азастан -2050» стратегиясы
"азастан-2050" Стратегиясы - 2012 жылы желтосанда Мемлекет басшысыны ел халына Жолдауында таныстырылды. Оны басты масаты – мыты мемлекетті, дамыан экономиканы жне жалпыа орта ебекті негізінде берекелі оам ру, азастанны лемні е дамыан 30 еліні атарында болуы.Бл масаттара ол жеткізу шін, «азастан – 2050» Стратегиясы жеті замерзімді басымдытарды іске асыруды арастырады:
- Жаа баытты экономикалы саясаты – пайда алу, инвестициялар мен бсекеге абілеттіліктен айтарым алу принципіне негізделген тгел амтитын экономикалы прагматизм;
- Ксіпкерлікті – лтты экономиканы жетекші кшін жан-жаты олдау;
- леуметтік саясатты жаа принциптері – леуметтік кепілдіктер жне жеке жауапкершілік;
- Білім жне ксіби машы – заманауи білім беру жйесіні, кадр даярлау мен айта даярлауды негізгі бадары;
- Мемлекеттілікті одан рі ныайту жне азастанды демократияны дамыту;
- Дйекті жне болжамды сырты саясат – лтты мдделерді ілгерілету мен айматы жне жаанды ауіпсіздікті ныайту;[1]
Негізгі мазмны:
І. алыптасан азастан – мемлекеттілігімізді, лтты экономикамызды, азаматты оамымызды, оамды келісімімізді, ірлік кшбасшылыымыз бен халыаралы беделімізді дадарыста сыналуы
1. уатты да табысты мемлекет
2. Демократияландыру мен ырытандыруды орныты процесі
3. Трлі леуметтік, этносты жне діни топтарды келісімі мен татулыы
4. лтты экономика. Халыаралы ебек блінісіндегі бізді рліміз
5. оамды тратылы пен келісімді амтамасыз ететін кшті леуметтік саясат
6. лемдік оамдасты таныан ел
7. Ядролы аруды таратпау режімін ілгерілетудегі бізді белсенді рліміз
8.азастан-2030 стратегиясы. Негізгі орытындылар
ІІ. ХХІ асырды жаанды он сын-атері
1. Бірінші сын-атер – тарихи уаытты жеделдеуі
2. Екінші сын-атер – жаанды демографиялы тегерімсіздік
3. шінші сын-атер – жаанды азы-тлік ауіпсіздігіне тнетін атер
4. Тртінші сын-атер – суды тым тапшылыы
5. Бесінші сын-атер – жаанды энергетикалы ауіпсіздік
6.Алтыншы сын-атер – табии ресурстарды сарылуы
7. Жетінші сын-атер – шінші индустриялы революция
8. Сегізінші сын-атер – дей тскен леуметтік трасызды
9. Тоызыншы сын-атер – ркениетіміз ндылытарыны дадарысы
10. Оныншы сын-атер – жаа лемдік трасызды аупі
ІІІ. "азастан-2050" Стратегиясы – жедел згермелі тарихи жадайлардаы жаа азастанны жаа саяси баыты
1. Міндеттерді жаа парадигмасы
2. айда бет алды? Жаа саяси баытты масаттары[2]
Елбасымыз Н..Назарбаев азастан халына арналан дстрлі жолдауын туелсіздік кні арсаында жария етті. «азастан-2050» стратегиясы алыптасан мемлекетті жаа саяси баыты» деп аталды. Елбасымызды биылы жолдауында алдымен мемлекетімізді, лтты экономикамызды, азаматты оамымызды, оамды келісімімізді, ірлік кшбасшылыымыз бен халыаралы беделімізді дадарыста сыналуы сз болды. Елімізді 21 жылда айтарлытай жеткен жетістіктеріміз сараланып, лем алдындаы беделімізді асатааны айындалды. уатты да табысты мемлекетімізді демократияландыру мен ырытандыруды орныты процесі, трлі леуметтік этносты жне діни топтарды келісімі мен татулыы, халыаралы ебек блінісіндегі бізді роліміз, оамды тратылы пен келісімді амтамасыз ететін кшті леуметтік саясат станан лемдік оамдасты таныан ел екеніміз, ядролы аруды таратпау режімін ілгерілетудегі бізді белсенді рліміз бен 1997 жылы жолданан «азастан – 2030» стратегиясыны 15 жыл ішінде масат міндеттеріні орындалуы орытындыланды. Сонымен атар алдаы ХХІ асырды жаанды он - сын атері деп: – тарихи уаытты жеделдеуі, жаанды демографиялы тегерімсіздік, жаанды азы-тлік