Шы дріс. Пайдаланушылы интерфейстерді классификациясы.

Графикалы жне графикалы емес пайдаланушылы интерфейстерді ерекшеліктері.
Программалы рылылар индустриясында олданылатынпайдаланушылы интерфейстерді біратарклассификациясы бар.

азіргі уаытта олданылатын жалпы классификацияны арастырайы . Жалпы жадайда пайдаланушылы интерфейстерді екі лкен топа блуге болады:
- WIMP-интерфейсі, оны компоненттер: window-терезе, icon-пиктограмма, menu-меню, pointer-крсеткіш болып табылады.
- SILK-интерфейсі, speech-сз, icon-пиктограмма, language-тіл, knowledge-білім.
азіргі уаытта WIMP-интерфейс тобы кеінен таралан. Арнайы облыстарда олданылатын SILK-интерфейстер тобы сирек олданылады.Тменде программалы німдерді жобалаушыларда кеінен таралан WIMP-интерфейс туралы толыыра арастырамыз.
азіргі кезде олданылатын пайдаланушылы интерфейстерді классификациясын арастырайы, олар трт топа блінеді: :
- графикалы пайдаланушы интерфейсі (Graphical User Interfase - GUI);

- пайдаланушы Web-интерфейсі (WEB-User Interfase WUI);

- алта рылыларын пайдаланушы интерфейсі (Hand-User Interfase-HUI);

- графикалы емес командалы жолды пайдаланушы интерфейсі (Command Line Interfase CLI).

Графикалы пайдаланушы интерфейс (GUI).

Графикалы пайдаланушы интерфейс (Graphical User Interfase – GUI) “пайдаланушы-компьютер” арым-атынасыны стилі ретінде аныталады. Онда мынандай негізгі элементтер олданылады: терезелер, пиктограммалар, меню жне крсеткіштер. Кейде GUI-интерфейсін WMP-интерфейсі деп атайды.

GUI-интерфейсіні негізгі асиеттері – ол манипуляция жасау ммкіндігі, тышан немесе крсеткішті олданылуы, графиканы пайдалануы, функция мен мліметтер осымшасы ауданыны болуы. GUI – компоненттерін тереірек арастырайы. Терезе – ол бейнелеу рылысыны облысы, объектілермен, объектілер туралы апаратпен зара атынасы шін олданылады немесе объектілерге олданылатын рекеттерді орындауа арналан. Терезеде таырыптар жолы болады, ауыспалы операциялар теруіне ие болады, млшеріні згеруі, меню теруімен жне объектілер туралы апарат крсететін арнайы облысы болады. детте терезе тікбрышты болып келеді.Онда терезені олданатын осымша, GUI–баытталан осымша болып келеді. Терезе апаратты рылы бейнесіні тек ана бір аймаына немесе облыса бейнелейді. Бейнелеу рылысын жарым-жартылай олдану, бірмезетте бірнеше объектілермен немесе диалогты басарушылармен зара атынаста болу шін бірнеше терезені арап шыуа ммкіндік береді.

Пиктограммалар. Пиктограмма кп жадайда терезеге сас болып келеді, біра формальды анытамаа сйкес – бл бейнелеу рылысыны облысы, объектіні крнекті ылу шін олданылады. Пиктограмманы типтік асиеттері объектіні, таырыбын немесе атын крсету шін графикалы символдарды осады сонымен атар операцияларды манипуляциялайды. Пиктограммада орындалатын, объектіні сипаттайтын – бл Open (ашу) операциясы, ол объект туралы апараты бар терезені сипаттайды.

GUI– интерфейсінде олданылатын, формальді трде пиктограмма болып саналмайтын графикалы символдарды жиыны бар. Объектілерді атрибуттерін, жадайларын жне рекеттерін сипаттайтын графикалы символдар аыры пайдаланушылармен пиктограмма сияты абылдануы ммкін. Біра GUI–интерфейсі жне стандарттарды растырушыларды кзарасы бойынша, оларды графикалы батырмалар ретінде арастыран жн. Мндай жадайларда графикалы символдарды олдануына мына терминдер “пиктограмма” жне “графика” арылы зара алмастырылады.

