Инфляцияны леуметтік – экономикалы салдары. азастандаы инфляция.

Инфляцияны леуметтік – экономикалы зардаптары. Инфляцияа арсы саясат жне азастандаы ерекшеліктері.Инфляцияны зардаптары:Жаымды:

- Экономикаа біркелкі инфляция пайдалы: аша жиыныны суі –іскерлік белсенділік-инвестицияларды суі-экономикалы су

Жаымсыз:

- Халыты тіршілік дегейіні тмендеуі: жеке жина ашаны наты ндылыыны тмендеуі, аымдаы табыстарды лдырауы

- Ксіпкерлік ызмет дегейіні тмендеуі

- Капиталды ндірісті наты саласынан айналым саласына шыару

- Экономикадаы йлесімсіздікті кшейтеді

- за мерзімді инвестциялара ынталандыру жойылады

- Аша – несие жйесіні жмыс істеуін бзады, оны орларын азайтады

- Экспорт азайып, импорт седі

- Мемлекет арызы кбейеді

- Валюталы дадарыс кшейеді

- Халыты рухани жадайы нашарлайды

Мемлекетті инфл-ямен кресу дістері тікелей ж/е жанама болады.Аша бірлігіні тлем абілеттілігін тікелей реттеу аржы министрлігімен жзеге асырылады ж/е келесі ралдарды амтиды:

1. Немиелерді блу ж/е оларды реттеу;

2. Тарифтер мен бааларды реттеу;

3. Жалаы шегін реттеу;

4. Сырты сауда мен валюта курсын реттеу;

Жанама дістерді елді Орталы банкі келесі ралдарды кмегімен жалпы аша массасын реттеу арылы жргізеді:

1. Аша эмиссиясын реттеу;

2. Пайызды есептік млшерлемені реттеу;

3. Міндетті резервтеу талаптарын реттеу;

4. Ашы баалы ааздар н.арыындаы операцияларды реттеу.

49. Инфляцияа арсы саясат жне оны азастандаы ерекшеліктері.2007 жылы жне аымдаы жылды бірінші тосанындаы экономика дамуыны орытындылары бойынша елді леуметтік-экономикалы дамуы-нын негізгі макроэкономикалы крсеткіштеріні болжамы натыланды.Ттастай аланда, 2006 жыла арналан ЖІ-ні жалпы клемі 6 725 млрд. теге млшерінде немесе 8,3%-а наты суі болжанып отыр. Орташа жылды инфляция 5,7 %-дан 7,6%-а дейінгі межеде кзделген. Мнайа (Вгепі маркалы) лемдік бааны тзетілген болжамы бір баррель шін 55 АШ доллары2006 жылы республикалы бюджетті натылау осы жылы екінші жарты жылдытан бастап лтты ор аражатын алыптастыруды жне пайдалануды орта мерзімге арналан тжырымдамасыны олданыса енгізілуіне баытталан, бан сйкес елді барлы мнай кірістері ора аударылады.Бюджетті кіріс блігі мнай емес секторды есебінен ана алыптасатын болады. Егер мнай емес сектордан тсетін кірістер алыптасан республикалы бюджет шыыстарыны денгейін жаппайтын болан жадайда, онда осы айырмашылыты жабуа кепілдік берілген трансферт трінде лтты кордан аражат жіберіледі. Бл ретте, кепілдік берілген трансферт бюджеттік даму бадарламалары ана аржыландырылады.Мнай жне мнай емес кірістерді есепке алуды жаа тетігін олданыса енгізу кезінде жне барлы мнай кірістерін ора есепке алуды салдарынан 2006 жыла арналан республикалы бюджетке тсетін тсімдерді болжамы 39,6 млрд. тенгеге азаяды.Бекітілген бюджетте жоспарланан даму бадарламаларыны шыыстарын аржыландыру шін жне бюджетті натылау кезінде абылданан осымша шыындар шін 2006 жылды екінші жартысында лтты ордан республикалы бюджетке 124,6 млрд. теге келілдік берілген трансферт жіберілетін болады.Макрокрсеткіштерді натылауды жне лтты ор аражатын алыптастыруды жне пайдалануды жаа тетігін іске асыруды ескере отырып, 2006 жыла арналан республикалы бюджетке тсетін тсімдерді жалпы клемі 1 576,9 млрд. теге (ЖІ-ге 18,1%) млшерінде немесе бекітілген бюджетпен салыстыранда 85 млрд. тегеге сумен алыптасты, шыыстарды клемі 1 703,1 млрд. тегені (ЖІ-ге 19,5 %) немесе 97,5 млрд. тегеге сумен тапшылы 126,3 млрд. тегені райды.ЖІ-ні натыланан клеміне пайызды атынаста тапшылы згеріссіз 1,4%-да алды, ал абсолютті мнде 2005 жылы республикалы бюджетті атару орытындылары бойынша пайдаданылмаан бюджет аражатыны еркін алдытарын тарту масатында 12,5 млрд. тегеге лайды. Бюджетті шыыс блігіні згерістері ттастай Мемлекет басшысыны Жолдауында айындаан басымдытардан туындайтын іс-шараларды іске асыруа баытталан.2005-2010 жылдара арналан Р білім беруді дамытуды мемлекеттік бадарламасын іске асыру шеберін делингафонды жне мультимедиалы кабинеттерді жасауа — 1,1 млрд. тенге, физика, химия жне биология кабинеттерін оу жабдытарымен амтамасыз етуге 2,5 млрд. теге алыптасан немдеуді есебінен осымша аражат блу кзделген. ораныс министрлігіне осымша 20 млрд. теге шыыстар арастырынды. Осылайша, ораныс министрлігіні 2006 жыла арналан бюджеті 101 млрд. тегені немесе натыланан ЖІ-ні (8 725 млрд. теге) 1.2%-ын райтын болады.азастанны клік стратегиясын іске асыру масатында автомобиль жолдарын салуа осымша 5 млрд. теге блінеді.2005-2007 жылдара арналан азастан Республикасында арыш ызметін дамыту» мемлекеттік бадарламасын іске асыруа 5 млрд. теге кзделіп отыр.Астана аласын дамытуа 38 млрд. теге сомасында, онын ішінде ала бюджетіне нысаналы трансферттер трінде 17,4 млрд. теге сомасында осымша аражат блінеді. Алматы аласын дамытуа 5,5 млрд. теге (трын й рылысын оса есептегенде — 8,5 млрд. теге) блінетін болды.2005 жылдан бастап лтты банкті негізгі масаты ретінде бааларды тратылыын амтамасыз ету аша – кредит саясатындаы млдем жаа айындама болып табылады.Негізгі масатты орындау шін лтты банкке мынадай міндеттер жктелген: - мемлекетті аша – кредит саясатын зірлеу жне жргізу; - тлем жйелеріні жмыс істеуін амтамасыз ету; - валюталы реттеуді жне валюталы баылауды жзеге асыру; - аржы жйесіні тратылыын амтамасыз етуге ыпал ету. /лтты банкті негізгі масаты мен міндеттерін осылайша тйіндеу инфляция бойынша масатты крсеткіштер шін лтты банк жариялаан Еуроода стандартына жне инфляциялы таргеттеу принциптеріне кшуді едуір наты крсетеді.Инфляциялы таргеттеу принциптерін пайдаланатын кптеген елдер инфляция жнінде ойылан масаттара ол жеткізу жауапкершілігін кшейту жадайларында инфляция бойынша бадарлар ретіндегі ттыну бааларыны индексіне сйенбейтін болады.Оны орнына инфляциялы рдістерді негізгі баыттарын крсететін баа индекстерін арастырады жне монетарлы емес трыдаы («базалы инфляция» индекстері) трлі дрежедегі жылдан бастап «базалы инфляция» индексіне арай бадарлар белгілейтін болады.,

