Жмысты орындау реті

1) Экспериментті ткізу жоспарын рыыз.

2) ЛАБ4 бадарламасын іске осып, сына кітапшаызды нмірі бойынша тіркелііз.

3) Экспериментті жоспарлау матрицаны аымдаы атарына сйкес (T,Q,F) кіріс параметрлерді мндерін енгізіп, айталанылатын 3 тжірибені орындаыз. Орындау барысында шыыс Y шаманы мндерін тіркеуді мытпаыз.

4) олмен немесе MsExcel не Mathcad жйелерін пайдаланып ажетті барлы есептеулерді орындаыз.

5) Экспериментті жоспарлау матрицаны р атары шін тжірибелерді айталаыз.

6) олмен немесе MsExcel не Mathcad жйелерін пайдаланып ажетті барлы есептеулерді орындаыз.

7) ЛАБ4А бадарламасын іске осып экрана шыатын нсауларды пайдаланып жмысты орындаыз.

8) Оытушы сынан жмысты орындау баылау мысалды олданыыз.

дебиет:

негізгі:

1. Ахназарова С.Л., Кафаров В.В. Методы оптимизации эксперимента в химической технологии: Учебное пособие для вузов. - 2-е изд., перераб. и дополненное. -М.: Высшая школа, 1985. -327с.

2. Инков А.М. Моделирование и идентификация объектов управления. Методические указания к выполнению лабораторных работ для студентов спец. 050702. Шымкент, ЮКГУ, 2010 г., -78 с.

осымша:

3. Практикум по автоматике и системам управления производственными процессами: учеб. пособие для вузов /под ред. И.М.Масленникова. -М.: Химия, 1986. -336с.

4. Построение математических моделей химико-технологических процессов. Под ред. Дудникова Е.Г. - Л.: Химия, 1970. –312 с.

5. Райбман Н.С., Чадеев В.М. Построение моделей производства. - М.: Энергия, 1975.

Баылау (сратар, тесттер, тапсырмалар жне т.б.)

1) Белсенді жне белсенді емес эксперимент. Оларды айырмашылытары?

2) Кпфакторлы эксперимент дегеніміз не?

3) Регрессия тедеуі дегеніміз не?

4) Толы факторлы эксперимент дегеніміз не?

5) Дегей жне фактор деп нені тсінеміз?

6) Экспериментті жоспарлау матрицасы алай алыптастырылады?

7) Экспериментті жоспарлау матрицасында лшемсіз трге ту алай іске асырылады?

8) Дисперсияны біртектілікке тексеруді маынасы неде?

9) Регрессия тедеуіні коэффициенттері алай аныталады?

10) Коэффициенттерді маыналыы алай аныталады?

11) Регрессия тедеуіні адекваттылыы алай тексеріледі?

12) 2-ші ретті ортогональды жоспар дегеніміз не?

13) 2-ші ретті жоспарлар ай кезде пайдаланылады?

14) Жлдызды иіты "а" мні алай аныталады?

15) Экспериментті жоспарлау матрицасында бейсызыты мшелерінде баандар алай алыптастырылады?

16) Фишер критериі не шін олданылады, Фишерді таралу квантильдері алай аныталады?

17) Стьюдент критериі не шін олданылады, Стьюдентті таралу квантильдері алай аныталады?

18) Блшекті реплика дегеніміз не?

Таырыб 5:Объктін динамикалы сипаттамаларын идентификациялау

Масаты: ыздырылатын суды температурасын траты стау – объектін жмыс істеу масаты.

Оыту масаты:

Студент білуге тиіс:

§ басару сер (кіріс)-бу шыыны;

§ реттелетін параметр (шыыс)-ысты суды температурасы;

§ аралы (осымша) ережелік параметр – бу шыыны;

§ оздыру – мздай суды шыыны.

Студент істей алуа тиіс:

§ получена кривая разгона по каналу «Реттеу органны оздыруы, U(%)-Бу шыыны, F(м3/ч)» канал бойынша деу исыын алу;

§ беріліс функцияны трызу;

§ Лаплас трлендіруді жргізу.

Таырыпты негізгі сратары:

Базалы

§ деу исыы;

§ беріліс функция;

§ модель адекваттылыы.

Негізгі

§ уаыт тратылыы;

§ таза кешігу уаыты;

§ кшейту коэффициенті.

Теориялы негіздері

Аудандар дісі басару объектілеріні динамикалы сипаттамаларын идентификациялауды инженерлік дістеріні бірі болып табылады. Бл діс ЭЕМде іске асыру мен атар олмен есептеуге де ыайлы жне тжірибеде анааттанарлы длділікке ие.