Меню. Меню баламаларды атарын крсетеді. Оны кмегімен пайдаланушы, зіні тадауын жзеге асырады. детте GUI баытталан менюді баламасы –объектілермен амалдар орындау шін, пайдаланушылармен тадалатын командаларды аттары болып келеді. File (Файл) менюі- менюді мысалы, ал File менюінде орналасан - Print командасы баламалы нсасыны мысалы болып табылады. Менюде барлы пайдаланушы командалар орналасан. Жйені графикалытан згешесі, керісінше менюде дисплей толыымен олдану ажет. Біра меню иерархия тсілімен орналасу ажет.

Крсеткіштер. Графикалы жйелер детте тышанны немесе жмыр манипулятор тріндегі координатты - сілтеуіш рылылардан трады.

Координатты - сілтеуіш рылы деп пайдаланушы енгізуді осы рылы кмегімен жзеге асыра алатын экрандаы орынды тсінеміз. Крсеткіш - ол графикалы символ. Координатты - сілтеуіш рылыа жйеге кіруді орынын визуальды крсетеді. GUI интерфейсте олданылатындар крсеткіштер, баыт тріндегі жйелік крсеткіштен, графикалы айта тйісу жне І- бейнелі немесе бренелік крсеткіштен трады.

Тікелей манипуляциялау. GUI интерфейсіні е маызды асиеті - тікелей манипуляциялауда болып табылады. Ол пайдаланушыа крсеткішті кмегімен объектілермен зара атынаста болуа ммкіндік береді. . Мысалы , тышанны кмегімен терезені экрандаы орнын ауыстыруа болады. Терезе таырыбы жолына крсеткішті орналастырып , тышанны батырмасын басып стап, тышанды да жылжытып отырамыз. Меню немесе баламаларды тадауды кмегімен орындалатын рекеттерді, тікелей манипуляциялауды олдана отырып орындауа болады. Мысалы , кптеген жйелерде жат пиктограммаларын жмыс стеліндегі принтер пиктограммасына тасу нтижесі - жатты баспаа шыару болып табылады. Тікелей манипуляция арылы орындалатын рекеттерге Move (орын ауыстыру) ,Copy (кшіру), Delete (шіру), Link (байланыстыру) операциялары жатады.

Басада асиеттер. GUI - интерфейске тн басада жмыс дісіне - айырбастау буфері , пернелерді иыстырулары , менюде жне диалогта дейтін пернелер, сонымен атар тышан - пернелерді зара атынасыны осымша ммкіншіліктері жатады. Бл механизмдер пайдалы боланына арамастан, GUI- интерфейсті маызды асиеттері ретінде арастырылмайды.

GUI-интерфейсі олданбалыты жоары дрежесіне кепілдік бермейді. Біра дрыс дегейде жобаланан GUI-баытталан программалы осымша, пайдаланушы жмысыны тиімділігі жаынан, оны графикалы емес аналогынан асып тсуі ммкін.

Пайдаланушылы - интерфейс (WUI).

Негіздік WUI - стиль (Web User Interfase) иерархиялы рылым менюіне сас. Оны пайдаланушылар гиперсілтемелерді олданудан басаларын, графикалы емес интерфейс ортасында жмыс істеу тжірибесінен біледі. ажетті навигация мтіндік немесе визуалды гиперсілтемелерді пайдалану арылы, бір немесе бірнеше осымшаларды шеберінде орындалады. олданумен выполняется рамкаларда терді немесе кзбен шолуларды гиперссылок . Гиперсілтемелерді рылымына байланысты WUI интерфейсі шеберінде, навигация осымшасы, Web–паратарды осымша иерархиясында бір терезені ішінде бір рет крсетеді. туелділіктер рылымдар гиперссылок осымша навигация шектерде - ертіп келеді елестетуге иерархиялар осымшалар біреуді шін бір ішінде бірді терезелер . WUI - стилі олданатын осымшаны негізгі ерекшеліктері тменде келтірілген:

- хабар детте, бір терезеде беріледі. Ол броузер деп аталынады, біра мліметтерді осымшада крсету шін бірнеше броузер терезесін олдануа болады;

- броузер Web - осымшаны менюмен амтамасыз етеді ;

- рекеттерді тадауы шектелген, себебі функцияа атынасты амтамасыз ететін менюді, осымшамен зара атынасы крделі;

- Web–пара арнайы, кездейсо шыып алатын менюді ашу шін, клиенттік облыса ішкі баылау жргізе алады.

- арнайы менюді жасау, осымша программалау жмыстарын талап етеді ;

- клиенттік облысты дстрлі пиктограммалары жо ;

- кптегендер осымшалар графикті жне анимацияны эстетикалы немесе навигациялы масаттарда олданады.

