Дріс. Ерітіндіден алтынды блу жне байытылан німдерді алу

йінді трде еріту дісімен алынан, рамында алтыны бар циан ерітіндісінен асыл металдарды бліп алудан брын оларды майда тйіршіктерден тндырады (осветляют). Ол шін вакуум – сзгіштер, ойылдырыштар, рамалы тндырышты олданады. Тазаланан ерітінді рамында атты затты лесі 0,6-0,8 Т/м³ – тан артпауы керек.

йінді трде еріту нтижесінде рамында 0,5-3 м²/л алтын жне 10-20 мг/л кміс (кен рамына байланысты) товарлы ерітінділер алады.

Ерітіндіден алтын жне кміс блу шін екі діс олданады.

- мырыш шаынан цементтеу жне активтендірілген кмір немесе смоламен сорбциялау.

Асыл металдарды блу дісін тадау е алдымен бастапы кен характерімен аныталады.

Асыл металдар лесі ерітіндіде жоары болса мырыш шаымен цементтеу олданылады. Au тмен болан жадайда – кмір немесе смола да сорбциялау олданылады.

АШ-та К.В 40%-інде мырышта тндыру, ал 60%- кмірмен сорбциялауды олданады.

ТМД-де смола мен кмірді олданады.

Цементация процесінде алып німдерді аффинажа жібереді, ал кмір немесе смолада сорбциялау алдын-ала жинау (концентрациялау) операциясы б.т. Асыл металмен байытылан ерітіндіден оларды цементация, тндыру немесе электролиз дісімен бліп алынан німдерді афинаждауа жібереді.

Алтынды ерітіндіден цементациямен блу. Aлтын цементациямен блу мына реакциямен жреді:

2NaAu(CN)₂+Zn=2Au+Na₂Zn(CN)₄

Кміс те жоарыда крсетілген реакция аналогиямен блінеді.

Мырыш шаымен тндыруа тсетін ерітіндіде 0,4-0,5 г/л кем емес Au, 0,03-0,05% тмен емес цианид (Na CN), сілті (СаО) 0,0012-0,02% жне ерітін оттегі 0,2-2,0 мг/дм³ жоары болулары керек.

Алтынды мырыш шаымен тндыру алдында, кейде кмісті алдын-ала ккіртті натрий немесе ккіртті сутекпен бліп алады. ышылсыздандыру шін де аэрацияны камераларды олданады (разрядтау дегейі 24,4 кПа). Асыл метал лесі шаын боланда (ерітіндіде): мырыш шанынан шыымы 1т ерітіндіге 15-25г. Ерітінді бай болса мырыш шыыны 1т ерітіндіге 40-50т ктеріледі. Теория жзінде алтынды тндыруа жмсалатын мырыш шыыны 1г алтына 0,192 г. Мырыш шанымен тндыру кезінде Au бліп алу дрежесі жоары болады.олданан ерітіндіде алтын лесі 1тоннаа 0,015г, бастапы ерітіндідегі металды лесіне байланыссыз.

Кейде алтын тндыру кезінде мырышпен бірге орасын нитратын береді (Рв(Nо₃)₂).

Циан ерітіндісінен мырыш шаны мен алтын тндыру нтижесінде алынан тнба жне шламдар рамында мыс, Zn, Al, Se, кміс таы баса элеметтерден зге 5-70% алтын бар. Бл шламдарды сатылады немесе Доре орытпасына дейді. Алтынды шлам ысты лсіз ккірт ышылы ерітіндісімен сілтісіздендіреді. Сілтісіздендірудін затыы тнбаны млшері мен оспасыны рамына байланысты, орта есеппен 6 саат.

Ккірт ышылыны шыыны 1кг тнбаа 1-2кг. Кейіннен кекті кептіріп, флюспен араластырады (15 вес 4.бура, 8 вес 4 сода, 4 вес. % кварц мы) жне графитті тигельдерде айнатып Доре орытпасын алады.

Мырыш шаынан баса алтынды циан ерітіндісінен Au шаымен жне кміртекті ферромарганецпен тндыруа болады.

Цементациялау дісіні жетістіктері:

Кен шыыны тмен жне шаын эксплуатациялы шыындар, жоары.