ауіпсіздігіне тнетін атер, суды тым тапшылыы, жаанды энергетикалы ауіпсіздік, табии ресурстарды сарылуы, шінші индустриялы революция, дей тскен леуметтік трасызды, ркениетіміз ндылытарымызды дадарысы, жаа лемдік трасызды аупін атап тті. Президент азастанны азіргі заманы осы аталан сын-атерлерге жауап ретінде дамуды 2050 жыла дейінгі кезеіне арналан Стратегияны абылдады. Жаанды экономиканы кіндігі Азия-Тыны мхиты іріне жедел ауысып барады, деп жаластырды зіні сзін Президент. Бгінде біз «азастан -2030» Стратегиясын абылдаан сттен млдем баса жадай мен ммкіндіктерде мір сріп отырмыз. 2050 – бл азіргі кезде лемдік оамдасты баыт станып отыран наты мерзім. Бізді наты масатымыз – 2050 жыла арай лемні аса дамыан 30 мемлекетіні атарына осылу, деп атап тті азастан басшысы. Бл шін бізде барлы ммкіндіктер: ресурстар, білімді адамдар, ждырытай жмылан лт бар, деді Елбасымыз. Елбасымызды сзіне араанда, осыдан 15 жыл брын абылданан 2030 Стратегиясы кеестік кезенен кейінгі ретсіздік тпкілікті ескерілмеген, Отстік-Шыыс Азия елдері мен кейбір зге де рыноктарды дадарыс алтыратып тран шата абылданан болатын. Соан арамастан, азастан 2012 жылы ІЖ клемі бойынша планетамыздаы дамыан 50 елді атарына кіреді. Ел басшысы з сзін «Біз бріміз бір атаны - аза халыны лымыз. Брімізді де туан жеріміз біреу - асиетті аза даласы. Бл дниеде бізді бір ана Отанымыз бар, ол – туелсіз азастан. Біз болашаа кз тігіп, туелсіз елімізді «Мгілік Ел» етуді мрат ылды. «азастан-2050» Стратегиясы осынау мгілік жолдаы буындар бірлігіні, рпатар сабатастыыны крінісі. Бабаларды ерлігі, бгінгі буынны ерен істері жне жас рпаты жасампаздыы арасында сабатасты болса ана, біз «Мгілік Ел» боламыз» деп орытындылады.
Еліміз туелсіз екен, тіліміз де туелсіз болуа тиіс. Тіліміз азатты алмай, зіні тырына онбай, біз алайша Туелсіздікті рухын сезіне аламыз. Тіл туелсіздігі — ел болашаы.
Нрслтан бішлы Назарбаев аза тіліні де стратегиялы маыза ие екенін айтты. Бір уантаны, 12 жылдан со латын ліпбиіне кшеміз.
Нрслтан Назарбаев, азастан Республикасыны Пэрезиденті:
— аза алфавитін 2025 жылдан бастап, латын графикасына кшіру шін дайындыты осы бастан ола алу ажет. Бл аза тілін жаыртып ана оймай, оны осы заманы апарат тіліне айналдырады. лтты мдеге ызмет істеу шін згені емес, зін амшылауы тиіс емес пе? Таы да айталап айтамын, аза пен аза азаша сйлеуі тиіс. ысасы, алдаы 38 жыла арналан бл жат — Отанымызды кемел болашаа апаратын, иын жолымызда баыт-бадар сілтейтін жол серігі.
Елбасы сынанелімізді ркендетуді жеті баыты да маызды. Оны ішінде тртінші баыт, білімсаласыны ызметкерлері, біздер шін те маызды болып табылады. Ол — жоары білімді лт алыптастыру ажеттігі. Бл баыт білім беру саласында ебек етіп жрген стаздара жаа міндеттер жктейді. Оыту дістемелерін жаырту, отанды білім беру жйесіне инновациялы дістерді, шешімдерді жне ралдарды арынды енгізуге тиістігі заман талабы. Жаа заман талабына сай пндерді згерту, ескірген немесе сраныс жо ылыми жне білім пндерінен арылу, сонымен бірге, сраныс кп жне болашаы бар баыттарды кшейту мселесін шешу деп Жолдауда айрыша атап тілген. Осыдан барып жетінші міндет азастанды патриотизмді ныайту міндеті туындайды. «Бізді балаларымыз бен немерелеріміз сырт елден грі Отанында мір сргенді арты кретіндей, йткені, з жерінде зінжасы сезінетіндей болуа тиіс» деп Елбасы ерекше атап тті. Біз елімізді болашаын сенімді жастарды олына тапсыруымыз тиіс, сондытан да трбие біліммен атар жруі тиіс.
