Таырып: аза тілін оытуды формалары мен трлері

Саба – оу ісін йымдастыруды негізгі трі болып табылады. Мектеп оушыларына білім мен дады беруде аза тілінен тілетін сабатарды мні орасан. Малімні жргізетін жмыстары саба арылы іске асады. Сабата оушыа тілдік білім беріледі. Сабатаы негізгі тлалар – малім мен оушы. Сабаты нтижелі болуы осы екі тланы іс-рекетіне, ынтасы мен жігеріне, белсенділігіне байланысты. аза тілінен тілетін сабаты зіндік белгілерін білуді мні зор. Сабаты негізгі белгілері мыналар:

1) Сыныпта дайынды дрежесі бірдей траты оушылар рамыны болуы;

2) Белгілі бір саба кестесіні болуы;

3) Сабаты белгілі бір орында (сынып кабинетте) жргізілуі;

4) Саба жоспары негізінде білім мен дадыны берілуі;

5) Сабата білім беру дісіні жан-жаты олданылуы;

6) Барлы жне жеке сынып оушыларымен жмыстарды жргізілуі.

Жалпы сабаты тиімді йымдастыру шін оан ойылатын талаптарды білген жн. Кез келген сабаты йымдастыру шін, малім оны масатын анытайды. Ал сабаты масаты орындалу шін, ажетті ралдарды олдану жйесі кні брын ойластырылады. Сабаты йымдастыру шін, малім дидактикалы материалдарды, рал-жабдытарды іріктеп, кабинетті жмыса дайындайды. Жалпы сабаа ойылатын талаптарды рылысына арай іріктеп, срыптаймыз.

1. Сабаты рылысына ойылатын талаптар:

1) Сабаты таырыбы бойынша оны білімділік, дидактикалы, трбиелік масатын анытау;

2) Сабаты трін анытау;

3) Жаа материалды ткен материалмен байланыстыру;

4) Оушыны білімін бекіту, айталау, баылау жйелерін ойластыру;

5) й тапсырмасыны клемін, тсініктілігін, балаларды ммкіндіктерін адаалау.

2. Сабаа дайындалу жне оны йымдастыруа ойылатын талаптар:

1) Сабаты материалы оушыны денсаулыына зиян келтірмейтіндей клемде белгіленуі ажет;

2) р сабаа дайындыты берілген таырып бойынша жоспарлаудан бастау ажет;

3) р сабаа демонстрациялыы, дидактикалы материалдарды, техникалы ралдарды дайындау.

3. Саба мазмнына жне оу процесіне ойылатын талаптар:

1) Сабаты трбиелік мні болу керек;

2) Сабаты мазмны оушы мірімен байланысты болан жн;

3) р сабата оушы шыармашылы ізденісте болу ажет.

4. Сабаты ткізу дісіне ойылатын талаптар:

1) Саба кілді, тартымды туі керек;

2) Сабаты ыраы мен арыны тиісті дрежеде болу керек (ол тездік пен сабырлылыты ктермейді).

3) Малім мен оушыны арасындаы зара тсінушілік педагогикалы такт саталан жн.

4) Сабаты р трлі оу дістерін трлендіріп ткізу керек.

аза тілі сабаыны рылысы. аза тілінен тілетін сабаты негізгі топтары – саба рылымдары элементтеріні жиынтыы. Сабаты бл рылымы р трлі методикалы жйе бойынша іске асырылады. Сабаты рылымды элементтері тлім-трбие беру масатына, материалды тілу тртібіне, зіндік белгілеріні санына, оушыны дайынды дрежесіне арай ауысып атырады. Мселен, жаа тілетін материалды зіндік белгілері кп болан кезде, малім материалды зіндік белгілерін, оларды айырмашылытарын, анытамалары мен ережелерін тсіндіруден бастап тжірибелік дадыларды з бетінше іздендіріп, орындауа жмылдырады. Сондай-а ткенді еске тсіру, й тапсырмасын беру жне тексеру, йткені срау жне бекіту сияты саба рылымдары р сабата кездесіп отырады. Сонымен бірге малім р сабаты рылымды элементтерін трлі баытта іске асырады.

