыны шаршауын жне зорыуын болдырмау шараларын, мектеп режиміне, оытуа ойылатын гигиеналы талаптарды, оу-жазу, сурет, н-кй сабаыны гигиенасы, сыныптан тыс жмыстара ойылатын гигиенал талаптарды негізін арастыру.

Дріс жоспары мен ысаша мазмны:

1.Саба пен зілісті йымдастыруды гигиенасы.

2.Мектеп режиміне ойылатын гигиеналы талаптар.

3.Саба кестесіне ойылатын гигиеналы талаптар.

4.Оу жне жазу гигиенасы.

5.Емтихан жне баылау жмыстарын ткізуге ойылатын гигиеналы талаптар.

Жалпы оу-трбие жмыс, оны жеке бліктері оушыларды дене жне психикалы жаынан дамуыны е жасы нтижелерін амтамасыз ететіндей йымдастырылуы керек. Балалар мен жасспірімдерді оу жмысы ми абыыны жне сезім мшелеріні ызметімен байланысты аыл-ой ебегі болып табылады. Ми абыыны жмыс істеу абілетіні белгілі бір шегі бар, сондытан бл шектен арты тапсырма беру оушыны шаршатады. азіргі заманы физиология шаршау деген терминді тек жмыс істеуші орган ана емес, сонда-а бкіл организм ызметіні уаытша нашарлауы деп тсінеді, бл шаршау белгілі бір уаыт бойы жмыс істеуді нтижесінде лкен ми сыарлары абыыны клеткалары тежелуді пайда болуына байланысты туады. Сонымен организм ызметіні кез келген трі белгілі бір уаыт ткеннен кейін шаршау туады. Жалпы имыл тынышсыздыыны пайда болуы шаршауды басталуыны алашы белгісі болып саналады. Бл тмен сынып оушыларында айын байалады, балалар жан-жаына аладап, сйлесе бастайды, есінейді керіледі. Егер бл озалыс таратпаса жне баса жмыс формаларына ауыспаса, егер аыл-ой жмысы рі арай жргізіле берсе, ал малім шаршауды сзбен ана таратуа рекет жасаса, тежелу процесіні жайыла тсуі аны байалады. Шаршауды одан рі кшейе тсетін ескертуші тежелу былыстары жалпы енжарлыты жне маужырауды дамуынан крінеді. алжырау - шаршауды субъективтік крінісі, рі ол организмні лсіреуі, аздап ме-зедікті сезінуі жне жмыс істегісі келмеушілікпен ілесе жреді. Организмні шаршаыштыы біратар факторлара, е алдымен денсаулы жадайына, таматануа, педагогикалы процесті ткізуді сырты орта жадайларында да, сондай-а оу материалыны мазмны, мен оу дістеріне де байланысты. Ой ебегі мен дене ебегі кезінде организмні шаршаыштыын кеміту жне шаршауды басталуы кезін кещеуілдету елеулі дрежеде жмысты бл тріне жаттыуа жне ашытануа байланысты болады.

Кн режимін, мектеп режимін, оу жылыны режимін, саба кестесін дрыс ру, иын жне оай пндерді жне сабаты баса трлерін дрыс штастыру, зілістер йымдастыру, оушыларды й трмысындаы олайлы жадайлар жне т.б. миды лкен сыарлары абыыны ылым негіздерін ойдаыдай игеруді, сондай-а саналы, рі тртіпті мінез-лыта болуды амтамасыз ететін алыпты жмыс абілетіні аса маызды алы шарты болып табылады. Оушыларды мектептегі дрыс йымдастырылан режимі алыпты жмыс істейтін рбір мектепті міндетті шарты болып табылады. Мндай режим - оушыларды кш-уаты мен денсаулыын сатауды негізгі шарттарыны бірі. Мектеп режимін дрыс йымдастырмау немесе оны орындалуына нсан келтіру мектеп оушыларыны жмыс абілетін нашарлатып, оларды шаршатуа келеді. Мектептегі дрыс йымдастырлан режим оу-трбие жмысыны сапасын арттырып, саналы тртіпті кшейту жне мектеп оушыларыны денсаулыын сатау мен ныайту шін олайлы жадайлар жасайды. Мектеп режиміні негізгі элементтері:

