Солтстік азастан облысы

Жетписова Глнр аратайызы.

Бастауыш сынып малімі

Жаманшбар негізгі мектебіні

«Балаа з бетімен зерттеуге ммкіндік туызан сайын одан рі жасы ои тседі»
Питер Клайн

Абай нанбаевты жетінші ара сзіндегі « Жас бала анадан туанда екі трлі мінезбен туады. Біріншісі – ішсем, жесем, йытасам деп трады. Екіншісі – крсем, білсем деп, ер жетікірегенде ит рсе де, мал шуласа да, «ол неге йтеді?», « бл неге бйтеді?» деп кзі крген, лаы естігенні брін срап, тынышты крмейді», – деген ой тжырым оушыны биік танымды абілет, трмыс-тіршілікті сырын уа талпыныс баланы ерте жасынан туындайды екен. Сондытан оушыны ізденушілік, зерттеушілікке баулу бастауыш сыныптан басталуы тиіс.

йткені бастауыш сынып оушысыны трлі сздіктер мен ызыты дебиеттерді іздеп табуа, оып танысуа деген штарлыы басым болады. Баланы ізденушілікке баулу, оан зерттеу дадысы мен білігін игерту бгінгі білім беру саласыны маызды міндеті болып саналады.

“азастан Республикасыны 2015 жыла дейінгі білім беруді дамыту тжырымдамасыны “ басты масаты оушыларды талдау, синтездеу, рі логикалы ойлау абілеттерін дамыту, яни оушыларды саба бойы ой ебегімен шылдануын амтамасыз ету, оушыны ізденуге, з бетімен орытынды жасауа йрету болып отыр.

” ткенге арап басымызды иеміз, ертеге арап білек сыбанамыз” демекші, бгінгі бала – ертегі азамат. Сондытан азіргі мектепті басты масаты – баланы табии кштері мен ммкіншіліктеріні ашылуына олайлы жадай жасау. Білім беру мазмнын жаарту, здіксіз білім беру жйесін дамыту – бгінгі кнні басты талабы.

азіргі кездегі білім беру ісіні негізгі нысаны-жас рпаты біліктілігін ана алыптастырып оймай, оларды бойында апаратты здері іздеп табатын жне талдай алатын, сонымен атар оны тымды пайдалана білетін, жылдам згеріп жатан бгінгі кнге лайыты мір сріп,ызмет етуге абілетті тланы алыптастыру болып отыр. Бсекеге абілетті жетілген тланы алыптастыру шін оушыны ізденушілікке, з бетінше жмыс жасауа, баылау мен зерттеуге, зерттеу нтижелерін жинатап,орытынды жасай білуге йрету бастауыш сыныптан басталуы ажет.

Оушыны танымды згертушілік рекеті зерттеушілік деп аталатын дісті кмегімен жзеге асырылады.Шыармашылы абілетті дамытуды ралдары мен трлі жолдарыны арасында оушыны зіндік зерттеу тжірибесі те тиімді болып табылады. Зерттеушілік білігі мен дадылары бгінгі кні ылыммен айналысатын адамдара ана тн емес, трлі саладаы рбір адамны рекетіне ажет. Зерттеуші-оушы зіні табиатынан зерттеуге бейім келеді. Білуге марлы,баылау жасауа талпыныс,зінше эксперимент жргізуге баланы балалыымен бірге жретін процесс. Зерттеу,іздеу белсенділігі-баланы жаратылысына тн табии былыс. Зерттеушілік дісін олдану ажеттігі оушыны білім алу процесінде оршаан ортасына ызыушылыымен, сйіспеншілікпен арауымен тсіндіріледі.Оушыны з бетінше зерттеу жргізуі оны жеке талабын анааттандыруа, ккейінде жрген сратара жауап табуа лкен ыпал етеді. Одан баса зерттеу жргізу интеллектуалды жне шыармашылы абілеті мен ойлау, зерттеу білігіні дамуына ммкіндік туызады. Оушы з бетінше зерттеу жргізу арылы оршаан ортасын тани алады, жаа білімді дайын кйінде емес, зі шін жаа білім ашады. 1999 жылдан бастап, оушыларды зерттеушілік, ізденушілік, жобалау рекеті бірттас жйе ретінде рылды. Ал бгінгі кні бл дістеме оытуды зіреттік тсілі жадайында ерекше ажеттілікке ие. Жоба- латын тілінен аударанда «алдын ала» деген ымды береді. Зерттеу кнделікті олданыста адамны танымды рекет трлеріні бірі ретінде жаа білімді игеру абілетімен тсіндіріледі. Зерттеушілік оыту- баланы оршаан ортасын з бетінше танып білуге деген табии ынтасы негізінде ралан оытуды негізгі тсілі.Зерттеуді жобалаудан айырмашылыы мынада. Зерттеу алдын ала жоспарланан нысанды руды кздемейді.Ол белгісізді іздеу,жаа білімді іздеу процесі.Бл-адамны танымды рекеттеріні бірі. Осылайша,жобалау мен зерттеу басынан-а рекет трлеріні баыттары,мні мен мазмны жаынан трліше. А.И.Савенков “жобалау мен зерттеу баыттылыы,мен маынасы жне іс-рекетіні мазмны бойынша ртрлі ’’,атап крсетті. Дегенмен жобалар дісі мен зерттеу дістеріні негізіне мыналар жатады:

-оушыны танымды білігі мен дадысын дамыту;

-апаратты кеістікте бадарлай алу білігі;

-з білімін здігінен растыра алуы;

– алымны р саласыны білімдерін кіріктіре алу білігі;

-сын трысынан ойлай алуы;

Екі діс те оушыларды зіндік рекетіне бадарланан (дербес,топты,жпты),оны арнайы блінген уаыт аралыында (сабаты бірнеше минуттарынан бастап бірнеше апталар мен тіпті айлар аралыында)орындайды. Жобалау технологиясы жне зерттеушілік рекет технологиясы тмендегілерді амтиды:

-кіріктірілген білім мен оны шешуді зерттеушілік ізденісін талап ететін проблеманы болуы;

-алынатын нтижелерді практикалы,теориялы,танымды маыздылыы;

-оушыны зіндік рекетін;

-жобаны мазмнды блігін оны кезедік нтижелерін крсете отырып рылымдау;

-зерттеу дістерін олдану,яни проблеманы жне одан туындайтын зерттеу дістерін анытау;зерттеу дістерін талылау,апарат жинау,соы нтижелерді рсімдеу; алынан німні тсауын кесу,талылаулар мен орытындылар.

Дарындылыты табиаты шексіз. Осы дарындылы пен шыармашылыты дамытуды трлі жолдарыны ішінде баланы зіндік зерттеу тжірибесі е тиімді болып есептеледі.
Зерттеушілік, ізденушілік – бала табиатына тн былыс. Білуге деген штарлы, баылауа тырысушылы тжірибеден ткізуге дайын тру, лем туралы жаа млімет жинауа талпынушылы асиеттер балаа тн дстрлі мінез.

Зерттеу жмысымен айналысу, шыармашылы жоба жазу оушыны аналитикалы ойлау абілетін дамытады, шешім абылдай алу абілетін алыптастырады. Оушыны ізденушілікке баули отырып, ылым мен техниканы жетістігіне сйкес армандарына жетуге, з жолдарын дл табуа кмектеседі.
Зерттеу трлері: