Беріп кетті. Ал Сіз болсаыз интернетте отырып, орындамадыыз. Кешке таман анаыз келді...

- Берілген ситуацияны Сіз алай аятар едііз. Рлде ойнап крсетуііз

сралады.

Крдііз бе, балалар, Сіз анша ата-анаызды ренжітсеіз де, айтанын орындамасаыз да олар барлыына тзімділік танытады. Асар таудай ке жрегі, мейірімді ана жрегі Сіздер шін рдайым ота да тсуге дайын екенін естен шыармаыз.

«кеге арап л сер, шешеге арап ыз сер» дейді дана халымыз. Осы айтылан халы даналыына келсек, бала кішкентай кезінен - а р нрсеге уестеніп, лкендерге кмектескісі келіп седі. Баланы бл іс - рекетіне кейбір ата - ананы «жмысымды бгейсі, істеп жатан ісімді блдіресі» деп рсып жіберетіні бар. Бл - ате тсінік.
Дана халымыз: «Адамны баыты - ебекте» деп бекер айтпаан. Шынында да, адам з адірін, рметін сол адал ебегі арылы алады. Ата - аналар балаларын жастайынан – а ебек етуге, андай иыншылытар болса да тзіп, оны жеуге йретіп келген. Олар бірер жмыс істегенде перзенттерін жанына алып, олар ыыр болып кетпейтіндей дрежеде жайлап тсіндіріп, йретіп отырса, балалар жмысты тындырымды істеуге алыптасады. «кені ксібі, ананы рсімі» деген аиданы мытпауымыз керке екен. Яни, балаларды жастайынан ке ксібіне, ал ыз балаларды анасыны рсіміне баулу брыннан келе жатан дстріміз. Балалармен гімелесуге де уаыт тауып отыруымыз ажет жне оларды сан алуан пікірлерімен санасып, есепке алып отыран орынды. з туан баласымен трлі таырыпта ашы сйлесе алмайтын, сырласа білмейтін ата - аналар да жеткілікті. Олар оны «Кндізгі уаытта екеуміз де жмыстамыз, кешкісін йді тірлігінен ол босамайды, баламен отырып сйлесуге уаыт та, шама да жо» деген себеппен тсіндіреді. Бл дрыс емес бала трбиесіндегі те дрекі ателік болып саналады. Баламен ашы сйлесу шін арнайы уаыт блуді де ажеті жо. Ата - ана з балаларымен й шаруасында жріп - а гімелесуіне болады. Бл ата - ана жаынан жасалан іс - рекеттер келешекте ата - ана мен бала арасындаы арым - атынасты сенімді дегейде болатынын болжайды. Адамзат оамыны даму тарихында асырлар бойы оамды раушы жеке адамдарды мінез - лы жаынан пісіп - жетілуі, алыптасуы р заман, р лт ойшылдарыны санасынан тере орын алып, пікір кресін тудырып келген. Жалпы шыыс пен батыс гуманистеріні брі де «Дниені е асылы, баалысы - адам, ал оны баыты - бала» деп білген.
«Адам баыты - бала» деген лама ойшылдарыны пікірін бізді аза былай тжырымдайды: «Адам баыты - бала, егер ол саналы болса». Сондытан аза дайдан бала сраанда
«О, дай, бала - бер,
Бала берсе - сана бер!
Санасыз болса, айта зі ала бер» дегенінен сан асыр бойы з рпаын «сегіз ырлы, бір сырлы» негелі де нерлі, адамгершілік ар - ожданы жоары, намысой азамат трбиелеп келгені - тарихи шынды. Отбасыны басты азыы, алтын тіреу дігегі - бала. Дниеге келерінде де, келген со да ке - шешесін боямасыз татулыа, сыйластыа, ынтымаа шаыратын, ата - ана кілін жаындастыра тсетін - бала. Перзентсіз йді бар жбанышы бгінгісі ана, оны зі де ткінші екенін, ертегі уанышы, ызыы ырылып, зіліп алатынын ділетшіл халы ашы та айтады, ашып та айтады. Сондытан да ол «Бесіксіз йде береке жо» деп тйеді. Бл - халыты амын арастыру, елдікті ойлау, елді ертегісі жнінде ам жеу. Осы ойды ертеден келе жатан «Ата - бйтерек, бала - жапыра» деген бейнелі маал да растайды. рине, сетін, рбитін ааш жылда бршік жарады, жапыра жаяды. Болашаы бар деп осыны айтады. Келешекке міт артуды кп балалы болумен де штастырыды халы.
Отбасы арым - атынасындаы уатты кшке ие кзге крінбейтін ыпал, сер дегенді бала аылымен пайымдай алмаса да, сезініп тйсінеді. Ер бала болсын, ыз бала болсын ке - шешесі не істесе де оан лгі, неге, содан йренеді, кргенін бірде болмаса, бірде айталайды. Баланы балын ойы мен сенімі - алдында е беделді тла ке, леуетті, аылды, білімдар ке.