- броузер жне оны осымшалары WEB-паратардаы графиктерді шу ммкіндіктерін ана­ат­тандырады, сондытан бізге тек мтіні крінеді.

- крсеткішті сйеуі негізінен тышан батырмасын шерту арылы немесе навигациялы сілтеулерді тадау арылы іске асыры­ла­ды. “Drag and drop” технологиясы, белгілі ортадаы арнайы программалаудан баса жерлерде, олданылмайды. 2 батырмасыны жне тышанны істейтін функциялары шектеулі.

Навигация. Гиперсілтеулерді немесе WUI-интерфейсіні функциялары ары­лы орындалатын іздеу механизмін олдану арылы бір паратан келесі параа к­шу. Пайдаланушы кездесетін паратар сол немесе баса WEB-тйіндер арылы пайда болады.

WEB-броузер WEB-тйіндерде орын ауыстыру жне WEB-тйіндер шегіндегі Back(Арта) жне Forward(Ала) батырмаларыны базалы ммкіндіктерін іске асырады. Сол жне баса WEB-тйіндердегі бір паратан келесі параа кшу навигациясы гиперсілтеулерді, WEB-тйіндерді слбаларын, батырмаларды жне навигациялы панельді олдану арылы орындалады. WEB-параты негізгі мні WEB-тйіндерге навигациялы рылымды олдану арылы ажетті мліметтерді амтамасыз ету болып табылады. WEB-паратар бір немесе бірнеше шексіз рнектер мен трлі-тсті графикалы элементтерді йлесімді конструкциясы арылы ралады. WUI-осмшалары GUI-осмшаларына араанда пайдаланушы ар­­ылы шаырылмайтын шексіз элементтерден трады.

WUI-интерфейсіні компоненттері. WUI-интерфейсіні ке таралан компо­нент­теріне баннерлер, навигациялы панельдер жне ртрлі дістермен реттелген визуалды немесе мтіндік гиперсілтеулер жатады. Жне де анимациялара, графикалара жне тстерге олданылатын рекеттер орындалады:

- баннер – WEB-паратарды жоары блігінде крінетін визуалды таы­рып;

- навигациялы панель – мліметерге рсат етуді амтамасыз ететін гиперсілтеулерді тадауды нсалары;

- гиперсілтеулер – келесі параты мліметін крсететін немесе суретті фо­ку­сын баса облыса ауыстыратын тадау нсалары;

- броузер – типтік броузер таырыптан, экран шеберінде крінетін навигация­лы панель облысынан трады;

- каталог – нтиже табыланша осымша іздеу нсалары арылы навигация шін олданылатын гиперсілтеулерді тадау нсаларыны тізімі;

- іздеу жне іздеу нтижесі – пайдаланушы мтінді іздеуді критерийлерін енгізетін жне тадайтын бір немесе бірнеше басару элементтері. Іздеу нтижеле­рі сол немесе баса WEB-броузер терезелерінде крсетіледі;

- жат – WEB-жат осымша кздерге сілтеулері бар мтіндік апарат немесе апаратты ашы трде крсету;

- жазбалар кітапшасы – кейбір WEB-тйіндер мліметтерді йымдастыру шін олданылатын метафора тріндегі визуалды кітапша. Навигациялы панельден айырмашылыы тадау нсалары аз млшерде болу ана.

алталы рылыларды пайдаланушылы интерфейсі (HUI).

азіргі кезде компьютерлерді екі PDA (Personal Digital Assistant-жеке цифрлы ассистент – кейбір арнайы функцияларды орындауа арналан алталы компьютер) класы белгілі – біріншісінде кдімгі GUI-стиль, екіншісінде GUI-ин­тер­фейсіні ішкі жиыны олданылады. Пайдаланушыны мліметтерін енгізу шін алам жне сенсорлы экраннан тратын жестикуляциялы стиль олданылады.

детте, мндай рылыларды экрандары те кішкентій болады. PDA дисплейіні рбір ауданы стелдік жне ышам жйелер шін олданылатын GUI-осымшаларыны терезелерінен кіші. PDA шін негізінен столды немесе ышам компьютерлерге арналан GUI-баытталан программалар олданылады.

