Дріс. Декрипитация. Радиометриялы сепарациялау

Декрипитация – термиялы кшпен бзу процесі. Декрипитация процесі кезінде кйген німні талдамалы трде бзылуы жреді.

Декрипитация келесі операциялара себепші болады:

1. Кристалдарды бір трден екінші трге згеруі.

2. Минералдарда кристалдарындаы су абаты ыздыру кезінде лкен ішкі ысым туызады. ысым кристалдарды тарылуына кеп соады.

3. ыздыру жне суыту кезіндегі жылу ткізгішті ерекшелігіне байланысты лкен ысым пайда болып, минералдарды жарылуына келіп соады.

Декрипитациямен дайындалан кендегі минералдар ртрлі пішінді жне нзік (омырылыш) болып келеді. Ары арай блу елеу жне гравитациялы діспен жргізіледі.

Декрипитация дісімен сподуменді жне верминулитті байыту шін олданылады. Литий кендерін кйдіру процесінде 1000-1200⁰С-та сподумен альфа-модификациясынан (тыыздыы 3150-3200 кг/м³) бета модификациясына згереді (тыыздыы 2400 кг/м³). ыздыру кезінде сподумен лай, а жне нзік, сырты крінісі бора сас болып келеді. 1000⁰С-ты температурада ол жарылып, клемі едуір лкейеді. Жарылан жарышатар жеке пластина кйінде болады. Бл пластиналар агрегаттар блінеді.

Жарылу.Кйдіру кезінде сподумен кристалдарыны асиеттері крт згереді:

Екі абатты суле сыну жоалып, сыну крсеткіші 1,65-тен 1,52-ге дейін тмендейді.

Сподумен кенін байыту кезінде оны 20-50мм-ге дейін сатып,0,2мм класты алдыа шыарады. Айналмалы пеште 2 саат бойы кйдіруге -50+0,2ьь класс тседі. Суыан кенді резина футеровкалы диірменде нтатайды жне са тйіршікті сподумен концентратын, ірі тйіршікті бос жыныстан блу шін елейді. Сйтіп рамында 1,85% бар кеннен 4,39% -тік концентрат алады. Е-85%. Кен рамында кп млшерде флюорит, альбит, кальцит, мусковитті болуы, сапасы жоары (кондициялы) концентрат алуды иындатады.

Кенде сподумен лесі жоары болса, кейде еріту жреді. Бл діске зор кіл блініп отыр, йткені сподумен концентрат тын ккірт ышылымен деу дісі олданылады. Декрипитация бай литий концентратын алуды амтамасыз етіп, сонымен атар ол сподуменді модификациясына ткізеді.

Вермикулитті декрипитациялау арасында ылал бар жа пластиналардан тратын кен кесектерін ыздыруа негізделген. Буды пайда болуы кен кесектерін бзып, алыдыы 0,5мм-лік жарышаты пайда болуы келіп соады. ыздыру процесі 5-8сек. 250⁰С-тан басталып, 1500⁰С-а дейін жетеді. ызан кенді 400⁰ -а дейін баяу суытады.

Вермикулитті жарыша болу шін шахталы немесе айналмалы пештер олданылады.

Вермикулитті ерекшелігі ыздыру кезінде клемі лаяды, ал бос жыныс клемін згертпейді. Елеуден кейін «+» фракциясында вермикулит, ал «-»-та бос жыныс алады.

йкелуі мен пішініне байланысты байыту, блінетін тйіршікті клбеу жазы бетте озалу жылдамдыыны айырмашылыына негізделген. Ол жылдамды тйіршік беттеріні кйіне, оларды пішіндеріне ылалдылыына, тыыздыына, ірілігіне жне тйіршіктер жылжитын беттерді асиеттеріне жне де озалыс сипатына (тербеліс не сыру) байланысты.

Клбеу бетпен минерал тиіршіктер жылжуын сипаттайтын негізгі параметр – йкеліс коэффиценті. Ол шама негізінде тйіршіктер пішінімен аныталады.

