Дріс таырыбы: Мектеп оу жыбдытары мен оу ралдарына ойылатын гигиеналы талаптар.

Дріс масаты:Мектеп оу жабдытары, оу ралдары, оларды дрыс тадау, ойылатын гигеналы талаптарын білу.

Дріс жоспары мен ысаша мазмны:

1.Оу жабдытарына ойылатын гигиеналы талаптар.

2.Оу партасы мен орындытарын дрыс тадау жне оны дрыс орналастыру.

3.Оулытар, алам, арандаш, крнекі ралдар гигиенасы.

Мектеп жабдыына жиаз (столдар, парталар т.б.), дене шынытыру ралдары, вестактар жне оу мастерскойларыны станоктары, ауыл шаруашылы инвентары, оулытар, крнекі ралдар, мектеп-жазу жабдытары жатады. Мектепті оу йлері мен баса да йлерін жабдытау педагогикалы, гигиеналы жне ндірісті техникалы талаптара сай болуы тиіс. Мектеп жабдытары оушыларыны бойы мен жасерекшеліктеріне сай болуы, оушыларды денесіні дрыс дамуын, оларды алыпты жмыс абілетін сатауды жне оушыларды партада дрыс отыруын амтамасыз ететіндей болуы керек. Жабдытар балар жарааттанып алмайтындай ауіпсіз болуы, шеттері шкір жне ткір болмауы керек, ышамды, тез тазартылатын болуы ажет. Жабдыты рбір трі сырт крінісі, рылысы мен бояуы жаынан ммкіндігінше кркем жасалан болуы тиіс. Мндай эстетикалы талапты балаларды жйке жйесі шін белгілі маызы бар жне кілді сергек болуына кмектеседі.

Оу партасы - сыныптаы жабдыты негізгі трі. Оан ойылатын негізгі талап – оушыны бойына жне денесіні пропорциясына сйкес келуі. Ол оушы орын аланда немесе трып кеткенде кршілеріне кедергі жасамйтындай, жауап бергенде ол шін парталар аралы жола шыпай-а, орнына емін-еркін тра алатындай олайлы жне арты кш жмсатпайтындай болуы тиіс. Мектеп оушыларыны дрыс отыруы, оларды сымбатыны бзылмауы, омырта жотасыны исаймауы, сондай-а оушыларды алыпты круі бзылмауы парта рылысыны дрыс жасалуына жне оны элементтеріні оушыларды дене пропорцияларына, бойына сйкес келуіне байланысты. Парта зіні рылысы жаынан берікте орныты болуы жне сыныпты жинастыранда оай жылжитын болуы ажет. Парталар мен орындытарыны сырты беті жасы делген, жылу ткізгіштігі тмен, аса берік материалдардан жасалуы керек. Парталар ылан жапыраты ааштардан, андыааш, айы, буктан, арнаулы синтетикалы материалдардан, парта бір орынды немесе екі орынды етіп жасалады жасалынады. Оны тазалау шін олданылатын ралдара тзімді болу керек. Оу жиазына ойылатын гигиеналы талаптар конструкциясын алаш рет Э. Э. Эрисман жасаан.

Мектеп оушыларыны партада, оушылар столына дрыс отыруа йретуді ерекше маызы бар. Мектеп оушысы басын ала арай болар-болмас ана екейтіп, тік отырса, кзінен кітапа немесе дптерге дейінгі аралы 35 см-дей болса, дрыс отыран болып саналады. Бл жадайда оушыны белі міндетті трде осымша сйенішке тиіп труы керек. Оушыны ккірегі мен парта шетіні арасында алаанны еніндей ашыты алуы керек. Иытарды стол апаыны шетіне параллель етіп стаан жн: шынтаты екеуі де партаны апаында жатуы тиіс. Оушыны аятары тік брыш жасай немесе біраз доалдау брыш (110-100⁰) жасай бгіліп, табандары еденге немесе партаны баспалдыына тгел тиіп отыруы тиіс. Блайша отыру е ыайлы, е аз шаршататын отырыс болып саналады; ол оушыны оу материалын кзбен дрыс абылдауын амтамасыз етеді, сондай-а омыртаны исаю ммкіндігін болдырмау. Парталар (оушылар столы, орындытар) дрыс жасаланда жне мектеп оушыларыны бойына сйкес тадап алынанда ана мектеп оушысы дрыс отыра алады. Мектеп оушыларыны дрыс отыруыны бзылуы заа созылан, оны стіне бір сарынды оу жмыстарын орындауды нтижесінде шаршаан кезде болады. Талыуды жою шін немесе жмыс абілеттілігін ішінара алпына келтіру шін жмысты трін згерту немесе дене шынытыру зілісін ткізу жеткілікті.