азірде ткізілетін аза тілі сабаыны рылысы тмендегідей:

Сабаты таырыбы. Сабаты таырыбы кнделікті жоспар бойынша аныталады.

Сабаты масаты. Сабаты масаты ш бліктен трады. Ол білімділік, трбиелік, дидактикалы.

Білім беру дісі. Сабаты таырыбына сйкес олданылатын діс-тсілдер аныталады.

Сабаты трі. Сабаты рылысына, таырыбына сйкес сабаты трі аныталады. Ол жаа саба, айталау не бекіту т.б. болуы ммкін.

Сабата олданылатын принцип. Негізінен сабаты тріне сйкес олданылатын дидактикалы принциптер аныталады.

Саба крнекілігі. Таырыпты зіндік ерекшелігіне сйкес техникалы крнекіліктер мен схема тірек, кестелер жинаталып, оны трлері беріледі.

Келесі кезе сабаты барысы. Ол бірнеше элементтерден ралады.

1. Сабаты йымдастыру кезеі. Бл кезеге слемдесу, оушыларды тгендеу, айды нешесі, жманы ай кні екенін татаа жазу, кезекшімен гіме, оушы назарын сабаа йымдастыру жатады. Бан 2-3 минт уаыт беріледі.

2. й тапсырмасын тексеру. й тапсырмасы р сабаа ажетті элемент. Бл берілген сабаты жаласы – келесі сабаты басы. й тапсырмасы тсінікті аны болу керек. Бл кезеде й жмысын, йге берілген тапсырманы немі тексеріп отыру оушыны орындалуына сер етеді. Оушы й тапсырмасыны немі тексерілетінін, оан баа ойылатынын білу керек. Бан 5-7 минт уаыт беріледі.

3. Жаа сабаты тсіндіру. Бл кезеде оушылара жаа теориялы білім беріледі. Мны зі ш кезенен трады: 1) жаа сабаа кіріспе 2) жаа сабаты тсіндіру 3) жаа сабаты бекіту. Оушы білімі р саба сайын толыып отыруа тиісті. Бан берілетін уаыт млшері 17-20 минт.

4. Дадыландыру жмысы. Мны кейде жаттыулармен жмыс деп те атаймыз. Бл кезеде жаа таырыпа байланысты жргізілетін жмыстар жатады. Таырыпа сйкес бестен арты жаттыу жмыстарыны трлері орындалады. Берілетін уаыт млшері – 10-13 минт.

5. Сабаты орытындылау. Жаа материалды бекіту жмысымен бірге оушыны жаа материалды мегергені аныталады. Жаа сабаты орыту оны бастан ая айталау емес. орытындылауда жаа сабаты тйіні ана айтылады. Уаыт млшері 3-4 минт.

6. й тапсырмасын беру. й тапсырмасын беру аза тілін оыту процесіндегі е басты, рі ажетті сабаты рылымды элементтеріні бірі. аза тілі бойынша теориялы білімді жете мегермеуі, кбінесе, осы й ебегін дрыс йымдастырмауды нтижесінде пайда болады. й тапсырмасы сынып жмысына байланысты трде іске асырылады. й тапсырмасыны клемі оушылара оншалы иынды тудырмайтындай дрежеде жне ткен таырыпа сай болуы ажет. Малім й тапсырмасын оушыа тсіндіріп, алай орындауа баыт береді, оушыа ойылатын талапты тсіндіреді. Уаыт млшері 2-3 минт.

7. Оушылар ебегін баалау. Сабата оушыларды белсенділігіне байланысты р оушы ебегіне арай бааланады. Уаыт млшері 1-2 минт.