Ысартылан сздер тізімі
- ан ысымы
АИТВ - адам иммунитет тапшылы вирусы
ДД - Дниежзілік Денсаулысатау йымы
ЖОО - Жоары оу орыны
ТМККК - Тегін медициналы кмекті кепілденген клемі
МТ - Медициналы таайындау ралы
Ж - ауіпсіз жою орабы
ЕАМ - Емдеу-алдын-алу мекемесі
Р ДСМ - азастан Республикасыны денсаулы сатау министрлігі
МСБ - медико-санитарлы блім
БМСК-біріншілік медико-санитарлы кмек
ТМ - ан ысымыны туліктік мониторы
СНжне Е - санитарлы нормалар жне ережелер
ЖИТС - жре пайда болан адамны иммунды тапшылы синдромы
СЭБ - санитарлы-эпидемиологиялы бекет
ЖШЖ - жауапкершілігі шектелген жолдасты
ОЖЖ - орталы жйке жйесі
АЛЫ СЗ
Медицина – халыа жасы сапалы медициналы кмекті амтамасыз ететін мемлекетті ызметтік саласы. «Саламатты азастан» атты азастан Республикасыны мемлекеттік бадарламасы азаматтарды денсаулыын жасартуа баытталан денсаулы сатау саласын дамытудаы стратегиялы міндеттемелерді анытайды.
азастан Республикасындаы жаа заман денсаулы сатау жйесіні реформалауды бірден бір баыты – отбасылы маыза сйемелденген алашы медициналы-санитарлы кмекті дамыту мен жаашаландыру болып табылады.
Осыан байланысты алашы медициналы кмекті крсету дегейіндегі басты тла – жалпы тжірибелі дрігер (отбасылы дрігер). Жалпы тжірибелі дрігер – ке салалы маман, госпитальа дейінгі дегейде жедел жрдем мен трлі ауруларда ке салалы кмек крсете алатын мбебап дрігер. Обасылы дрігер ызметін алыптастыру – ауруды ерте сатысында анытау, халы арасында салауатты мір салтын алыптастыру, мемлекетті ебекке абілеттілік потенциалын сатау, ерте жастаы лім дегейін тмендетуге баытталан.
Денсаулы сатау жйесіндегі реформаларды орындалуы серлі болуы шін алдымен мамандандырылан медициналы білім беру жйесіне згертулер енгізу ажет. Студент 1-2 курстаы іргетас пндермен атар болаша дрігерді мамандардырылан ызметінде олданылатын медициналы білімдерді негізін де ынуы керек. Осыан орай азастанны барлы медициналы ЖОО-ны істегі оу жоспарына «Клиникаа кіріспе» атты жаа пн енгізілген болатын.
Бл медицина университеті студенттеріне арналан алашы клиникалы пн. Клиникадаы бірінші адама кп нрсе байланысты. Осы пнмен студент мамандыты тадау шешіміні дрыстыы, профессионалды этика ережелері мен нормаларын орындау ажеттілігі жайлы тсінік алыптасуы керек. Клиникаа келген студент - оан оршаан ауым медициналы профессия кілі, болаша дрігерлерді жаа заманы ретінде арап жатанын мытпауы тиіс.
Бл пн негізгі пндерге жатызылып (жалпы ксіби), «Жалпы медицина» мамандыы бойынша бакалавриатты 1-2 курс студенттеріне арналады. «Клиникаа кіріспе-1» пні студенттерді емдік-сатандыру мекемелерді жмысын йымдастыру негізімен, ондаы санитарлы-эпидемиологикалы тртіпті амтамасыз ету, науастарды кту мен баылаудаы білім мен дістермен таныстырады. Ал, «Клиникаа кіріспе-2» пні студенттерді клиникадаы науастарды баылау мен ктім крсетудегі ажетті манипуляциялы техниканы йрену, дрігерге дейінгі кмек крсетуді негізгі аидаларын йретеді.
Науастарды кту рдісін екінші реттік, «медицинаны гейі» деп абылдауа болмайды. Бл шартсыз – аурумен кресуді нтижелі болуы екіталай. Науасты кту олара арасты кмекті біратар аспектілерін амтиды. Бл науасты функционалды жадайын баылау ана емес (жалпы жадайды баалау, антропометриялы зерттеулер, тыныс алуды, ан айналым жйесін баалау), сонымен атар танымал медициналы манипуляциялар (егулер, асазан жуу, клизма ою, термометрия жне т.б.). Дрігер ызметіндегі маыздысы – ауруларды синдромды диагностикасын жргізуді анытау мен науас жадайын динамикалы баылау болып табылады.
Реанимация негіздерін оыту да медициналы білімні кез келген дегейіні маызды рамдас блігі болып табылады. Осы оу дістемесінде студенттер тсінікті трде терминалды жадайлар, клиникалы жне биологиялы лім мен науастарды осы категориясына ургентті кмекті тсілдерімен танысады.
Дрігер зіні болаша профессионалды ызметі барысында тек нсауларына ана жауапкершілік алмай, сондай-а медициналы жымны кшбасшысы ретінде кіші жне орта персоналды жмысын йымдастыруы керек. Жалпы тжірибелі дрігер ызметіні ерекшелігі кешенді медициналы кмек крсетуге ажетті оптималды профессионалды даярлыты талап етеді.
Тарау І