Тйіршіктерді йкеліс кштері айырмашылыын олданумен байыту мысалы ретінде клбеу беттерді (озалмайтын жне озалатын) пайдалану жатады. Клбеу бетпен озалу жылдамдыына байланысты тйіршіктер белгілі бункерге тседі. Ондай сепаратор трлері жазыты не ленталы деп аталады. Оларды слюда кендерін байыту шін олданады.

Сепараторды екі жазы беті бар: зындыы 1350мм жне ені 1000мм. Тменгі жаы бетті клбеулік брышы жоарыа араанда арты болады. Ол бетті жарытары бар, тменгіні жарытары жоарыдан лкен. Бетке ра, срыпталан ірілігі 70+25мм кен тседі. Жары алдында шбрыш пішінді ернеу орналасан. Ол озалыстаы бос жынысты жазы беттен ажыратып алу шін керек. Бос жыныс кесектері жыры тан тіп, жазы бетті соында тсіріледі. Пластинка пішінді слюда кесектері бос жыныс кесектеріне араанда баяу жылжып, жарытара лап келесі жазы бетке тсіп, тазалау операциясынан теді. Сепаратор німділігі 3,5-3,7м³/са. Слюданы концентрата бліп алу дрежесі 90-92% концентратта бос жыныс лесі 26-32%.

Кенді серпімділігі бойынша байыту.Жазы бетке не айналып тран барабан бетіне р трлі серпімділік асиет крсететін минералдарды лауы шу траекториясыны айырмашылыына байланысты кенні серпімділік бойынша байытылу процесіне негізделген. Байытуды кмегімен блініп алынан майда тйіршік кендері рылысты материалдар ретінде олданылады (са тас, иыршы тас). Байыту лкен негізгі аппарат ретінде болаттан жасалан клбеу бойына орнатылан плата жне болаттан жасалан айналмалы барабан олданылады. Бл жабдытара байытылатын німдер тседі.

аттылыы жне серпімділігі тмен тйіршіктерге араанда атты жне серпімді тйіршіктер (гравий т.б.) плитадан алыса шады. Плита астында минералды блуге арналан ала орнатылан. Классификациялау шартына байланысты оны тратын орнын згертіп отырады. Плитаны клбеулік брышы 20-22⁰. ондырыны ны шайыш скрубберді нынан 10-12 есе арзан. Сыз плитаны жазылды бетіне жабысып алмау шін суды аырын аысымен жуып отыру ажет. Айналып тран болаттан жасалан барабана са тас жне иыршы тас кесектері лау кезінде, оларды арасындаы серпімді кесектері барабанны айналу баытына арсы лайды.

Кенді серпімділігі бойынша байыту процесін тек руда емес шикізат байытуа олданып ана оймай, сонымен атар кенді йінді трде байытуа дайынды кезінде сіресе алтын рамды кварцты німдерді блуге олдануа болады.

Радиометриялы сепарация.Радиометриялы сепарация минералды табии радиоактивтілігін олдануа негізделген. Радиометриялы байыту уран ндірісінде олданылады. Оны уранны проценттік лесін жоарылату шін гидрометаллургиялы процестеріні алдында жргізеді. Сепараторды конструкциясы ртрлі болып келеді, біра оларды пайдалану принципі бірдей. Кенді байыту, ндірісте олданылатын ондырыларда келесі тсілмен жргізіледі. Кен алдын-ала елеуіште кластара блініп, шайыланнан кейін бункерден арнайы конусты тиегішке (питательге) жіберіледі.