Ата - ананы ыпалы зінен - зі бола алмайды, балалар оларды ылытарын кздерімен креді, ал бір кргенін таы бір, сосын таы бір рет крген со, ол мгі есте алып, санасынан мытап орын алады. Естігені де осы аида бойынша бір, екі, ш рет естіген со лаында, ойында алып ояды да, кезінде дереу дайын формула секілді санадан алып шыып, іс - рекетке айналады. Балаа отбасы мшелеріні сзі, мінез - лы ана емес, ондаы оршаан заттар да сер етеді. йде кітап кп болса, отбасы иелері - кесі мен шешесіні стааны ааз, алам, оыаны кітап болса, баланы да кз ашып кргеніні аншалыты серлі болатыны ылыми - педагогикалы, кркем дебиеттерде де айтылып келеді. Баланы естігені оу - ылым жайлы болса, ке - шешесіні сзі де сол болса, ондай баланы болашата тадап алар жолы да соан сйкес болма, рине егер ата - анасы соан оны тарта білсе. аза халы сіресе мір глін здіксіз егетін ананы а стін, адал ебегін айрыша атайды. «Ажалды ана жееді, ана жебесе бала жееді» деп ана арылы мір желісі зілмейтінін, бала арылы жаласатынын парасаты биік, білгір халы бейнелеп білдіріп отырады. Бзаылыты басы – баланы бос жруінен басталады. й шаруасына ол жмсамай скен бала се келе олы бостыынан, зеріккендігінен йден тыс теріс рекетке беріледі, исы жола тседі. Оан оса кейбір ата - аналар трлі сылтау айту салдарынан балаларын тірік айтуа йретеді. Кейде сабаты жиі алдыран балаа ртрлі сылтауды тауып айтуды лкендерді зі йретіп отырады. Бл жадайда ата - ана балаа тірік айтуды йретіп отыранын аармай да алуы ммкін. «Жас шыбыты алай исе, солай седі», «яда не крсе, шанда соны ілерсі» деген маалдар осыан длел. Сондытан ата - ананы берген трбиесі бала мірінде лкен із алдыратынын ескерген жн. Баланы бойына барлы жасы асиеттерді дарытуда оларды дамыту, тіпті жанында жрген достарына дейін мн беру, баланы бойында табиат сыйлаан дарыны болса дамыту, дрыс білім алуына жадай жасау - ата - ананы басты парызы. Бала трбиесі игілікті іс деп саналады. Бала - табиатынан те марпаз, уесой жне тынымсыз айнала зерттеушісі. р бала басынан сипаанды, жылы сйлегенді, аялап еркелеткенді, ертегі мен гіме тыдаанды, ойын ойнаанды натады. Мны барлыы - баланы бойындаы ересектерден ерекшеленіп тратын негізгі асиеттер. Бл асиеттер тек балаа ана тн. Сонымен атар осы асиеттерді баланы жастайынан ата - анасы ескеріп трбие бергені дрыс, ескерілмей алан жадайда балалы шаынан шыан ересекті жаымсыз ылытары мен іс - рекеті ата - анасына таятай тиеді, баланы болашаы болмайды. Осыан оса баланы сезімі де пк екенін естен шыармаан жн. баланы періштеге тееу осыдан шыан ба деген ой келеді. Отбасында баламен арым - атынас жасау шін ата - аналара мына трдегі кеестерді ескерген арты болмас деп ойлаймын.
- баланы бар алпында сйіп, оны бала екеніне арамастан рметтеу ажет;
- баламен арым - атынас барысында оны санасына сер ететін ра сз емес, керісінше сол сзді алай айтыланы мен шын кілден шыанын ескерген жн;
- баланы не айтысы келетінін ата - ана тсініп алып, жауап айтараны жн, ал асыысты жасаан жадайда орытынды жасаудан сатанан дрыс;
- бала жасаан келесіз іс - рекеті шін ата - ана жаза олдана білгені жн, ол баланы жауапкелікті болып суіне ыпал етеді. Біра ешуаытта баланы намысына тиіп, орламаыз, себебі бала жаман емес, оны ылыы жаман.
- бала жнінде басалар (малімдер, кршілер) тарапынан айтылан сын пікірлерден орытынды жасаудан брын оны зімен гімелесіп, жасаан іс - рекетіні себебін анытап болан со шешім абылдаан жн, жрт алдынды балам шін беделімді жоалтамын деп оруды ажеті жо, керісінше з баланы сенімінен айырылмааны дрыс;
- балаа йрететініді алдымен зі йреніп, біліп аланы жн;
- кнделікті балаа анша рет «жо» деп, бетін айтаратыныыза мн берііз, шыан орытындыдан шешім жасаыз. Отбасында бала ата - анасына тгелдей туелді екенін мытпаыз;
- бала жастыына арамастан, ата - ана тарапынан адаалаанды жек креді, з міріне тек шын ыыласпен араласанды ана натады. Бала табиатынан ата - анасын сйеді;
- ата - ана баланы иындытарды рсаында жалыз алдырмауа тырысаны жн. Бала трбиесінде олданылатын басты дістер, бл - лгі - неге, бірлікті ебек, гіме - схбат, баланы олдау мен уаттау жне орау. Бала ата - аналар арасындаы байланыса, баса адамдармен арым - атынас орнатуына, отбасы ішіндегі трмыс - тіршілігіндегі жадайлара, барша отбасылы іс - рекеттерге атысады. Сондытан да баланы трбиелеу шін арнайы шарт, жадайлар жасауды тіпті де ажеті жо, тек ана ата - ана мен отбасы мшелері тарапынан дрыс, инабатты, адамгершілік дебі саталан арым - атынас арылы баланы трбиелеп, з болашаында осы асиеттерді басты станым етіп алуын ындыран жн. Ендеше бала трбиесінде «са - тйек» деп атап, мн бермей алдыра салатын ешнрсе жо жне еш ателесуге аымыз да жо. Бала - р отбасыны баыты. Олай болса, з баытымызды баалай білейік, аайын.

 

“Анаа слем”

Сзі: О.Иманлиев

Ні: Е.Хасаналиев

Мереке кнімен,

Арсы алам зіді.

Сбилік німмен,

Арнаймын сзімді.

айырмасы:

Кргенше аламын,