Цементациялау процесіні кемшіліктері:

Ерітіндіні тндыру алдында дайындау

Ерітіндідегі мышьяк, сурьма мыса сезімділігі

Мырыш Zn шыымы жоары, ол тнбада асыл металдарды лесін тмендетеді. Мырыш шаынан баса тйіршіктерді мырышты олдану сынылан.

Активтендірілген кмірді олданумен алтынды ерітіндіден блу.Активтендірілген кмірде алтын молекулярлы жне ионды формаларда сорбциялана алады. Кмірді сумен рекетінен бетінде тотыу жріп, гидрооксид пайда болып, содан кейін алмасу реакциясы жреді.

:: C +2NaAu(CN)₂=::C +2N₂O₄

Кмір бетінде корбонат пайда болуы ммкін, сонда алтын келесі реакциямен сорбцияланады:

2NaAu(CN)₂+2CO+2NaCN+2H₂O+O₂=2Au(CN)CO(CN)₂+4NaOH.

Активтендірілген кмірмен сорбциялап, Au блу арсы аысты жйелі каскадты орналасан 3-5 колонкада жреді. Бірінші колонкадан кмірді Au-ды десорбциялауа жібереді, оан екінші колонкадан шыан кмірді салады, екіншіге шіншіден, тртіншіге шіншіден таы солай солай.

Соы колонкаа «жаа» кмір салады.

Колонкалар Ø 0,6м, биіктігі 3,6м немесе Ø 2,44м; биіктігі =1,8м.

Колонканы баса трлері де олданылады.

Au ерітіндісіні берілу жылдамдыы кмір абатынан ту кезінде «айнау» абаты п.б жоары ктерілу аыны олданылады.

Колонкалардан тратын ондырылар озалмалы кмір кмір абатымен жмыс істейді. Бл типті колонканы жетістігі: кп, шыындар тмен жне сорбциялау кезінде тепе-тедікке тез жету болып табылады. Ерітіндіні берген кезде кмір абаты 60-70%-ке дейін седі, сондытанда колонканы 1,3 блігін сорбентпен толтырады. Ерітіндіні беру жылдамдыы колонка имасыны 1м²-не 10-18 дм³/с.

Кмірмен жалпы рекеттесу уаыты 10 минут. Aлтынды кмірмен анытыру ыдысы, шикізат пен оны алу техналогиясына байланысты жне ол 3-7кг/т (1-кесте).

Колонна млшерлеріне байланысты 60-тан 1300кг кмір салады. Алтынсызданан ерітіндіні соы колонкадан чана жібереді, цианид пен улы (едний) натримен кштілеп, ймекті шаюа айтарады. Кмірлі активтендірілген оспалара сезімділігі тмен, біра а кіріш, ксантогенат жне ккіртті Na лесі жоары ортада алтын бойынша сыйымдылыы тмендейді.

1) Смоуки Вэлли (АШ) руднигінде рамында 0,6-0,9г/м³ алтын бар КВ ерітіндісі каскадтан теді. Ол ашы типті Ø4м биіктігі 2,7м 5 колоннадан трады. р колоннаа 4т цилиндр пішінді (0,5×1,4 мм) активтендірілген кмір салады. Оны алтын бойынша сыйымдылыы 6,2кг/т. Кн сайын колоннадан 1 тоннаа жуы кмір шыады. Кмірді кондинцирлеу жне эмоирлеу операциясына жібереді.

«Гоулфирз МАйменг» фирмасыны «ОРтиз» руднигінде (АШ) сорбциялау ондырысы биіктігі 1,83м жне диаметрі 2,44м-лік бес калоннадан трады. р колоннаа екі тоннадан тйіршіктелген кмір сияды. Ерітінді калоннаны тп жаынан беріліп, оны райсысыны жоары блігінен шыарылады. Сйтіп ерітінді тізбек трінде бкіл каскадтан теді. Ерітіндіні кмірмен жалпы рекеттесу уаыты 10 минут. рамында 1 г/м³ алтын бас ерітіндіден алтынды бліп алу дрежесі 88-94%.

2)р екі тулік сайын десорбциялану шін екінші колонкадан кмірді тсіріп отырады.

3) Сорбциялау процесіне сер ететін негізгі факторі конды кш, рН мні, температура, металдар жне оспалардаы арсылас иондарды болуы жне де кмірді табиаты.

 

Кесте 1

Активтендірілген кмір маркасыны сипаттамасы.