Мектеп маліміні міндеті – саба уаытында мектеп оушыларыны дрыс отыруын ата адаалау.

Сынып татасы – оу блмелері жабдытарыны ажырамас бір блігі. Сынып татасына ойылатын гигиеанлы талаптар е алдымен кзді алыпты жмыс істеуін амтамасыз етуге баытталан. Сынып татасыны беті тегіс, жары шаылыспайтындай кгурт тсті (ара, оыр) болу тиіс. Татаа жазылан жазулар оушылар оай крінетіндей болуы крек. Оан жазуа ыайлы жне класс ауасы бор тозаымен ластанбайтындай немесе бор тозаы те аз шыатындай болу ажет. Сынып татасы абыраа аылатын жне жылжымалы болады. Ол сыныпты алдыы абырасыны ортасына орналастыру ажет. Сынып татасыны астыы жиегіне науасы бар кішкентай жиек жасалынады жне бор мен губканы салып оюа арналады. Сынып татасыны тменгі жиегіні еденнен есептегендегі дегейі мектеп оушыларыны бойына сйкес болуы жне татадаы жазуды бкіл сыныпты круін амтамасыз етуі тиіс; 1-4 сыныптарда тата еденнен 85 см биітікке, ал 5 жне одан жоары сыныптарда 95 см биіктікте орнатылады. Мектеп дене шынытыру, лабораториялар, шеберхана жабдытары мектеп жасындаы балалар организміні анатомиялы-физиологиялы жас ерекшеліктеріне сйкес келуге жне ол жабдыты пайдаланан кезде мектеп оушыларыны ауіпсіздігін амтамасыз етуге тиіс. Мектеп оулытарына ойылатын гигиеналы талаптар олардаы текс пен суреттерді кзбен кріп абылдау процесін жеілдетеді, сол арылы кітапты немесе оулыты оыан кездегі кру анализаторыны ызметін жеілдетуді масат етеді. Нашар ааза, атап айтанда, жа жылтыр ааза, са шрифтермен немесе аны емес етіп басылан оулытардан балалар мен жасспірімдер тез шаршайды, ол кз ішілік ысымны артуына, круді нашарлауына жне бас ауруына себепкер болады. ыпсыз апталан кітаптар оай тозады жне пайдалану басында тез кірлейді. Мектеп дптері а, тыыз, тегіс, жары ткізбейтін жне ыпты трде желімденген, сия жайылып кетпейтін жылтыр емес ааздан жасалуа тиіс. алам жне арандаш зындыы, диаметрі жне салмаы мектеп оушыларды сйек-ет системасны жас ерекшеліктеріне сай болуы керек. Мектеп дрігерлері мен санитарлы-эпидемиологиялы станцияларды дрігерлері мектептегі жазу-сызуа керекті ралдарын жне оулытарыны санитарлы-гигиеналы кйін адаалау ажет.

ОЛДАНЫЛАТЫН ДЕБИЕТТЕР:

1.А.Г.Хрипкова Возрастная физиология и школьная гигиена. М., 1990

2.Ю. А. Ермолаева Возрастная физиология. М., 1985.

3.Н.Н. Леонтева, К.Б. Маринова Анатомия и физиология детского организма. М.,1986.

4.Советов С.Е. Мектеп гигиенасы. А., 1973.

5. Антропова А. А. Основы гигиена учащихся. М.,1982.

6. Белецкая В. И. Школьн.ая гигиена. М., 1983.

7.С. Жмабаев Жасерекшелік физиологиясы жне мектеп гигиенасы. А.,1988.

8. Чабовская А. Основы педиатрии и гигиены. М.,1978.

Дріс 14.