ЕАМ амбулаторлы трі
Келіп-кететін жне йдегі науастара емдік кмек крсететін емдеу мекемесі. Амбулаторлы трдегі мекемелерге: емханалар, амбулаториялар, диспансерлер, медициналы-санитарлы блімшелер, жедел жрдем станциялары жатады.
Емхана – айматы-учаскелік типте ызмет ететін ке салалы емдік-алдын-алу мекемесі. Емханаа бекітілген айма белгілі лкен жастаы адамдар мен балалар санын амтитын учаскелерге блінген. рбір учаскеге дрігер мен мейірбикелер бекітіледі. ЕАМ ызметін учаскелік дрігер йымдастырып, мейірбикелерге нсау беріп, трлі салалы мамандарды тартады. Емхана халыа мамандандырылан жне й жадайында аралу мен емделуін амтамасыз етеді.
Емхана науастарды арау мен емдеуге арналан арнайы техникалы ралдармен жабдыталады. Барлы амбулаторлы-емханалы мекемелер ш блікке блінеді: тіркелу мен дрігер арауын кту блмесі, емдік жне диагностикалы блмелер, ызметтік жне трмысты масаттаы блмелер. Емханада трлі салалы дрігерлер абылдау жргізеді (терапевт, хирург, окулист, ЛОР-дрігер, эндокринолог, кардиолог жне т.б.). Емханада негізгі диагностикалы кабинеттер орналасады: рентген, ультрадыбысты зерттеу, функциональды диагностикалау, клиникалы жне биохимиялы лабораториялар жне дрігер таайындауларын орындау кабинеттері немесе блімшесі (ем-шаралы, тау, физиотерапия блімі, емдік дене шынытыру кабинеті жне т.б.).
Тіркеу блімін шыа беріске жаын орналастырады. Тіркеу блімінде кабинеттер нмірі мен дрігерлерді абылдау уаытыны кестесі болады. Емхана длізінде ауруларды алдын-алу туралы кітапшалар (брошюралар) ойылан стелдер болады. Кту залынан науас дрігер кабинетіне немесе ем-шара, тау блмелеріне теді. Дрігер кабинетінде оны ызметіне ажеттіні барлыы болуы тиіс: дрігер мен мейірбикені жазу стелі, орындытар, кушетка, суы жне ысты су, слгі, халат, тонометр, фонендоскоп, рецепт бланктері жне т.б.
Амбулатория — учаскелік-ауматы белгілері бойынша ала типіндегі ауыл, нер-ксіп мекемесі немесе ауылды учаскіге кмек крсету шін ызмет жасайтын емдік алдын-алу мекемесі. Амбулаторияда тек негізгі мамандытар бойынша дрігерлер абылдау жасайды: терапевт, хирург, тіс дрігері. Амбулатория штатында дрігерден баса фельдшер, акушер, мейірбикелер жне санитарлар бар. Кабинеттері: дрігерге дейінгі абылдау, электрокардиографиялы тексеру, егу блмесі. Жмыс принципі емхана секілді.
Фельдшерлік-акушерлік пункт – ауылды елді мекенде алашы дрігерге дейінгі медициналы кмек крсететін емдік-алдын-алу мекемесі. Баса емдік-алдын-алу мекемелерден алша ашытыта орналасан жадайда йымдастырылады (4-6 км кп). Участкелік принцип бойынша жмыс жасайды. Дайын дрі-дрмектерді сатуа арналан дріханасы бар.
Штат рамына фельдшер, акушер жне санитарка кіреді. Фельдшерлік-акушерлік пунктіні ызметкерлері амбулаторлы абылдауда немесе йде медициналы кмек крсету, шыл жне жедел дрігерге дейінгі кмек крсету, жпалы науастарды анытап, эпидемияа арсы іс-шаралар жасайды, елді мекен аймаын, оамды таматану мекемелерін, саудадаы азы-тліктерді санитарлы адаалайды. Фельдшер жоспарлы медициналы арауды, трындарды диспансерлеу, алдын-алу іс-шараларын іске асырады. Акушер йелдерге жктілік кезінде жне босану уаытында кмек крсетеді, босанан йелдерге жне 3 жаса дейінгі балалара патронаж жасайды.
