Таырып: Сыныптан тыс жмыстар

аза тілінен сыныптан тыс жмыс оушыларды білімін тередетуге, ой-рісін кеейтуге, оларді тілді йренуге ынтасын, марлы сезімін оятуа кмектеседі, балаларды р жаты абілеттілігі мен шыармашылы кшін дамытады жне алан білімдерін іс жзінде олдана білуге кмектеседі.аза тілі пні бойынша жргізілетін сыныптан тыс жмыстар арылы оушыа білім беру негізінен мынадай масаттарды іске асыруды кздейді: Біріншіден, оушыларды аза тілінен алан теориялы жне практикалы білімдерін бадарламадан тыс материалдармен толытыра, жетілдіре тсу. Екіншіден, азаты деби тілі туралы, оны жасаан халыты тарихы туралы осымша дебиеттермен оушыларды таныстыру. шіншіден, аза тілі пнінен трлі йірме, пн апталыы, конкурстар йымдастыру арылы оушыны тілді йрену белсенділігін арттыру. аза тілінен сыныптан тыс жмысты йымдастыруа ойылатын талаптар бар:

1) оушыны жас млшеріне лайыты болуы керек;

2) оушыны білім дегейіне сйкес йымдастырылуа тиісті;

3) оушыны сабата алан біліміне лайыты болуы ажет;

4) оушыны жалытырмайтын, шаршатпайтын мерзімде ткізілуге тиісті;

5) белгілі жоспармен жйелі трде жргізілуі керек.

Сыныптан тыс жмысты аза тілі сабатарымен байланысу принциптері. Сыныптан тыс жмысты негізі оушыларды аза тілі сабатарында алан білімімен тыыз байланысты.

Тіл материалдарын білудегі жйелілік принципі. Бл принцип жоарыдаы принциппен тыыз байланыста ызмет істейді: сыныптан тыс жмысты мазмны аза тілі жоспарымен сйкес болуы керек. Сабатан тыс уаытта йымдастырылан тіл материалын беру жйелілігі, оны сабатарда оыту жйелілігімен сйкес болуы керек.

Оушыларды сранысын ескеру принципі. Сыныптан тыс жмысты мазмны оушыларды ыыласына байланысты рылуы керек, жасы жне нашар оитын оушыларды талаптарын анааттандыру шін тапсырмаларды трлендіру керек.

ызытыру принципі. Сыныптан тыс жмыса оушы ыыласыны оянуына жне саталуына е кшті сер ететін негізгі жадай. ызытыру – ол оушыларды инттелектуальды сранымдарын анааттандыру, оларды уестігін дамыту, тілді йренуге марлыын арттыру.

Сыныптан тыс жмысты трлілік принципі – оушыны ыыласыны, ынтасыны, сранысыны трлілігіне негізделеді. Оушыны сранысы, абілеті, ызыушылыы сан алуан, сондытан оны анааттандыру шін сыныптан тыс жмысты трлері де сан алуан болуа тиісті.

Сыныптан тыс жмысты жеке трлеріні зара байланыс принципі. Бл принципті сатаанда, аза тілінен сыныптан тыс жмысты жалпы жйесі ралады, онда рбір шараларды зіі наты орны бар жне олар бір-бірімен тыыз байланысты болуы керек.

з еріктілік принципі. Оушыларды сыныптан тыс жмыса атысулары з еркінде болуы керек.

Жаппай кпшілік принципі. аза тілінен сыныптан тыс жмыса атысушы оушыларды сйлеу абілетін дамытуа кп лесін тигізеді, сондытан сыныптан тыс жмыса ммкіндігінше кп оушыны атыстыруа тырысу ажет.

аза тілінен сыныптан тыс жргізілетін жмыс трлері.Сыныптан тыс жргізілетін жмысты мынадай трлері бар:1) Жинаталан тіл материалына байланысты оушыларды ауызша жне жазбаша трде сйлеуге дадыландыру.2) ткізу тсіліне байланысты немі жргізілетін сыныптан тыс жмыстар жне кенде (уаытша) жргізілетін сыныптан тыс жмыстар болып блінеді.3) Оушыларды атысу санына байланысты: жеке, топты, кпшілікпен жргізілетін сыныптан тыс жмыстар трлері бар.

1) Жеке тріне: леді жаттау, рлі бойынша жмыс (ертегіліктерге дайынды стінде), тіл материалын іріктеу, кітаптар оу, реферат, альбом жасау жатады.

2) Топты тріне: аза тіліні йірмелері, сыныптан тыс оу, экскурсия (кітапхана, табиата, нерксіптерге т.б. жерлерге саяхат); викториналар жатады. Мнда басты орында йірме жмысы трады.

3) Кпшілік тріне: аза тіліні ертегіліктері, факультатив, р трлі мейрамдар (мысалы, ертегі мейрамы, балалар кітабыны мейрамы, поэзия мейрамы т.б.); крмелер (мысалы, балалар кітабыны крмесі, балалар суреттеріні крмесі т.б.); конкурстар аза тілінде берілетін радио бадарламалар, олимпиадалар, аза тіліні кні, апталыы, айлыы, уырша театры жне т.б. жатады.

аза тіліні брышы. Сыныптан тыс жмысты басты йытысы – аза тіліні брышы болып табылады.

абыра газеті. Оушыларды ызытыру шін абыра газеті де те кркем безендірілген болуы керек. абыра газетін сондай-а белгілі бір мейрамдара, жарыстара таы баса шаралара арнап шыаруа болады.

аза тіліні йірмесі. йірмелер, біріншіден, аза тіліне деген ызыушылыты арттыра тссе, екіншіден, мектеп бадарламасыны материалдарын жасы игеруге ыпал етеді.

Викторина. Бл – сыныптар арасында тетін сраа жауап ойыны.

Олимпиада. Бл – мектеп оушыларыны аза тілінен білімін жинатау, бекіту, тексеру. Олимпиадалар: мектепаралы, аудан (алааралы), республикалы (облыстык) болып теді.

аза тіліні ертегіліктері. Ертегілік бл маызды да крделі сыныптан тыс мейрамны бірі болып табылады. Ертегіліктер бастауыш сыныптарда жиі теді.

аза тіліні апталыы. Бл апталыа алдын ала зірленген жн. аза тілі апталыы болан кезде мектеп бойынша азаты халы ндерін тыдауа, аза тілінде радиохабар беруге болады.

Сыныптан тыс оу. Сыныптан тыс оу сабаын йымдастыруды нетізгі принципі – сыныптан тыс оуды бадарлама бойынша тілетін материалдармен байланыстыра жргізу болып табылады.