Лекция.Математика діснамасы, эволюциясы
Математиканы методологиялы дістері. Математиканы діснамасыны (методологиясыны) ішкі жне сырты функциялары, оны болжамды баытталуы.
Оушыларды математика сабатарында логикалы ойлауын дамыту шін ызыты математиканы пайдалануды дістемесі (1 кесте) оытуды негізгі рдісінен туындайтын дамыта отырып оыту рдісіне сйенеді. Осы кестеде келтірілген дістемелерге тсініктеме берейік:
1.Оыту жоспарын оушыларды ызыушылыын тудырып, логикалы ойлауын дамытатындай етіп ру, – деп, біз рбір сабаты оушыларды ызытырудан бастауды, сабата тілетін барлы материалдарды ызыты етуді айтамыз. ызыушылы оушыны білімге штарлыа жетелейді.
2.Оушыларды зіне-зі сра оюа йрету, – деп, біз оушылар алан білімдерін, саба кезінде ана емес, баса кездерде де жиі-жиі есіне тсіріп, зіне-зі сра оюа дадыландыруды тсінеміз. Мысалы, А.Эйнштейнге салыстыру теориясын алай ашандыы жнінде сра ойанда, ол : «Мен ол туралы жиі ойлап жрдім» – деп жауап берген. Бл санны сапаа туіне ыпал жасайды, оршаан ортаны танып-білуге жетелейді.
1-кесте – Оу рдісі
| Оыту | ЫЗЫТЫ МАТЕМАТИКА | ||
| Дамыта оыту рдісі | Мазмнны жйелілігі мен бірттастыы, иындыты жоары дегейінде оыту; теориялы білімдерді жетекшілік ролі, материалдарды тез арынмен оыту; баланы болмысын дамытуа баытталан жйелі жмыс; оушыны оу рдісін ынуы, рационалды жне эмоционалды сфераларды іске осу; вариативтілік жне жеке тіл табысу. | ||
| Математиканы оытуды ызыты дістемесі | 1. Оыту жоспарын оушыларды ызыушылыын тудырып, логикалы ойлауын дамытатындай етіп ру. 2. Оушыларды зіне-зі сра оюа йрету. 3. «ызыты математиканы» тілетін таырыпа байланыста олдану. 4. Кнделікті мір практикасынан алынан ызыты есептер шыару. 5. Стандарт емес ызыты есептерді шыаруа дадыландыру. 6. иын ситуациялардан шыуа йтететін классикалы ызыты есептерді математика сабатарында оып-йрену. 7. Оушыларды кеістік ымымен, арапайым стереометриялы фигуралармен ерте жастан таныстыру. 8. Дрыс емес формалы фигураларды ауданын, т. б. лшемдерін жуытап есептеуді 15 жаса дейін йрету. 9. Бір есепті ртрлі формада (кесте, график, сурет, схема т.б.) беру. 10. Бірінен бірі туындайтын рылымды есептерге машытандыру. 11. исынды табуа йрету (басатыру есептері). 12. Математика сабатарында компьютерді ммкіндіктерін логикалы ойлауды дамыту шін пайдалану т. б. | ||
| Даму кеістігі | Оулытар, ызыты есептер жинаы, кітаптар, сздіктер, оыту бадарламалары, дидактикалы дебиеттер, зерттеулерді нтижелері, жаа апарат ралдары, компьютер т. б. | Адам табиат; адам оам; адам адам; адам зі; адам компьютер | |
| Іс-рекет | Біріге ызыып рекет ету | Шыармашылыпен айналысу | |
| ЛОГИКАЛЫ ОЙЛАУ | |||
3. «ызыты математиканы» тілетін таырыпа байланыста олдану, -дегенде, біз ызыты есептер таырыпа байланысты рылуы керектігі жнінде айтпапыз.
4. Кнделікті мір практикасынан алынан ызыты есептер шыару, -дегенде, біз математиканы мірмен, оршаан ортамен байланыстыру – математиканы «ызысыз, иын» пн деген ымнан арылту жнінде айтып отырмыз.
Анытаушы эксперименті кезінде алынан диагностикалы сауалнама кезінде оушыларды 10%-ы ана математиканы, 25%-ы гуманитарлы пндерді, ал 65%-ы жаратылыстану пндерін алайтындытарын айтты.
5. Стандарт емес ызыты есептерді шыаруа дадыландыру, - деп біз біріншіден стандарт емес ойлауа йрететін есептерді жне «идеялар банкі» болып табылатын белгілі классикалы, тарихи, кне, ле, баса санау жйелерінде берілген т.б. ызыты есептерді шыаруды, екіншіден стандарт есептерді стандарт емес трде бергенде, оушыларды алан білімдерін тиімді пайдаланып, ол есептерді здері стандарт трге келтіріп, белгілі формулаларды олдана алуа йретуді тсінеміз.