HUI-интерфейсі GUI-интерфейсіні кейбір ммкіндіктерін амтамасыз етеді, атап айтса пиктограмма, меню жне крсеткішті алпы. HUI-интерфейсі шін жалпы стильді SIMP-стиль деп атауа болады (Screen – экран, Icon – пиктограмма, Menu – меню жне Pointer – крсеткіш). Осы арылы GUI-интерфейсіні кптеген асиеттері амтамасыз етіледі, оларды кейбірі тменде крсетілген.

a) Пиктограммалар кптеген PDA-ларда олданылады. Оларды ммкіндікте­рі крсету рылысыны тріне сйкес згереді. Пик­то­граммалар GUI-интерфейсіндегі секілді объектілерді, атрибуттарды жне рекеттерді сыну шін олданылады.

б) Меню атарлары жне де менюді зі талап ету арылы крінеді, жне осындай компоненттерге сай асиеттерге ие болады.

в) алам бір шерту секілді крсеткіш ретінде жмыс істейді. Диалогтар шаы­ры­лып жатан объекттерді жауып тратын терезелерде крсетіледі. Мндай терезелер GUI-терезелерді стандартты безендірулерін абылдай алмайды. Оларды орнын ауыстыруа немесе лшемдерін згертуге болмайды.

Кейбір PDA-лара пернетатаны осуа болады, біра пайдаланушы алам мен крсеткіштерді бірге жмыс істеуін йрінуі ажет. Кейбір командаларды GUI-интерфейсіні командаларды тез тадау пернелеріне эквивалентті «жестикуляциялы» пернелер комбинациялары арылы орындауа болады.

HUI-баытталан осымшаларды негізгі мселелері тменде келтірілген.

a) Пайдаланушыны млімет енгізулеріндегі талап етуді оайлату.

b) Дисплейді шектелген ауданын олдану.

Командалы атарды графикалы емес пайдаланушылы интерфейс(Command Line Interface – CLI).

Бл интерфейс осымшалармен жиі жмыс істейтін дайындалан пайдаланушылара арналан. Пайдаланушы ата белгіленген ішкі рылымы бар командалар арылы осымшалармен жмыс істейді. Командалар коды осы командалар арылы орындалатын осымшаларды функциясын теестіреді. Командалар коды функцияны аталуын крсетеді жне тсінікті тілдегі сздер ар­ы­лы немесе ысартылан трде жазылады. Командалар пайдаланушыа жйені сауалдарына жауап беріп отыруды орнына, лезде керекті функцияны згешеліктерін анытауа ммкіндік береді.

 

дебиет:1нег.[20-26],2 нег.[80-98], 7ос.[100-117]

Баылау сратары:

1. Пайдаланушы интерфейстері андай кластара блінеді?

2. GUI-ді олдануды андай ерекшеліктері бар?

3. WUI-ді олдануды андай ерекшеліктері бар?

4. HUI-ді олдануды андай ерекшеліктері бар?

 

11–ші дріс. Компьютерлік иерархиялы жйені апаратты зара атынас интерфейсі.

Апаратты зара атынас дегейіні жйесі. Апаратты зара атынас дегейіні интерфейстері мен хаттамаларыны зара атынасы.

Апаратты зара атынас интерфейстерін WEB-осымша мысалында арастырайы. Бдан брын арастырылан пайдаланушылы WUI, осымша дегейіні программалы интерфейсімен тікелей байланысты екенін атап ту керек. Интернет торабындаы трлі обектілерді зара атынасы ISO 7498 (ISO – International Organization for Standardization) жалпы халыаралы стандартты ережелері мен талаптарына сай рылады.

Бл стандарт ш таырыптан трады “Апаратты есептеу жйесі – Ашы жйелер зара атынасы – Эталонды модель”. детте оны ысаша – “Ашы жйелерді зара атынасыны эталонды моделі” деп атайды. 1983 жылы осы стандартты жариялананы кптеген белгілі телебайланыстаы компанияларды жне стандарттаушы йымдарды кп жылды жмысыны орытындысы болды. Осы жатты негізі болып табылатын негізгі масаты, жйе аралы апаратты зара атынас процесін, наты аныталан ызметімен дегейлерге блу.

зара атынас моделі ретінде OSI (Open System Interconnection) Америка лтты стандарт институты сынан рылым болды ANSI (American National Standards Institute) ISO 7498 телебайланыс саласындаы стандарт болып табылады.

р салалы йымды зара атынасты артышылыы ол дегейлік стандартты дербес жоспарымен амтамасыз етеді жне апаратты есептеу жйесіні программалы амтамасыз етуі жне рылыны модульді болуы, осы саладаы техникалы дамуды дегейіне ыпал етеді.