діс басару рдісінен тыс идентификациялауды жобалайды, себебі ол БАЖ-ды кдімгі пайдалану барысындаы лшеу нтижелерін олданбайды, объектті кірісіндегі сатылы серге объекті айтаратын жауабы исыын алу шін арнайы эксперименттерді ткізу ажет. Осы экспериментте алынан деу (разгон) исыы бойынша келесі трдегі беріліс функцияны коэффициенттері аныталады:

(5.1)

бл жерде:

(5.2)

зін зі теестіретін объектіні кшейту коэффициенті келесі формула бойынша есептеледі:

(5.3)

діс зін зі теестірмейтін объектіге де олданылуы ммкін.

Таза кешігу уаыты _з серді тигізу мерзімнен бастап объектті шыысында реакция пайда болана дейін ткен уаыт ретінде деу исыыны графигінен аныталады.

Аудандар дісі (5.1)-ге енетін a_i, b_i, M, N коэффициенттерін анытауа ммкіндік береді.

Бір кірісі мен бір шыысы бар рылымды слбасыны трі:

U(t) X(t)

болатын стационарлы сызыты объектті математикалы моделін анытау шін аудандар дісін олдануды арастырайы.

На рисунке 5.1 суретінде экспериментті нтижесінде алынан деу исыы крсетілген. деу шін уаыт бойынша адамымен берілетін шыыстаы X_i дискретті мндермен бейнеленген t=_з уаыт мерзімінен басталан деу исыыны бір блігі пайдаланылады. t=_з нктесі координаттарды жаа басы ретінде абылданады.

Есептеулерде нормалданан трдегі деу исыы пайдаланылады, ол бастапы формуладан келесі формула бойынша пайда болады:

Z_i = 1-X_i/X_k (5.4)

Аудандар дісіні маынасы (W*)^-1 функциясын p дрежелері бойынша ысартылан (усеченный) атара жіктеуге келтіріледі, яни келесі жіктеуге:

(5.5)

(5)-ке кіретін интегралды F_i аудандары келесі формулалар бойынша есептеледі:

(5.6)

(5.7)

(5.8)

Величины F_i шамалары санды интегралдау дістерімен аныталады. Мысалы, егер трапециялар дісін пайдаланса, онда:

(5.9 ) (5.10) (5.11) (5.12)

F₁ =

(S₁-0.5)

F₂ = F₁ (S₂-0.5)

F₃ = F₁² (S₃-0.5)

.................

F_l = F₁^l-1 (S_l-0.5)

бл жерде :

(5.13)

(5.14)

(5.15)

(5.16)

(5.17)

=t_i/F₁(5.18)

Сонымен Z₁,Z₂,Z_k мндеріне ие болды, F_i –ды есептеу иын емес.

Беріліс функцияны N ретін келесі шарттан анытауа болады: егер F_i-1–ге араанда F_i аз болса, немесе ешер F_i < 0, онда N=i-1.

М шамасы келесі шарттарда аныталады:

Егер X(0)=0, aл X’(0)#0, онда M=N-1

Егер X(0)=X’(0)=0, онда M<=N-2

Егер X(0)=X’(0)=X’’(0), онда b2=b3=b4=...=0

bi жне ai коэффициенттерді мндері келесі тедеулер жйесін шешу арылы табылады:

a₁=1; b₁=1

a₂=F₁+b₂

a₃=F₂+b₃+b₂F₁

a₄=F₃+b₄+b₃F₁+b₂F₂(5.19)

................

a_l=F_l-1+b_l+

Бл жйеде j>N+1 жн j>M+1В боланда р ai немесе bi орнына нольдерді ойып шыып, a_i жне b_i атысты шешу керек.

олмен есептеу барысында детте F1, F2, F3 есептеумен шектеліп, егер F3<0, немесе егер X’(0)#0, онда М=1, N=2 деп абылдайды, демек W*(p) беріліс функцияны трі:

…. (5.20)

бл жерде:

b₁=1; b₂=-F₃/F₂; a₁=1

a₂=F₁+b₂; a₃=F₂+b₂F (5.21)

ал егер X’(0)=0 жне F₃>0, онда М=0, N=3, ал беріліс функцияны трі:

(5.22)

бл жерде :

b₁=1; a₁=1; a₂=F₁; a₃=F₂; a₄=F₃(5.23)

олмен есептеуде нтижелерді кестеге тсірген ыайлы:

Кесте 5.1.

t_i	X_i	Z_i		1-	Z_i(1- )	1-2 + ²/2	Z_i(1-2 + ²/2)

Бл кесте К атарды амтиды. Бірінші екі баана бастапы деректерді – уаыт нктелері мен шыыстаы мндерді амтиды. 4 баандаы сандарды осындысы S₁ мнін, 6 баанны осындысы - S₂, 8 баанны осындысы - S₃ береді.

Білім беруді жне оытуды дістері:Баылау сратар мен жргізілген жмыс туралы зірленген есеп бойынша ауызша срау.Жмысты зіндік орындау