Тиегіш лкен жылдамдыпен айналады жне кен кесектерін (секундына 150 кесек кен) зындыы 0,9 м жне озалу жылдамдыы 0,95 м/с ленталы конвейерге латырады. Конвейер стінде кен кесектері бір атар бойына жатады жне бір-бірінен бірдей ашытыта (150 мм ) алып отырады. р кесек конвейерден лаан кезде лазер сулесі тсетін жарытандырылан учаскеден теді. Лазерлік суле зіне сай длденген фотоэлементке фокус тандырылан. Осы кезде кесекті ені мен зындыы лшеніп, содан кейін оны ауданын ЭВМ есептеп шыарады. Кесекті ауданын анытайтын белгі басару пультында монтаждалан арнайы есте сатайтын ондыры да сатаулы. Онан ары лау кезінде кен кесегі «санауыш» жанынан теді. Тиісті белгі блек канала жіберіледі. Кесекті ауданын жне оны сулеленуін анытайтын сигналдар жинаталады жне берілгендермен салыстырылады. Егер кесек берілген кенні рамымен сортымен сйкес болса, (егер кенні радиоактивтілігі бекітілген минимумынан жоары болса) онда оны лау траекториясы згермейді, сондытан ол конвейерге немесе концентрат бункеріне тседі. Егер уранны лесі кесекте берілгеннен аз болан жадайда, белгілі бір уаыта автоматты трде ауа жіберетін тетік осылып, сол ауамен кесек бос жыныс бункеріне латырылады. делмейтін ааш заттармен темір заттары бос жыныс бункеріне келіп тседі.

Жарыты лазерлік кзінен ауа тетігіне дейін кесекті шатын ара ашытыы 760 мм.

Автоматты сепараторды німділігі -60+30 мм классты байыту кезінде 60 т/са, ал -200+70 мм класын байыту кезінде 200 т/са.

Радиометриялы сепарацияа жарамды кенді анытау шін азып алынатын тау-кен массасы радиометриялы жне баылау станциясында алдын-ала талдаудан теді. Кен – 150 мм-ге дейін сатылып, одан кейін 0-30 мм жне 30-150 мм кластара еленеді. 30-150 мм-дегі нім шайылып, содан кейін 80-150, 50-80 жне 30-55 мм кластара еленеді.

Осы кластарды райсысы жеке-жеке радиометриялы сепарацияа тседі де, одан кейін концентрата жне алдыа блінеді.

Радиометриялы сепарацияны концентраты 25-250 мм німді шайаннан алынан -30 мм сусыздандыран шлам бірігіп, байытылан нім райды. Радиометриялы байыту процесін келесі этаптара блуге болады:

ндірілген тау-кен массасын радирметриялы станциясында (РКС) сорттау, кенді радиометриялы сепараторларда алдында деу кенді дайындау, радиометриялы сепарация.

Радиометриялы сепарацияны тек ана уран кенін байыту шін ана емес, сонымен атар алтынды кендерді деу шін де олданады. Алтын жне уран минерализацияларыны тыыз корреляциялы байланысына орай блінуді уран арылы жргізеді. Радиометриялы сепарация кмегімен алтын-уран кенін ндіретін ЮАР рудниктерінде -65+25 мм іріліктегі (материалдан) німдерден алдыа рамында 0,04 кг/т U₃O₈ жне 0,5 кг/т алтын бар 62-67 % материял, яни нім кетеді. Концентратта уранны бліп алу дрежесі 91-94 %. Бл ондырыларда таза уран кенін байытудан айырмашылыы, эжектрлы жйе уранмен байытылан кен кесектерін блуге жмыс істеуінде. Сорттайтын конвейерден тсіру кезінде металл лесі тмен уран (алтын) кесектері зіні траекториясын згертпейді.

Бай кен орындары орыны азаюы мен асыл жне тсті металдара сранысты суіне байланысты байытуа (деуге) баалы зат лесі тмен жне забалансты кен пайдаланылуда. Осы німдерден металдарды бліп алуда экономикалы тиімді діс – ол йінді трде еріту дісі.

Ол діс асыл металл мыс жне уран кендерін бліп алу шін олданылады. Соы кездерде йінді трде еріту технологиясы арапайым дісті – жоары баалап отыр. йткені нтатау мен флотация кезінде ерітуге жмсалатын капиталды шыымдар болмайды. Ол алдыты пульпаны тасымалдауды жне алды оймасын болдырмайды.

Осы артышылытарына арамастан йінді трде еріту кемшіліктері де бар:

Баса байыту дістерімен салыстыранда металды бліп алу дрежесі тмен жне процесте сенімді (траты) технологиялы басару жо. Экология жаынан процесті келтіретін зияны аз.

дебиет: 1-нег. [138-150]