Кп дегейлік модельді олдананда, торап тйіндеріні арасында апаратты орнын ауыстыру шін, е кіші блшектерге бледі, демек мселелерді жеіл шешуге ыпал етеді. Кп дегейлік модель апарат алай бір олданбалы программадан, мысалы кестені деуден, баса компьютерлік торапта тран, сол кестені дейтін екінші олданбалы программаа ту жолын сипаттайды.

Мысалы 15-ші суретте крсетілген А жйеде Б жйесіне жіберетін апарат бар. А жйесіні олданбалы программасы ,А жйесіні 4-ші дегейімен (жоары дегей) байланыса бастайды да, з кезегінде, А жйесіні 3-ші жйесімен байланыса бастайды. Сйтіп А жйесіні 1-ші дегейіне жетеді. 1-ші дегейді міндеті апаратты торапты физикалы ортадан алып, беру. Осыдан со апарат торапты физикалы ортадан ткеннен кейін, Вжйесіне келіп тседі де, В жйені р дегейінде деліп отырады. Бл былыс кері ретпен 1-ші дегейде сосын 2-ші дегейде жреді жне т.с.с. В жйесіні олданбалы программасына жеткенше орындалады.

Кп дегейлік модель зара атынастаы жйені дегейімен тікелей байланыстыру баытын стамайды демек, А жйесіні рбір дегейі оан берілген. В жйесіні сйкес дегейімен байланыс орнату шін, А жйесіні аралас дегейіні кмегіне сйенуі керек. Мысалы шін А жйесіні 4-ші дегейі В жйесіні 4-ші дегейімен байланыса тсуі керек дейік. Ол шін А жйесіні 4-ші дегейі А жйесіні 3-ші дегейін кмегіне сйену керек. Сонда 4-ші дегей “кмек алушы” болып есептелінеді, ал 3-ші дегей “кмек беруші” болып есептелінеді.

15-ші сурет.

Крсетілетін ызмет туралы апарат дегейлер арылы, арнайы апаратты блоктар арылы беріледі. Бл таырып деп аталынады. Таырып детте берілген олданбалы апаратты алдында болады.

 

 

16-шы сурет. ртрлі дегейдегі деректерді инкапсуляция блоктары.

Мысалы, А жйесі В жйесіне бір мтінді жібергісі келеді дейік. Мтін “деректер” немесе “апарат” деп аталынады. Бл мтін А жйесіні олданбалы программасынан, осы жйені жоары дегейіне беріледі. А жйесіні олданбалы дегейі, В дегейіні олданбалы дегейіне белгілі бір апаратты жіберуі керек, сондытан ол з дегейіні басарушы апаратты таырып трінде, берілетін тиісті наты мтінні алдына орналастырады. Осындай жолмен рылан апаратты блок, з зіне меншікті басарушы апаратпен оны ескерте алатын А жйесіні 3-ші дегейіне беріледі.

Хабарлама млшері, тмен дегейлер арылы торапа жеткенге дейін седі. Мнда мтінні тпнсасы жне онымен тгелдей байланысан басарушы апарат, В жйесіне кшеді жне В жйесіні 1 дегейімен жтылады. В жйесіні 1 дегейі тскен апараттан таырыбын бліп алады жне дейді, содан кейін ол келіп тскен апаратты блокты алай дейтінін анытайды. Млшерлері азайтылан апаратты блок 2-ші дегейге беріледі. Ол берілетін дегейді таырыбын бледі жне оны орындайтын рекетін білу шін сараптайды. ашан апаратты блок В жйесіні олданбалы бадарламаларына жеткенде, ол тек тпнсалы мтінге ие болу керек.

Таырып жне мліметтер рылымы салыстырмалы трде, сол стте апаратты блокты сараптайтын дегейге туелді болады. Мысалы, 2 дегейдегі апаратты блок, осы дегейді жне оны ізінен тізілетін таырыптан ралады. Біра 2 дегейді мліметтері 3 жне 4 дегейлерді таырыбынан да труы ммкін. Сонымен атар, 2 дегейді таырыбы 1 дегейге арапайым млімет болып келеді. Таырып тріндегі рбір жйені дегейіндегі апаратты блок тексерілген осындымен сйкес келетін КонтСум арылы аяталады. Бл концепция 16-шы суретте бейнеленеді.

