Катехоламиндер катаболизмыны монаминооксидазды жолы.

Клеткалы элементтермен тыыз байланыскан катехоламиндер моноаминооксидаза арылы дезаминдену жолымен метаболизмге шырайды. Баса да кптеген оксидоредук-тазалар сияты моноаминоксидаза (МАО) митохондрияларда орналасады, коферменті флавин- адениндинуклеотид (ФАД) болып табылады. Ингибиторлы сараптама жэне субстратты згешелілік негізінде митохондриялы моноаминоксидазаларды 2 трі белгілі болады- А жэне В трлері ( HauslayM.D. etal., 1974). Катехоламиндерді тотыып дезаминденуі кезінде тзілетін альдегидтер глюкозо-6-фосфатдегидрогеназа мен транс-кетолазаны белсендіре отыра, глюкоза тотыуыны апотомиялы жолын жеделдетеді. Жануарлара жіберген со 5-15 минуттан со байалатын бауырдаы адреналин мен норадреналинны осыан сас эсері моноаминдерді дезаминденуі німдеріні тзілуімен байланысты болуы ммкін.

Катехоламиндерді тотыып дезаминденуі кезінде тзілетін альдегидтер лабильды жэне ары карай айналыма тсетін осылыстар болып табылады. Кей жагдайларда альдегидтер монаминдерді дезаминденбеген молекулаларымен конденсация реакциясына тсіп, тетра-гидро-папаверин немесе салсолин типтес осылыстар тзеді. Бул алкалоидтар ыса мерзімді бета-адреномиметикалы эсер крсетеді. Ацетальдегидты адреналинмен конденсациясыны німі гепатотоксикалы эсер крсетіп, бауырды майлы айта тзілуін жэне некрозын кшейтетіні аныталан. МАО-ны митохондрияларды тыныс алу тізбегіні ферменттеріне жаын орналасуы осы биокаталитикалы жйелерді функционалды зара байланысын крсетті. (Кривченкова Р.С., Горкин В.З., 1969). Альдегидтерді метаболиздейтін ферменттерді жоары белсенділігіне байланысты оларды эсері сукцинатдегидрогеназа, цитохром-с-оксидаза сияты мембраналармен байланысан митохондриалды ферменттерге багытталган, бл дофаминны митохондриалды жэне цитозольды малатдегидрогеназаа эсерін баылау арылы дэлелденді. Сонымен атар альдегидтер бауыр жэне жрек митохондрияларыны сукцинатдегидрогеназасыны белсенділігін тежейтіні де аныталады.

Гипоксия кезінде осы екі ферментті белсенділігіні згеруін эртрлі баытта жруі де сукцинатдегидрогеназаа катехоламиндерді мономиноксидазды тотыуыны метаболиттеріні реттеуші эсерін крсетеді. Катехоламиндерді моноаминооксидазды тотыуыны німдері бауырды цитохром с-оксидазасына ингибиторлы эсер етеді, МАО-ны блокада жасау арылы оны алдын алуа болады. (Кривченкова Р.С.,1974). В типтес МАО-ны ызметі аа булшы еттеріні саркоплазматикалы ретикулум везикулаларыны Са++, 1У^++-туелді АТФ-азасыны белсенділігіні тежелуімен байланысты. Сонымен атар ацетальдегидты атысуымен митохондрияларды тыныс алу тізбегінде малат пен пируватты тотыу дегейіні тмендеуі жэне АДФ/О коэффициентіні тмендеуі туралы да мэліметтер бар.

Сонымен, МАО-ны ызметі тек биогенді аминдерді инактивтеумен шектеліп оймайды. Моноаминоксидаза езіні физиологиялы асиеттерімен ерекшеленетін жаа биологиялы белсенді заттарды тзілуін баылайды, оларды тзілуі кптеген патологиялы жадайлар патогенезінде маызды орын алады. Сол себептен кптеген ауруларды емдеуде терапиялы эсер крсететін МАО ингибиторларын пайдалану кеінен орын алуда, эсіресе психикалы депрессия, стенокардия, миокард ишемиясы жэне гипертония ауруын емдеуде.