Типті тізбектерді мысалы.

Жйені тізбегі деп динамикалы атынасында наты бір асиеттерімен ерекшелінетін элемент. Жйені реттеу тізбегі ртрлі физикалы негізінен трады (электрлік, пневматикалы, механикалы т.б), біра та оны тек бір тобымен ана атыстурумыз ажет. Тізбекте сигналдарды кіріс жне шыыс атынастарын бірдей айнымалы функциямен анытауа болады.

арапайым типті тізбек:

· кшейткіш,

· интегралдау

· дифференциялдау,

· апериодиялы,

· тербелмелі,

· кешігу.

1) Кшейткіш тізбек.

К
у
t
3.1-сурет.
Тізбек кіріс сигналды К рет кшейтеді.Тізбекті тедеуі у = К*х, айнымалы функция W(s) = К.

К параметрін кшейткіш коэффициенті деп атайды.

Мндай тізбекті шыыс сигналын К реттік кшейтілген кіріс сигналды айталайды. (сур. 3.1).

Осындай тізбекті мысалдар болып :механикалы, датчиктер, инерционсыз кшейткіштер т.б.

 

2) Интегралдау.

2.1) Идеалды интегралдау.

Идеалды интегралданатын шыыс шама кіріс шаманы интегралдаутізбегіне пропорционал болады.

у
t
3.2- сурет.
; W(s) =

Тібекті кіріс берілісіне шыыс сигналды сері орныты трде сіп отырады.(сурет. 1.16).

Бл тізбек астатикалы, яни тратандыру режимінен трмайды.

2.2) Шынайы интегралданатын.

у
t
3.3-сурет.
Бл тізбекті айнымалы функциясы келесі трде болады:

W(s) = .

Айнымалы сипаттамасы идеалды тізбекке араанда исы болып келеді. (сурет. 3.3).

 

Интегралданатын тізбекті мысалы болып туелссіз оздыруы бар орныты тоты озалтыш болып табылады. Егер де кіріс рекеттер трінде статорды кернеу орегін алатын болса, ал шыысына роторды айналу роторын алатын болса интегралданатын тізбекке тікелей сері болады.

3) Дифференцирленетін.

3.1) Идеалды дифференцирленетін.

Шыыс шамасы уаыт бойынша кірісіні туындысына пропорционал:

; W(s) = K*s

Сатылы кіріс сигналы кезінде шыыс сигналы з алдына импульсті райды (d-функцию).

3.2) Шынайы дифференцирленетін.

у
t
3.4 -сурет.
Идеалды дифференцирленетін тізбек физикалы трде таралмайды. Дифференцирленетін тізбекке кіретін кбіне нысанаілер шынайы тізбекке кіреді. Айнымалы сипаттама мен айнымалы функция келесі трде болады :

W(s) = .

4) Апериодиялы (инерционное).

Бл тізбекке ДТ сйкес келеді:

; W(s) =

Бл тізбекке шыыс шамасыны згеру сипаттамасын анытаймыз оны кірісіне сатылы рекетіні шамасы х0.

Сатылы рекетті бейнелеу: X(s) = . Шыыс шаманы бейнеленуі :

Y(s) = W(s) X(s) = = K x0 .

Блшекті арапайым трге жіктейміз:

= + = = - = -

Кесте бойынша бірінші блшекті натысы: L-1{ } = 1,екіншісі:

L-1{ } =

Онда соында алатынымыз:

у
t
К
3.5-сурет 3.5
y(t) = K x0 (1 - ).

Орныты Т орныты уаыт деп атайды.

Кбіне жылу нысанаілер апериодиялы тізбектер болып табылады.Мысалы, электрлік пешті кірісіне кернеуді берілісінде температура згереді (сурет. 1.19).

5) Тербелмелі тізбек ДТ трде болады

y
t
K.x0
T1< 2T2
T1³ 2T2
3.6-сурет
,

W(s) = .

Амплитуда х0 сатылы рекеттерді берілісі айнымалы исыы келесі трде

болады (Т1 ³ 2Т2) немес тербелмелі (Т1 < 2Т2).

6) Кешігу.

y(t) = x(t - t), W(s) = e-ts

Шыыс шамасы кіріс шамасыны х натылыын айталады ,ол кешігумен атар t жреді . Мысалы: конвейер арылы жкті озалысы, бырткізгіш бойынша сйыты озалысы.