Медициналы-сантиралы блім – ндірістік мекемелерде жмысшылара жне оларды отбасыларына медициналы кмек крсету, цехтік участкелік принцип бойынша ндірістік мекемеге тіркелген жмысшыа ызмет крсететін амбулаторлы типті емдеу алдын-алу мекемесі. Медициналы-санитарлы блімде емханадаыдай негізгі маманды дрігерлері жне ксіби ааулары бойынша мамандар ызмет етеді.
Медициналы-санитарлы блім рамына емханадан баса стационар, денсаулы пункті, профилакториялар, санаториялар, балаларды сауытыруа арналан лагерлер жне т.б. кіретін комплексті емдік-алдын-алу мекеме.
Медициналы-сантиарлы блімні масаты жмыс процессімен байланысты ауруларды алдын алу, алашы кмек крсету жне науастарды емдеу. Участкелік (цехтік) дрігер мен мейірбике жмыс орнындаы ызметкерлер мен жмысшыларды ебек шарттарын зерттейді, ксіби зияндылытарды анытап, ндірістік жмысшыларды ебек шарттарымен трмысын жасартуа жне нерксіп жмысшыларыны ндірістік жараат алуыны алдын-алуа баытталан алдын-алу іс-шаралар комплексін йымдастыруа атысады.
Денсаулы пункті - детте емхана немесе медициналы-санитарлы блім рамына кіріп, жеке емдік алдын-алу мекеме болып табылмайды. Денсаулы пункті жмыс немесе рылыс участкесіне жаын айматаы ірі цехтарда йымдастырылады. Дрігерлік жне фельдшерлік денсаулы пунктерін ажыратады.
Денсаулы пунктіні медицина ызметкерлеріні негізгі ызметі (дрігер, фельдшер, мейірбике) – ндіріс орыныны жмысшылары жараат аланда, улананда, жедел жадайларда дрігерге дейінгі жне алашы дрігерлік кмек крсету, сонымен атар емхана немесе медициналы-санитарлы блім дрігері таайындаан ем шараларын, егуді, диспансерлеу жне санитарлы аарту жмыстарын іске асыру.
Диспансер – диспансерлік діс (наты сыраттар бойынша науастара кмек крсету) бойынша барлы жмысты іске асыратын амбулаторлы типті ерекше мамандандырылан мекеме. Психоневрологиялы, наркологиялы, тері-венерологиялы, туберкулезге арсы, онкологиялы, кардиоревматологиялы, эндокринологиялы диспансерлер жмыс жасайды.
Диспансерді негізгі ызметі – шыу тегі бір ртрлі ауруларды алдын алу жне емдеу. Мысалы, туберкулезді диспансер туберкулезбен ауыратын науастарды емдейді, науасты йіндегі, жмыста бірге ызмет жасайтын адамдарда туберкулезді алдын алу, туберкулезді ерте формаларын анытау шін трындарды жаппай тексеру, туберкулезді алдын алу шін егу жасау жне т.б. Осыан сйкес онкологиялы диспансер атерлі ісіктерді алдын - алу жне емдеуді жне т.б. іске асырады.
Медициналы жедел жрдем станциясы – тулік бойы науастарды міріне ауіп тндіретін жадайларда (жараат, травма, улану, ан кету, инсульт, т.б.) ауруханаа дейінгі шыл медициналы кмек крсететін емдік мекеме.
Мамандандырылан медициналы кмекті бригаданы басаратын дрігер, медициналы кмекті йде немесе науасты тасымалдауда дрігерге кмектесетін фельдшер (мейірбике) іске асырады.
Медициналы жедел жрдем станциясы медициналы жедел жрдем подстанцияларымен, ауруханалармен, медициналы-санитарлы блімні рт сндіру ызметімен, полиция жне апатты газбен тікелей оперативті байланыспен амтамасыз етілуі керек. Диспетчер-эвакуаторлар линияда орналасан санитарлы тасымалдау ралдарымен, радио байланыспен амтамасыз етілуі керек.