9-лекция.азастандаы орта білім беру жйесіндегі реформа баыттары:
1.Балаларды денсаулыын орау. 2. Жеке тланы жан-жаты дамуына жадай жасау. 3. Оу рдісіні сапасын ктеру. 4. Математикадан білім беруді бір ана мемлекеттік стандарты жне базистік бадарламасы. 5.Пнаралы байланыстарды жзеге асыру. 6.Оушыларды бір бадарлама бойынша негізгі ш дегейде дайындау: жалпы мдени, олданбалы, шыармашылы. 7. Мектеп математикасыны дегейлік параллель оулытары. 8. Саралап оыту жне ксіптік баыттау. 9.Оушыларды есеп шыаруа йрету. 10.Математиканы оытуда жаа апараттар технологиялары мен компьютерді пайдалану.
азастан республикасы жалпы орта білім беруді мемелекеттік жалпыа міндетті стандарттары (Р Білім жене ылым Министріні 24.09.2002 ж. № 693 бйрыымен бекітілген) бастауыш, негізгі, жоары сатыларындаы 34 оу пні бойынша аза, орыс, йыр тілдерінде жасалан.
Стандарттар оу пндері бойынша білім мазмныны рылымы мен рамыны нормаларын жне олара ойылатын талаптарды рсімдейді, сондай-а білім мазмныны мемелекеттік минимумы мен оушыларды дайынды дегейіне ойылатын талаптарды белгілейді.
Сонымен бірге: базалы білім мазмнына, білім беру бадарламаларыны трлеріне, оу жктемесіні клеміне, мектепті р сатысындаы оушыларды міндетті (минимум) дайынды дегейіне, оу рдісін йымдастыру жне оны жзеге асыру шарттарына ойылатын жалпы талаптарды белгілейді.
Пндер бойынша мемлекеттік стандарттарды жобасын жасауа алымдар, орта жне жоары ксіптік білім беру жйесіні оытушы-профессорлы рамы, мамандарды педагогикалы ксібін жетілдіру институттарыны ызметкерлері, республиканы малімдері атысады; талылауа, сыныстар мен ескертулер айтуа мектептерді педагогикалы жымдары, айматы білім басармасыны (департаментіні) мамандары, жеке тлалар атсалысады; ауданды, алалы, облысты, республикалы онференциялар талылау жмысын йымдастырады.
Стандарттар балаларды денсаулыын орау ісіне, жеке тланы жан-жаты дамуына жне оу рдісіні сапасын ктеруге олайлы жадайлар жасауы ажет.
Стандарттарды ресми басылым трінде ттас немесе блшектеп айта басуа, тираждауа, жне таратуа болмайды.
азіргі олданыстаы «Математика» оу пні бойынша стандарттарды растыран алымдар: Саыш Ескендірызы Шкілікова, Бркіт Баймханлы Баймханов, Есенкелді міржанлы Медеуов, Алабас азешлы азешев, Траалды біласымызы блдаева, Несіпкл Исатайызы Рстемова, ндыз Жмиызы Аганина, Майра тепызы Кенжебаева
олданыста бар олданбалы баыттаы математикадан ((алгебра, геометрия) оу ралыны авторы: А.Н.Шыныбеков) жне жалпы мдени баыттаы оулытарда саралап оыту жне ксіптік баыттау ескерілген. Біра, бл оулытардаы материалдар бір ана дегейден ауытиды.
10-лекция.Оушыларды бір бадарлама бойынша негізгі ш дегейде дайындау: жалпы мдени, олданбалы, шыармашылы.
«азастан Республикасында 2020 жыла дейінгі білім беруді дамыту» концепциясы: жалпы орта білім беру жйесі жмысыны мазмны мен рылымына згерістер енгізу ажеттілігі. Экономикасы дамыан елдердегі білім беруді негізгі тенденциялары: міндетті білім беруді 12 жыл затыы
бар ртрлі елдерді білім беру жйесіндегі сас жне ерекше проблемалар. Студенттерге педагогикалы жоары оу орындарында математиканы мектепте оыту дістемесін оыту технологиясын жасау ажеттігі.
Оушыларды бір бадарлама бойынша негізгі ш дегейде дайындау: жалпы мдени, олданбалы, шыармашылы.
Кптеген шет елдерде (Жопон, Ресей, Беларусь, польша т.б.) оу бадарламаларыны екі абатты конструкциясы абылданан. Алдымен базистік бадарлама жасалады, мектеп математикасыны мемелекеттік стандарттары белгіленеді, сонан со барып ртрлі профильденген мектептер шін бадарламалар жасалады. Оушыларды (сіресе лицейлерде) жалпы мдени, олданбалы, шыармашылы - ш дегейде дайындау іске асырыла бастады:жалпы мдени дегей - болашата математикамен айналыспайтын оушылар шін;олданбалы дегей - болаша ксіби мамандытарында математика маызды роль атаратын оушылар шін;шыармашылы дегей – болашатаы ксіби мамандыы математика немесе оан жаын білімдер болатын оушылар шін бадарламалар жасалады