БІЛІМ ЖНЕ КСІБИ МАШЫ – ЗАМАНАУИ БІЛІМ БЕРУ ЖЙЕСІНІ, КАДР ДАЯРЛАУ МЕН АЙТА ДАЯРЛАУДЫ НЕГІЗГІ БАДАРЫ
Бсекеге абілетті дамыан мемлекет болу шін біз сауаттылыы жоары елге айналуымыз керек.
азіргі лемде жай ана жаппай сауаттылы жеткіліксіз болып алалы ашан. Бізді азаматтарымыз немі е озы жабдытармен жне е заманауи ндірістерде жмыс жасау машыын мегеруге дайын болуа тиіс.
Сондай-а балаларымызды, жалпы барлы жеткіншек рпаты функционалды сауаттылыына да зор кіл блу ажет. Балаларымыз азіргі замана бейімделген болуы шін бл аса маызды.
Бізді жмыстарымызды білім беру саласындаы басымдытары
(1) Бкіл лемдегі сияты, азастан мектепке дейінгі білім беруді жаа дістеріне кшу керек.
Сіздер білесіздер, мен басты міндеті балаларымызды бастапы ммкіндіктерін теестіру болан «Балапан» бадарламасы бастамасын ктердім.
Ол жзеге асырыла бастаан сттен бері 3 956 жаа балабаша мен шаын орталытар іске осылды.
Туу крсеткішіні жоарылыын, жаласып жатан демографиялы сімді ескере келе, мен «Балапан» бадарламасын 2020 жыла дейін зартуа шешім абылдадым. кімет пен кімдерді алдына балаларды мектепке дейінгі білім беру жне трбиемен 100% амтуа ол жеткізу міндетін оямын.
(2) «азастан-2050» Жаа баытын ескере отырып, кіметке 2013 жылдан бастап халыаралы лгідегі куліктер беру арылыинженерлік білім беруді жне заманауи техникалы мамандытар жйесін дамытуды амтамасыз етуді тапсырамын.
Ксіби-техникалы жне жоары білім е бірінші кезекте лтты экономиканы мамандара деген азіргі жне келешектегі сранысын барынша теуге бадар стауы керек. Кп жаынан бл халыты ебекпен амту мселесін шешіп береді.
Жоары оу орындары білім беру ызметімен шектеліп алмауы тиіс. Олар олданбалы жне ылыми-зерттеушілік блімшелерін руы жне дамытуы ажет.
Біз академиялы автономия кепілдігін берген жоары оу орындары тек оу бадарламаларын жетілдірумен шектелмей, здеріні ылыми-зерттеушілік ызметін де белсенді дамытуы тиіс.
(3) Жеке бизнесті, кіметтік емес жне айырымдылы йымдарыны, жеке адамдарды леуметтік жауапкершілігі білім беру саласында айрыша крінуі керек. Бл е бірінші кезекте лайыты білім алуда оу аысын з бетінше тлей алмайтын жастара кмек беругеатысты.
Ол шін ажетті шаралар:
• Жоары жне орта білім беру жйесін дамыту шін мемлекеттік-жекеменшік ріптестігі желісін ру.
• Кпсатылы оу гранттары жйесін зірлеу.
• Бкіл ел бойынша ылыми-зерттеушілік жне олданбалы білім беруді ірлік мамандытарды ескеретін мамандандырылан оу орындары жйесін ру.
• Жоары оу орындарындаы оуды екінші курсынан бастап ксіпорындардаы міндетті ндірістік тжірибені занамалы трыда бекіту.
(4) Бізге оыту дістемелерін жаырту жне ірлік мектеп орталытарын ра отырып, білім беруді онлайн-жйелерін белсене дамыту керек болады.
• Біз алайтындарды барлыы шін ашытан оытуды жне онлайн режімінде оытуды оса, отанды білім беру жйесіне инновациялы дістерді, шешімдерді жне ралдарды арынды енгізуге тиіспіз.
• Ескірген немесе сраныс жо ылыми жне білім пндерінен арылу, сонымен бірге, сраныс кп жне болашаы бар баыттарды кшейту ажет.
• Орта жне жоары білім беруді оу жоспарларыны баыттылыы мен басымдытарын олара тжірибелік машытара йрету бойынша жне тжірибелік біліктілікке ие болу бадарламаларын осып, згерту.
• Ксіпкерлікке бадарланан оу бадарламаларын, білім беру курстары мен институттарын ру.
