ДРІС 2 Химиялы реакцияларды жылулы эффектісі

Химиялы реакцияларды жылулы эффектісі реакцияа атысушы заттарды физикалы кйіне байланысты болады. Термохимиялы салыстырмалы есептеулер жргізу шін заттарды стандартты кйі алынган.Стандартты кйге P=1атм =1,013*10⁵Па жне t=25⁰С (298.15 К)

Стандартты кйдегі термодинамикалы параметрлер былай белгіленеді:Qv_298,Qp₂₉₈, H_298, S₂₉₈ ,G₂₉₈

Анытамалы материалдарды,дебиеттерде стандартты кйдегі термодинамикалы параметрлер кптеп берілген жне сол параметрлерді олдану арылы кптеген термохимиялы есептеулер жргізіледі.Есептеулер кезінде мына задылытар саталуы ажет:

1) Ыдырау реакциясыны жылулы эффектісі химиялы осылысты тзілуі жылу эффектісіні кері млшеріне те болады.

Qыд= -Qтз

2) Егер екізаттан екі жолмен бір химиялы осылыс алынатын болса,онда осы екі затты бірбіріне айналу жылу эффектісі,оларды ушінші зата айналу жылу эффектілеріні айырмасы болады.

Q₁=Q₂+Q_3, немесе Q₃=Q₁-Q₂ (14)

 

3)Егер бір заттан екі химиялы рамы ртрлі екі осылыс алынатын болса, алынан екі осылыстын бір- біріне айналу жылулы эффектісі те болады.

 

 

Q₁

 

 

 

Q₁₌Q₂+Q₃, Q₃=Q₁-Q₂ (15)

 

Термохимиялы есептеулерде негізінен реакцияларды екі жылу эффектісі аныталады:осылыстарды тзілу жылуы жне жану жылуы.

Тзілу жылу деп осылыстардын жай заттардан стандартты кйдегі тзілгенде блінетін жылу эффектісін айтады.Мысалы бензолдын тзілуі;

 

6C_т + 3Н_2тС₆Н₆ (16)

бл жердегі индекстер затты кйін сипаттайды.

т-атты, г-газ, ж-сйы

Термодинамикалы есептерде ішкі энергия мен энтальпияны абсолюттік мнін анытамайды,оларды згеру шамасы анытайды.Мысалы анытамаларды жай заттарды стандартты кйде энтальпиясы нольге те болады.Олара атомны немесе молекула тріндегі жай заттар жатады:C,Si,O_2,H_2,CL_2,2 ж.т.б.

Сондытан осы заттардан тзілген осылыстарды энтальпиясы тзілу реакциясыны жылулы эффектісіне те болады.Тзілу жылуы 1кг немесе 1 кмоль осылыса аныталады.Анытамалара химиялы осылыстарды тзілу жылуы берілген. Мысалы; (таблицаны 1 крсету керек)

Жану жылу: Жануы тез жретін химиялы згеріс. Бл процесс жары шыаратын белгілі бір млшерде жылу блу арылы жреді. Жану реакциясыны жылу эффектісі жану жылуы деп атайды.

Кмір жне оны сутегілік осылыстары жананда блінетін жылу отынны жану жылуы деп атайды. Жану жылу тотыу реакциясыны жылу эффектісі болып саналады.Жылу эффектісін калориметрлік бомба деп аталатын ралды кмегімен аныталады.(калортметрлік бомбаны сызбасы мен жмысы.зіндік жмыс студенттерге)

Отынныжану жылуы дж, кдж лшенеді.1 кг,масса , 1м³ клем ,немесе 1 кмоль отын жананда блінетін жылу млшері анытамаларда беріледі.Жану жылуы жоары жне тменгі болып екіге блінеді.

Жоары жану жылуы: отын толы жананда блінетін жылуды айтады.Тменгі жану жылуы отынны жоары жану жылуынан отын рамындаы суды буа айналу жылуын аландаы жану млшерін айтады.

Жоары жне тменгі жану жылулары бір-бірімен былай байланысты:

-Qт=-Qж+R в (9H+W) =-Qж+2,512*10⁶(9H+W)дж/кг

Rв=2,512*10⁶*дж/кг – буа айналуды белгісіз жылуы.

9Н-1кг сутегін жаанда пайда болатын су млшері

W-1кг отындаы ылал суды млшері.

 

ДРІС 3 Гесс заы

Гесс заы бойынша реакцияны жылулы эффектісі реакцияа тсуші заттар мен реакциядан тзілген заттарды жану жылуыны айырмасына те:

p= (n_iQ_i)_исх - (n_iQ_i)_пр (17)

Мысалы:СО жанып СО₂ тзгенде жне Н₂ жанып Н₂О тзгенде жану жылулары 283,01*10⁵ жне 214,84*10⁵ дж/кмоль.

Берілген жадайда СО+Н₂О=СО₂₊Н₂+Qр реакциясыны жылу эффектісін табыдар.

Шешуі: Алдымен белгілі реакцияларды жазамыз.

СО+0,5О₂=СО₂-283,01*10⁵ дж/кмоль

Н₂ +0,5О₂=Н₂О-241,84*10⁵ дж/моль

Екі тедеуді бір-бірінен алатын болса

СО-Н₂=СО₂-Н₂о-41,17*10⁵ дж/моль

СО+Н₂О=СО₂+Н₂- дж/моль

реакцияны жылу эффектісі Qр=41,17*10⁵ дж/моль