Лекция12. Сйы жне газ, бу шыынын лшеу шін рылылар мен дістер. Жіктелінуі.

Затты млшері масса мен клем бірлігінде аныталынады (яни м3 немесе килограмм). Сйыты млшері наты тегерілген дегейде клеммен, массалы діспен, газды млшері- тек клеммен анан лшенуі ммкін. атты жне сусымалы материалдар шін сусымал жне клемді масса деген тсініктемелер енгізілгшен, ол тйіршіктелген сусымалы материалдарды рамына туелді. Сусымалы материалды наты лшеу шін лшеп алумен аныталынады.

Затты шыыны болып каналды уаыт бірлігінде кесігі (сечения) арылы жріп тетіндігін айтады. Шыынды лшеу клемдік жне массалы лшеу бірлігімен негізделеді (кг/сек., м3/ сек).

Шыын лшеу шін лшейтін рылыны шыын лшегіш деп атаймыз. Затты массасы мен клемді млшерлі санаышты кмегімен лшейді.

Жіктелінуі:

Механикалы

клемдік

ожау

барабанды трі

лшемдер

жылдамды

айнымалы ысым ламасы дісі бойынша

траты ысым ламасы дісі бойынша

кшті беріліс быры

ротационды

Электрлік

электромагнитті

ультрадыбысты

радиоактивті

ысым ламасыны айнымалды шыыны.Суды жне буды, сйыты шыынын лшеу дісімен кбіне ке трде таралан дісі, ысым айнымалы ламасынын дісі болып табылады. Осы діс бойынша шыынды лшеу потенциалды энергияны згеруіне негізделген (статикалы ысым).

Q= VF – клемдік шыын,

Мнда Q- шыын; V- жылдамды; F- има;

Q= V1F=

Pn
P2
P1
0,2
I
II
I
P
P’
P2’
t

 

 

12.1-сурет бырткізгіште сыылан рылыны орнату кезінде ысымны таралу графигі жне аыс схемасы.

лшеу техникасында сыылан рылы болып Вентури быры мен диафграма ызмет етеді. Диафграма бырткізгіште орнатылан жіішке диск. Оны тетігі бырткізгішті имасына центрлі болып орналасу ажет. Аысты сыылуы диафрагмаа дейін басталады, одан инерция кшіні озалыс арасында аыс тменгі имаа дейін сыылады, ал быр ткізгішті жалпы имасына дейін тізбектей отырып кеейтіледі.

Диафрагманы алдына, брандалы озалыспен зона пайда болады, яни бранданы зонасы диафрагмадан лкен болады. бырткізгіштегі абыраларыны аймаында ысымны аысы диафрагма алдында тіреуді арасынан, диафрагмадан кейінгі минимума дейін тмендейді. ысым аысыны шегіні таралуы бойынша, абыраларында кейін жоарлайды, біра бастапы мнге дейін жетпейді.

ысымны жоалуы Рn – энергияны жоалуымен аныталады. ысым Р1- Р2 айырмашылыы лама болып табылады, бырткізгіш арылы жретін ортаны шыынына туелді. Клемдік жне массалы бірліктерінде сыылмаан сйыты шін шыын тедеуі:

м3/сек

кг/сек

Мнда - аыс имасы бойынша тегіс емес таралуын есептейтін шыын коэффиценті;

S0- диафрагма тетігіні има ауданы;

р- лшенетін ортаны тыыздыы;