Инновациялы зерттеулерді дамытуды жаа саясаты
Бкіллемдік тжірибені крсетуінше, бкіл инновациялы ндірістік циклды жеке бір елде жзеге асыруа тырысу – велосипед ойлап шыару деген сз. Бл – те ымбата тсетін жне рдайым нтижелі, жемісті бола бермейтін іс. Табыса жету шін алымдарды талай буыныны тжірибесіне, тарихи алыптасан ылыми мектептерді арнаулы апарат жне білімдеріні кп терребайт клеміне негізделген дербес ылыми база ажет болады.
Жаа технологиялы толын жалына жармасып, тедессіз инновациялар жасау барлы елді олынан келе бермейді. Біз осыны жете тсінуге тиіспіз.
Сондытан біз те шынайы, барынша прагматикалы стратегия ранымыз жн.
Біз шыыны кп емес зерттеулер мен зірлемелерге ден оюа тиіспіз.
Бізге елімізге ажетті технологиялар трансферті мен оларды олдану шін мамандарды оыту керек. ЭКСПО-2017 бл процеске серпін беріп, бізге болашаты энергиясын дамыту шін жаа технологияларды тадап алуа кмектесуі тиіс.
Біз – жас лтпыз жне бл бізді олымыздан келеді.
Оан оса, біз ауымды халыаралы ылыми-зерттеу жобаларына бден-а белсене атыса аламыз. Бл бізге алымдарымызды кш-жігерін шетелдік ылыми-зерттеушілік оамдастыпен стратегиялы инновациялы баыттар бойынша ыпалдастыруа ммкіндік береді. Бізді масатымыз – жаанды технологиялы ткерісті блшегіне айналу.
• Біз 2013 жылды зінде-а ылым мен бизнесті толыанды кооперациясы жнінде шаралар абылдауа тиіспіз. кіметке технология трансферті ммкін болатын салааралы секторларды анытауды жне олара жер ойнауын пайдаланушылар мен лтты компаниялар тарапынан сраныс тудыруды тапсырамын.
• Болашаы зор лтты кластерлер алыптастыру жнінде натылы Жол карталарын зірлеу аса маызды.
• Мемлекеттік-жекеменшік ріптестігі шін ыты базаны анытауды да тездету ажет. Міндет – мндай ріптестікті бгінгі кнгі е озы ралдары мен тетіктерін енгізу.
• Авторлы ытар мен патенттер мселелерін реттейтін занаманы айта арау. кімет 2014 жылды соына дейін бан дейін берілген барлы патенттер мен тіркелген авторлы ытарды оларды коммерциялануыны ытималдыы жнінен талдаудан ткізуі ажет.
рметті отандастар!
Мен сзімді, сіресе, жастарымыза арнаым келеді.
Бгін мен жариялаан Жаа саяси жне экономикалы баыт сіздерге жасы білім беруді, яни бдан да лайытыра болаша сыйлауды кздейді.
Мен сіздерге – жаа буын азастандытара сенім артамын. Сіздер Жаа баытты озаушы кшіне айналуа тиіссіздер.
Мемлекет басшысы ретінде мен рдайым сіздерді оуларыыз бен сіп-нулерііз шін барлы жадайды жасауа тырыстым. лемдік дегейдегі университет, зияткерлік мектептер аштым, «Болаша» бадарламасын рдым.
азір мемлекеттік жастар саясатыны жаа тжырымдамасы зірленуде.
Мемлекет сіздерді алдарыыздан жаа ммкіндіктер ашылуы шін барлыын жасауда. Олар – сіздерді ата-аналарыыз тіпті ойлап та крмеген ммкіндіктер.
Естеріізде болсын: сіздерді табыстарыыз – ата-аналарыызды табысы, туандарыыз мен туыстарыызды табысы, отбасыларыызды табысы, барлы отандастарыызды табысы, бізді Отанымызды табысы[2].
Елбасы сз соында: «Мен барша халымды жарын болашаа жол бастайтын адамзат баласыны мгілік ндылытары ерік-жігер мен ебек сйгіштік, масаткерлік асиеттерді бойа сііруге шаырамын. Мен ХХІ асыр азастанны «алтын асыры» боларына сенемін. Бл бейбітшілікті, тратылы пен глденуді асыры болады. азастан халылы тарихты иесі атануа лайы. Біз кздеген масатымыза міндетті трде жетеміз», — деп келешекті кемелдігіне ны сенімін білдірді.
Пайдаланылан дебиеттер:
1. Айбын. Энциклопедия. / Бас редакторы Б..Жаып. - Алматы: «аза энциклопедиясы», 2011. ISBN 9965-893-73-Х
2. http://www.akorda.kz/kz/official_documents/strategies_and_programs