Берілген модель бір-біріне салынан матрешканы еске тсіреді. Оларды ішіндегі е кішкентайы – пайдаланушыны мліметтері, ал барлы аландары таайындау нктесіне мліметтерді жеткізу шін ызмет етеді .

Басаша айтанда, бл жмысты механизмі нтижесінде жоары дегейдегі рбір пакет тмен дегей протоколыны “ конвертіне “ салынады.

ISO 7498 стандартына сйкес апаратты зара атынасты жеті дегейі (абаттары) белгіленеді:

1. Физикалы дегейі (Physical Layer)

2. Каналды дегейі (DataLink Layer).

3. Торапты дегей (Network Layer).

4. Транспортты дегей ( Transport Layer).

5. Сессиялы дегей ( Session Layer).

6. сыну дегейі ( Presentation Layer).

7. осымша дегейі ( Application Layer).

Екі не одан да кп жйені апаратты зара атынасы, ішкі дегейілік жйелерді апаратты зара атынасыны жиынтыын береді. Сайып келгенде, локальді апаратты жйелерді рбір абаты, сйкесінше алыстатылан жйені абатымен зара атынаста болады.

Анытама.

Протокол – аттас дегейлерді объектілеріні зара атынас алгоритмдеріні (ережелері ) жиынтыы.

Апаратты жйелерді абаттары (дегейлері) бір-бірімен зара атынаста болады. Онда тікелей зара атынаса тек кршілес дегейлер атысады. детте, орта дегей тменгі дегей сынатын ызметтерді пайдаланады, ал зі, з кезегінде жоары дегейге ызмет етеді.

Анытама .

Интерфейс – берілген дегейді объектісімен зара атынасы сйкес жзеге асатын ережелерді жиынтыы.

Торапты зара атынасты иерархиялы йымдасуы, мліметтерді тасымалдау технологияларында орны басылан нделген рылымдарды жне оларды згерістерге тез бейімделуін амтамасыз етеді. Мысалы, физикалы тасымалдауыш арылы мліметтерді тасымалдауды жаа дісіне кшкенде, тек ана тменгі дегейде згеріс орын алады. Егер протоколдар жйесі ISO 7498 талаптарына сйкес йымдасса, жоары дегей згеріссіз алады. Тжірибе жзінде берілген стандартты талаптары протокол стектері трінде жзеге асады.

Анытама

Стек – зара атынас протоколдарыны иерархиялы йымдасан тобы.

Стекке жататын протоколдар арнайы интерфейс иемденеді. Олар тек сол стекті сйкес дегейлеріні протоколдарымен зара атынасы шін арналан. Мндай стектерді мысалы ретінде ТСР/ IP стегін келтіруге болады.

детте, 7-5 дегейлер жоары болып есептеледі жне наты торапты ерекшіліктерін крсетпейді . Пайдаланушыны (хабарлама) мліметтер блогы осы дегейлермен бірттас ретінде арастырылады. згерістерді тек мліметтерді здері ткеруі ммкін.

Кейде 1-3 жне 4 дегейлер OSI тменгі дегейлері болып саналады. Бл дегейлерді рбірінде мліметтерді сыну форматы аныталады. Стекті 4-дегейінен біріншіге ту барысында пайдаланушыны хабарламасы тізбектей фрагментеледі жне сйкес дегейді мліметтер блогіні тізбегіне трленеді.

Анытама .

Инкапсуляция – фрагментелген мліметтер блогыны бір дегейден баса дегейдегі мліметтер блогына орын ауыстыру процесі.

детте, жоары дегей протоколдар деректері – тмен дегейдегі протоколдар деректеріні блогына инкапсуляцияланады (торапты-каналды). Сонымен атар, аттас дегейдегі протоколдар шін де инкапсуляция орындалуы ммкін.

дебиет: 1нег.[20-26], 2нег. [80-98], 7ос.[100-117], 9ос.[211-234].

Баылау сратары:

1. Компьютер жйелеріні ртрлі дегейлеріні апаратты зара атынасы алай йымдастырылады ?

2. Компьютер жйелеріні дегейлеріні зара атынас протоколы термині андай маына береді, мысал келтірііздер?

3. Компьютер жйелеріні дегейлеріні зара атынас интерфейсі термині андай маына береді, мысал келтірііздер?

4. Компьютер жйелердегі инкапсуляция жне протоколдар стегі терминдері андай маына береді?