Кмір маркісі	Меншікті беті, м	Кеуектерді жалпы клемі, см2/г	Алтын бойынша сыйымдылыы, мг/т
БАУ АГ-3 САТ		1,2 0,287 -	3,0 5,7 6,0

 

4) Осы себепті сорбциялауды содалы ортада жргізеді, біра рН 6,7-8,0 жоары болмауы керек болмаса кері процесс кмірден алтынны десорбциялануы басталуы ммкін. Сорбциялау шін млшері 1-3мм кмір, кейде 0,15-1,4 мм колданылады. Au сорбциялау шін олданылатын жоары сапалы кмір бетіні активтілігі 1000м²/г. Соларды кмегімен 30г/дм³ алытын бар ерітіндіден сорбция жргізуге болады. Тасталатын ерітінді рамында 6*10^-6г/дм³ алтын бар. Кокос жааы абыынан алынан кмір сапасы нерлым жоары болады.

Десорбция негізінде циан сілтілі ерітіндіде жргізіледі. 2-3 тулік, 90-95^оС температурада, ерітінді мен кмірді атынасы 200:1 (салмаы бойынша) немесе 350кПА ысыммен 160^оС температурада 2-6 саат жреді. Автоклавтарды олдану есебінен Au мен Ag десорбциялау уаыты 4-10 есеге ысарып, реагенттер шыыны 5-7 рет азаяды. Кейбір рудниктерде Au-ды кмірден десорбциялау рамында 0,5% натрий цианиді, 1% улы натр жне 20% этанол бар ерітіндімен, 24 саат бойы 87^оС температурада жреді.

Au десорбциялау дрежесі 96-99%, активтілігі уаыт ткен сайын тмендейтіндіктен, ерітіндіні тазалайды. 3-4 айтар сорбция-десорбция циклінде олданылатын кмірді кальций карбонатынан тазалау жне кмірді кеуекті структурасынан майда тйіршікті блу шін азот немесе тз ышылы ерітінділерімен жуып шыады. Содан кейін 15-30 минут ауасыз ортада 600-700^оС температурада оздырады жне кейіннен ауада суытады. Пешке кмірді берер алдында 30-40%-ке дейін ылалды сусыздандыру. Термо деуден кейін кмірді срыптап, майда тйіршіктерден бледі.

Ерітіндіден асыл металды сорбциялау жне десорбциялауды типтік схемасы 2-суретке келтірілген. Тменде асыл металды аныан кмірден десорбциялауды режимі келтірілген.

Ол бірнеше сатыдан трады.

1) 20-30 минут бойы кмірді 3% тз ышылы ерітіндісімен жуу;

2) 120 минут бойы, 95^оС температурада кмірді сумен жуу;

3) Асыл металды 3% натрий гидроксиді ерітіндімен жне 30% натрий цианидімен 20-30 минут бойы 110^оС температурада десорбциялау, электролизге жіберу;

4) 90 минут бойы 110^оС температура айналымдаы кедейленген электролитпен айта десорбциялау, ерітіндіні электролизге жіберу;

5) 60-70 минут бойы 110^оС температурада алан Au-ды алу шін сумен десорбциялау, ерітіндіні айналымдаы электролит ыдысына жіберу;

6) 15-30 минут бойы сумен салындату.

Сілті-цианды дістен жне спиртті дістен баса Au активтендірілген кмірден десорбцияны гликольдік дісі олдау тапты.

Гликольдік десорбция-спирттік дісті модификациясы, десорбциялаушы ерітіндіге атмосфералы ысым кезінде этанол немесе метанол осылады. Жай спиртті олдану элювирлеу циклін ысартады.

Спирттік процесті негізгі кемшілігі, оны ота ауіптілігі, сіресе электрлік тндыру кезінде. Этилен, пропилен гликольдері жанбайды. Десорбциялау затыы 24 саат, демек элюирлеу уаыты 2 есе азаяды. Этилен гликолі кп тараан реагент жне автомобильдерде антифриз ретінде олданылады. біра автомобиль гликолі десорбент бола алмайды, йткені оны рамында коррозиялы ингибиторлар (силикат) бар, олар активтенген кмірге кері серін тигізеді. Этиленні асында пропилен гликоліні артышылыы: жуыттарыны уыттылыы тмен.

дебиет: 1-нег. [168-197]