Малімдер шін сыни трыдан ойлауды маызы

 

Сыни трыдан ойлаумнмтінді есепке ала отырып, баылау мен тыдау арылы длелдер жинастыру жне шешім абылдау шін талапа сай лшемдерді олдану сияты дадыларды дамытуды арастырады. Сондытан оушылара баылау, талдау, орытынды жасау жне интерпретациялау дадыларын дамытуа ммкіндік жасау керек.

Жмысты талдауды соы кезедерінде оушылара малімдермен талылауа атыса отырып, здеріні бастапы орытындыларын талдау жне айта арау арылы зіні оу дерісін, соны ішінде баалау, тсіндіру жне метатаным дерістерін барынша тсінуге кмек крсеткен дрыс.

Лекция АЛАЙ ОУ КЕРЕКТІГІН ЙРЕНУ

 

Заманауи тсінік

 

Зерттеу крсетіп отырандай, оыту – бл жекеленген былыс немесе дады емес, ол оушыларды оуа абілетін жасартуа ммкіндік беретін педагогикалы тетіктерді бірттас кешені деп айындалан. Іске тартылан педагогикалы тетіктерді ішінде мыналарды атап туге болады:

• оыту негізін тсіну, оыту стильдерін назара алу жне мір бойы зін-зі оытуды ажеттілігін мойындау жне оны дістерін тадау;

• жйелі ойлануа йрету;

• зіні шыармашылы таланттарын жне оларды барынша жасы пайдалану жолдарын зерттеу жне анытау;

• оу дерісі шін жне зін-зі тану дісі ретінде оуды жасы кру;

• тілді, есептеуді жасы игеру жне кеістіктік ойлау абілетіні болуы;

• санды технологиялар саласындаы жоары зыреттілік.

«алай оу керектігін йренуді» озаушы кші «метатану» болып табылады. Басаша айтанда, оу бар, біра сонымен бірге оуды йрету де бар. Адамдар ойлауа абілетті жне ойлау туралы ойлануа да абілетті. Тап осы сияты танымды абілетбар да, сол сияты танымды тануда бар. «Метатануды» индивид алай ойлайтынын, оитынын адаалау, баалау, баылау абілеті ретінде сипаттайды. Бейресми трде, алай оу керектігін йренуді з бетімен білім алуын ойлау жне мндай ойлауды нтижелерін кейінгі оу дерісінде саналы олдану деуге болады. Бл дерісте малім оушыа:

• білім міндеті оятын талаптарды тсінуге;

• жеке ойлау дерістерін жне оларды жмыс аидаттарын зерттеуге;

• міндеттерді орындау стратегияларын зірлеуге жне ойластыруа;

• наты міндет шін сйкес келетін стратегияларды тадауа кмектеседі.

Осы трт тарматы іске асыру шін оушылардан алай оу керектігін йрену талап етіледі. Малімдер, з кезегінде, зіні саба беруіне емес, оушыларды оу ептілігін дамытуа назар аударуы тиіс. Осы масатта малім оыту ортасын ру керек, соны арасында оушылар апаратты енжар абылдамай, оу дерісіне белсенді атысатын болады.

Негізгі алышарт малімдерді олданан діс-тсілдеріні оушыларды метакогнитивті немесе здігінен реттелетін оуын дамытуа ыпал ететіндігі болып табылады. Оытуды леуметтік-мдени теориясын дамыту барысында Выготский оушыны з бетімен ол жеткізе алмайтын оу дегейін ересек немесе «маызды» (ыпалды) адамны амтамасыз етудегі рлі туралы жазады; мндай оуды леуеттік клемі «Жаын арадаы даму аймаы» – ЖАДА ретінде аныталды (Vygotsky, 1978). олдау крсететін ересек адам «рефлективті агент» ретінде жмыс істей отырып, оушыны рекетіне жауап береді жне оны оуыны дамуын амтамасыз етеді. Оуды дамуы барысында жетекшіні олдау крсетуіні трі мен дегейі згеріп отырады, сонымен бірге трткі болу, баытталушылы, дамуды тжырымдамалы негіздеріні тиімділігін амтамасыз ету масатында трленеді. Бл рдісті Жером Брунер «саты ру» деп тауып айтан. «Саты ру» ымыны метафоралы трде олданылуы астарында жетекшіні оушыларды біртіндеп тапсырманы орындауды аятауа «итермелеуінде» крініс беретін, немі лайып артып отыратын олдауы деген тсінік жатыр. Жетекшіні оушы жетістігіне деген реакциясы да олдау ретінде арастырылады. Оуды дамуы барысында оушыа жол крсету біртіндеп азайтылуы ажет, себебі оу дерісін дамыту арылы оны мні де айындала бастайды: оу туелсіз сипат алып, здігінен реттелетін болады.

здігінен реттелетін оуды ш элементіаса маызды болып табылады (Perry et al, 2002):

• тапсырмамен жмыс барысында здігінен баытталушылыы;

• оушыны проблемалар мен масаттарды здігінен айындауы,

• проблеманы шешу мен масата жету шін діс-тсілдерді здігінен тадауы.