1. Оу жылыны затыы жне календарлы жылды барысындаы зілістер (демалыстар);

2. Мектепке балалар абылдауды дрыс йымдастыру;

3. Оу кніні затыы;

4. Сабаты затыы жне оны тек педагогикалы жаынан ана емес, гигиеналы жаынан да дрыс ру.

5. Пндерді оларды ауыр-жеілдігіне арай дрыс блу: оай жне иын сабатар мен жмыстарды штастыру;

6. Сабатар арасындаы зілістерді тиімді йымдастырып, таза ауаны барынша пайдалану;

7. Оу кні бойында уаытында таматандыру жне бл процесті дрыс йымдастыру;

8. Мектеп блмелеріндегі лгілі тазалыты, сырты тртіпті жне мектеп гигиенасыны барлы талаптарын орындауды амтамасыз ету;

9. Балалар мен жасспірімдерді сыныптан тыс жмысын дрыс йымдастыру жне уаыт жаынан нормалау;

10. йге берілген тапсырмаларды нормалау: сабтарды зірлеуге ажет уаыт, тапсырма берілетін пндерді сандары; тапсырмаларды сипаты (бірыай ауызша немесе бірыай жазбаша тапсрымалар беруге болмайды);

11. Мектеп режиміні оушыларды туліктік режимімен табии байланысы.

Мектептегі оу жылыны затыы оушыларды жасына жне ыс, кктем, жаз кезінде зілістер жасау ажеттігіне сйкес белгіленеді. Балаларды мектепке жйелі трде 6 жастан басталады. Балаларды мектепке абылдауды дрыс йымдастыруды тек мектептегі сабатарды ойдаыдай бастау шін ана емес, сондай-а алдаы бкіл оу-трбие жмыстары шін маызы зор, сонымен атар балалар денсаулыын сатау жне ныайту жмысын жеілдетеді. Мектепке абылданатын балалар дрігерлік мият тексеруден ткізіледі, балаларды абылдауда оушыларды оуына мектеп йін дрыс зірлейді. Оуды басталуына бірнеше кн аланда балаларды малімдерімен кездестірулері керек. Сынып жетекшісі зіні болаша оушыларын мектеппен таныстыруы жне жаа оу жылында оларды алдында тран міндеттерді тсіндіруі, олар нені йренетіндігін, оларды кн режимі андай болуа тиіс екендігін жне т.б. айтуы ажет. Мектеппен алдын ала танысу айланысты белгілі бір рефлекстерді алыптаса бастайды. Оу кнін дрыс йымдастыру саба кестесін дрыс жасауды талап етеді. Оушыларды денсаулыын сатауда мектеп режимін, мектеп йіне,оытуа, саба кестесіне, санитарлы-техникалы тетіктеріне, жабдытарына, оу-ралдарына ойылатын гигиеналы талаптарын орындау ажет.

ОЛДАНЫЛАТЫН ДЕБИЕТТЕР:

1.А.Г.Хрипкова Возрастная физиология и школьная гигиена. М., 1990

2.Ю. А. Ермолаева Возрастная физиология. М., 1985.

3.Н.Н. Леонтева, К.Б. Маринова Анатомия и физиология детского организма. М.,1986.

4.Советов С.Е. Мектеп гигиенасы. А., 1973.

5. Антропова А. А. Основы гигиена учащихся. М.,1982.

6. Белецкая В. И. Школьн.ая гигиена. М., 1983.

7.С. Жмабаев Жасерекшелік физиологиясы жне мектеп гигиенасы. А.,1988.

8. Чабовская А. Основы педиатрии и гигиены. М.,1978.

Дріс 6.