50. Нарыты экономикадаы мемлекетті экономикалы ызметтері.

Нарыктык экономикадагы мемлекеттін экономикадагы кызметтері.Мемлекет пен нарыктын озара катынасы нарыктык когамда манызды мселелерді бірі,Себебі бл экономикалы жйеде мемлекет ерекше ызметтерді атарады.Шаруашылы байланыстарын интернационализациялау мемлекетті экономиканы реттеуіндегі рлін кушейтуде объективті жадайлар жасайды.экономиканы мемлекеттік реттеу жйесі заа созылан эволюцияны жемісі,бл істі жзеге асыруда оны реттеуді экономикалы механизмдері згеріп отырды.Кез келген экономикалы жйесіндегі мемлекетті рлі оны ызметтері арылы байалады.Экономикалы ызметті трлері те кп,сондытан оны топтап,негізгі блоктара біріктіру ажет;Біріншіден, нары жадайында мемлекет мына ызметтерді з мойнына алады; стратегиялы, экономиклы, рылымды, техникалы,леуметтік, демографиялы болжау мен жоспарлауды.Экономиканы реттеуді тікелей жне жанама ызметін де атарады.Осы аталан нрселерді барлыыны ызметін тек ана мемлекет ткеруі ммкін;Екіншіден,мемлекет иыына мемлекеттік ксіпкерлік ызметі жатады. Ол оама ажет мемлекеттік кспорын (когамдык пен шаруашылык есептегі) мен ондірістік жне леуметтік инфракурылымды жасайды. Ушіншіден, нарыктык жуйе калыпты кызметін камтамасыз ету. Сатып алушы мен ксіпкер мудделерін коргау, стандарт кызметін куру, онім сапасы мен салмагын олшеу, бсекені колдай отырып, нарыктык экономикада монопализмнін болуына барынша курес жургізу, ол ушін белгілі ыты база жасалады. Мемлекет бл жагдайда зіне оамды рбір ызметін аланы жн. Тртіншіден, мемлекет дадарыса арсы саясатты жасау мен ткеру ызметін атаруды бюджет саясатынын кмегімен лтты табысты лестіру арылы жргізеді. Бесіншіден, мемлекет трындарды леуметтік орау жмыстарын зіне алады.