Гуманизм идеясын насихаттап тарату 4 страница

2. Осы заманы философиядаы прагматизм персонализм баыттарыПрагматизм – ( гр. pragma –іс-рекет ) субьективтік идеалистік философиялы ілім, бл философияны негізгі принципі – андай ой-пікір немесе іс-рекет болса да, егер ол пайда келсе – шын, басаша болса – жалан. Прагматизм (гр. pragma іс-рекет) - бл аымны кілі рі негізін салушы Чарльз Пирс (1834-1914) жне Джемс Уильям (1842-1910). Бл философияны негізгі принципі: андай ой-пікір немесе іс-рекет болса да, егер ол пайда келсе - шын, басаша болса - жалан. Прагматизм аымыны бір трі - инструментализм (instrumentum- ару), негізін алаушы американ философы Джон Дьюи (1859-1952). Инструментализм тсінігінде ылыми задар тек ару болып есептелінеді. Инструментализм «оамды прогресс» дегеніміз–наты межеге жету емес, жй процесс дейді. Дьюи философиясыны баыты эмпиризм боландытан, тжірибеге кп кіл аударды. Ол алашы трткі болатын идеяны, тіршілікті бастапы себебін іздеу орынсыз дейді.Персонализм (лат. Perona - тла ) діни философиясындаы маызды аымыны бірі. Адамды дайды жаратуынан пайда болан, жер бетіндегі рухани ндылыты жоары мні деп санайды. Персонализм адамды «жеке дербес индивид» ретінде арау тжірбиесіне арсылы барысында пайда болды. Олар адамды ттасты рамындаы былыс, жан - жаты жетілген жоары ндылы деп санайды. Оны міріні мні, даймен бірігуі болып есептелінеді. Персонализм баытын Н. А. Бердяев, Л. Н. Шестов, Н. О. Лосский, Америкада Б. Боун жне Дж. Мунье, Ж. Лакруа, П. Ландсберг, т. б. дамытып отырды.

3.«Адам»,«индивид»,«жеке тла» (кісі) ымдарыны философиялы мазмнын ашыыз

«Адам»деген-адамзат баласыны жер бетіндегі баса биологиялы организмдерден згеше асиеттерін сипаттайтын жалпылама ым. «Индивид» адам тегіні наты кілі, жеке адам. Индивидуалды-бл р адамны зіне ана тн жеке-дара асиеттеріні жиынтыы, яни бір адамны екінші адамнан айырмашылыы. Ал, «тла»дегеніміз, адамны тек табии-биологиялы асиеті ана емес, ол табиаттан тысары тран, тек ана оамда мір сріп, оаммен тыыз байланыс-атынастар негізінде алыптасан адамдарды мні.Мны адамны леуметтік сипатыны бастамасы деп те атайды. Натылап айтса, тла дегеніміз, индивидті табиаттан тыс адами асиеті, яни оны леуметтік міріні мнді жатарын сипаттайтын сапасы. Адам оамсыз мір сре аламайды. Индивид- жеке-дара адам. Барлы адама тн орта асиет-ол тек оамда ана мір среді. Ол оам ішінде ана нтиже алады, себебі ол оамды болмыс тжірибесін бойына сііреді. Жаа туан сбиді ата-анасынан туелсіз мір сруге ешандай абілеті болмайды. Бл жаынан ол жануар, хайуанаттарды кез келгенімен лсіз екені белгілі.

 

Вариант

1.Ф.Ницше философиясындаы негізгі ым: билікке мтылан ерік

2. «Тіл болмысты йі» деген сйлемні авторы кім? Хайдаггер

3.Сократ философиясыны дісі: майевтика

4. Упанишад дегеніміз? Негізгі философиялы блім

5.Субъективтік рух,объективті рух,абсолюттік рух деп Гегельді ай кітабыны блімдері аталады? Рух философиясы

6. Рационализмні негізгі аидасы? Адамны танымды іс-рекетінде алдыы роль аыл болып табылады

7.азастанны мемлекеттік рылымы:Унитарлы мемлекеттік

8.Грек философиясында адам проблематикасына брылысты жасаан:Софистер

9.Кеістік дегеніміз: объектілерді орналасуы,ара ашытыы

10.оамны саяси йымы неге туелді? Саясатшылар сынан бадарламалара

1. Антикалы атомизмні (Демокрит, Левкипп) негізгі мн-маынасы.

Антикалы плсапа алашы ауымды рылысты орнына л иеленушілік рылыс келген дуірде мірге келді. Ертедегі Грекияны алашы философтары стихиялы материалистік баытты стануымен ерекшеленеді. Олар бкіл дниені ттастай алып арап, лемні, дниені тп негізін, алашы бастамасын табуа тырысты. Антикалы философтарды «физиктер» деп атаан. Себебі, олар философиялы ойларын табиат былыстарымен байланыстыра отырып тжырымдаан. Демокрит (б.д.д. 460-370 ж.ж.)-ежелгі грек материалист-философы, Левкиппті шкірті, гректерді тыш энциклопедист ойшылы. Демокрит-атомды кзарасты негізін салушыларды бірі. Ол дниені бастамасы ретінде екі негізді-атом мен бос кеістікті ала ояды. Атомдар бос кеістікте бір жерден екінші жерге ауысып, здіксіз озалып отырады. Осы озалыс процесінде олар бір-бірімен осылып, ттас материяны райды: отты, суды, жерді тудырады. Атомдар-болмыс, ал бос кеістік-болмыс емес. Демокрит танымны материалистік теориясын дамыта келіп, адамны санасы-обьективті трде атомдарды сезім мшелеріне жасайтын серіні нтижесі деп есептеді. Дниені танып-білуді екі трін крсетеді: Сезім арылы танып-білу, Аылмен танып-білу. Демокрит бізді сезім мшелеріміз-кру, есту, иіс сезу, дм білу, тн сезімдеріміз-заттар мен озалыстарды брін бірдей абылдай алмайды, дниеде шексіз са нрселер бар, адам оларды аыл-ойы арылы ана тани алады. ёДемокритті атомды теориясы кптеген асырлар бойы ылыма жол крсеткен ілім болды.

2. Экзистенциализм, неопозитивизм баыттарыны арастыран философиялы мселелері андай?

Экзистенциализм баыты кілдеріні кзарасы бойынша: зіндік Менін тйсіну жне згемен санасу адамды саналы рекетке жетелейді. згені бостандыына ол сан жадайда бостандыты адірін білетін адамны ар-ожданы бас ктеруге тиісті. оам егер осындай еркін тлалардан ралса, онда йлесімді, шыармашылы байланыстаы, бірін-бірі тсінетін, райсысы з ыын білуімен атар, з міндеті мен жауапкершілігін толы сезінетін толыанды ауыма айналады деп білді. Экзистенциализм философиялы баыт ретінде 20 асырда алыптасты. Ол адамгершілік ндылытар кнделікті ттынушылы ажеттіліктерді тасасында алан, техногенді, индустриалды, атыгез оама арсылы ретінде туындады. аламды дадарыстар мен соыстар жне тніп келе жатан экологиялы апат адамгершілік ндылытарды лдырауына, адамны з олымен жасалан біра, зіне жат дниесінде адамны міріні мні мен болмысы жайлы сратар нерлым шиеленісе тседі. Адамгершілік ндылытара бет бру бл баытты басты ерекшелігі. Неопозитивизм кілдері философияны теориялы таным ретінде мойындамай, философиядаы сана мен материя сияты негізгі мселелерді жоа шыарды. Неопозитивизм Беркли жне Юмнан басталан эмпиризм мен феноменализм дстріндегі позитивизмні зіндік эволюциялы даму кезеі болып табылады. Неопозитивизмні е ыпалды баыты логикалы позитивизм болды.

3. Сана, оны генезисі мен мні пайда болып алыптасуы

Сана мселесі философиядаы крделі мселелерді бірі. Сана зерттеуді крделі де ызыты саласы. Адам танымы, адам санасы туралы кптеген мліметтер жинатаанмен, сана жмбаы лі шешімін тапан жо. Сананы абілеті мен асиеті анша ажап, керемет боланымен, ол табиаттан тыс кшті сыйы емес, ол материяны дамуыны, крделенуіні нтижесі. Сана адам миына байланысты пайда болады, ми – сананы материалды субстраты. Сана – шындыты бейнелеуді жне оны рухани игеруді тек адама тн бітімі. Тарихи дамуыны алашы кезедерінде сана ызметін, з тніні рылысын тсінбеген адамдарда ойлау, тйсіну деген 98 тнні емес, жанны, яни, тнсіз бастауды рекеті деген кзарас алыптасады. (мысалы, азатарда шыбын жан деген ым бар, ол архаикалы сенімге сйкес адам лгеннен кейін ккке шып кетеді). Мифологияда пайда болан сананы пия бастауды рекеті деп тсіну, кейіннен бкіл дниеге танылады. Идеалистік философия сананы объективті дниеге туелсіз деп арастырып, болмыс сананы туыдысы, сана рекетіні жемісі деген орытындыа келеді (Платон, Гегель жне т.б.). Аталан ойшыларды философия жйелерінде сана адамнан да, табиаттан да тыс тран пия мн, ол дниені тп бастауы. Орта асырда адам санасы мен ойы дайылы парасатты шыны деп тсіну алдыы катара шыады. Бейнелеу – жалпы материя асиеті.

 

Вариант

1.Материалды атынаса жататын ымдар: ндірісітік экономикалы былыстар

2.18-асырды аартушылы философиясыны басты шарты неде?