Оушыларды тыдау жне олара жауап беру

 

Малімдер бастапыда оятын сратар ана емес, оушыларды жауаптарымен мият танысаннан кейін туындайтын сратарды да маызы зор. Диалогтік гімеде де малім сратары мен олара берілген жауаптар, сонымен атар, оушыларды да сратары маызды. Малім оушыларды жауабын оларды білімдеріні дегейін тексеру шін ана емес, сондай-а олара з ойларын аны білдіруге, дамытуа жне кеейтуге ммкіндік беру шін де пайдаланады. Рэгг жне Браун (2001) оушыларды жауаптары мен тсініктемелеріне арай рекет етуді бірнеше трлерін сынады. Малімдер:

• жауапты елемей, назарын баса оушыа, таырыпа немесе сраа аудара алады;

• жауапты мойындап, оны келесі схбата негіз ете алады;

• маынаны кшейту шін немесе оны басаларды да естуі шін жауапты сзбе-сз айталай алады;

• белгілі бір элементті атап крсету шін жауапты бір блігін айталай алады;

• наты кезедегі немесе алдаы гімелесу желісіне осу масатында жауапты баса сздермен айталап айта алады;

• жауапты матай алады (осы немесе одан кейінгі гімелесуде олдана отырып, тікелей немесе жанама);

• жауапты тзете алады;

• оушыларды бдан рі де апарат немесе тсініктеме іздеуге ынталандыра алады;

• оушылара маызды мселелерге назар блуге кмектесе алады.

Бар назарын оушыларды алдын ала белгілі жауапты табуа жетелеуге аударан малімдер, детте, оларды апаратты игеру дерісін баылаудан шыарып алады. Оушылара жауап беруге уаыт беру керек жне де ммкін болса, бдан кейінгі сратар мен жауаптарды оларды сздеріне орайластырып ран дрыс. Сра ойыланнан кейінгі кідіріспен атар, зерттеуде малім оушыны жауабын аланнан кейін де кідіріс жасау ажет екені атап крсетілген. Харгривс жне Гэлтон (2002) жалпы аланда, малім сра ойаннан кейін оны айталап немесе сол сраты зге оушыа басаша оймас брын шамамен екі секундтай кідіретіндігін анытаан.

Харгривс жне Гэлтон малімні шыл жне инстинктілік реакциясы жауапты баалауа, айталауа немесе баса сздермен айталап айтуа мтылысы болуы тиіс дейді. Кту уаытын штен жеті секунда дейін созып жіберсе, бл тмендегідей баса да параметрлерді созылып кетуіне келеді:

1. Оушыларды жауаптарыны затыы.

2. Ерікті жауаптарды саны.

3. Оушылар сратарыны жиілігі.

4. абілеттері тменірек оушылар жауаптарыны саны.

5. «Оушы-оушы» дісі бойынша зара іс-имыл.

6. Пікірталасты жауаптарды жиілігі.

Ойлануа берілетін уаытты лаюы (сіресе крделі жауаптар шін) оушылара з жауаптарын тзетуге, натылауа жне дрыстауа ммкіндік береді. Оны стіне, масата атысты жылдамды туралы мытпау керек – жабы сратар тобы орынды болуы ммкін, біра кей жадайларда сратара оушыларды барынша ойластырылан жне тере жауап бергендері керек.

орыта айтарымыз, оушыларды білетіндігін жне білмейтіндігін анытау шін жасы арым-атынасты, тілдік дадылар жне тсіністікпен арау талап етіледі. Малімдер олданысындаы оушылар ыса жауап беретін сратармен салыстыранда, диалогтік схбаттасу малімдер де, оушылар да білім алуа оматы лес осатын зара іс-имылды шын мніндегі тиімді трі болып табылады.

Лекция.ОЫТУ ШІН БААЛАУ ЖНЕ ОУДЫ БААЛАУ

 

Баалау– оу сапасы туралы орытынды абылдау шін оу куліктері жоспарлы жне жйелі жинаталан кез келген ызмет трлеріне атысты санат. Осы санат баалауды екі аспектісін кздейді: оуды баалау (жиынты баалау) жне оыту шін баалау (формативтік баалау). Баалауды трлі нысандары оларды оуды жасарту леуеті трысынан сипатталан жне бааланан. Сондытан да осы модуль оыту шін баалау, сондай-а оуды критериалды баалауды зерделеуге баытталан.

Модуль малімдерге:

• баалауды трлі нысандарын тсінуге;

• баалау трлеріні барабар масаттарын анытауа жне негіздеуге;

• баалауды формалды жне формалды емес жйелерін анытауа/баалауа;

• рбір малім оыту мен оу сапасын жасарта алатынын/жасарта алмайтынын тсіндіруге кмектеседі.

 

Заманауитсінік

Формативтік (алыптастырушы) жнежиынтымасатарасындаыайырмашылы 1960 жылдарданбастапбелгіленген, біра, берілгенекітерминнімнінатыаныталмаан. Баалаудыекінысаныдабілімберужйесінеажет-а. Ісжзіндебдананыыраайырмашылыжіктеужнеесепберушінткізілетіноудыбаалаужненатымасатыоушылардыоуынаыпалетугеарналаноытудыблігіретіндебаалаудыолдануболыптабылатыноытушінбаалауарасындажргізіледі.

Егербаалаумасатыбааою, сертификаттаунемесеоытудыалажылжуынтіркеушіноытуорытындысыншыаруболса, ондазініфункциясыбойыншабаалаужиынтыболыптабыладыжнекейдеоныоудыбаалаудепатайды. Жиынтыбаалауоушыны, малімнінемесемектептімртебесіненемесеболашаынаыпалетуі (яни, анытайтынмнгеие) ммкінболатыншешімдіабылдаушінолданыланжадайдалшемдердісенімділігінамтамасызетукерек, блапараттымазмныменоныалыптастырушартынбаылаудыбелгілейтінарнайытестілердіолданукезіндеммкінболады. Оудыжасартуммкіндіктерін, осыммкіндіктердііскеасырудістеріментрлерінанытауабаытталанбаалауформативтікбаалау, басашаайтанда, оытушінбаалау (ОБ) болыптабылады.

 

Баалаудымні

 

«Баалау» термині «жаынотыру» дегендібілдіретінлатынсзіненшыандыыкездейсоемес, себебібаалаудынегізгісипатыбірадамбасаадамнынеайтып, неістегеніннемесезін-зібаылаужадайындазінідербесойлауын, тсінігіннемесетртібінмиятбаылауыболыптабылады.Блжорамалресмитестілерденжнеемтихандарданбастап, малімдерсыныптардакнінежзретткізетінбейресмибаалауадейінгібкілбаалауспектрінеатысты. Банарамастан, баалаутрлінысандаболуыммкін: біртестілеролдаыарындашпенааздыкмегіменжргізілсе, басаларысыныптаыдеттегісйлесукезіндесраоюанегізделеді: баалаудыбарлытрлерінежалпысипаттамалартн. Баалауды барлы трлері тмендегілерді амтиды:

• адаалау;

• алынан мліметтерді интерпретациясы;

• бдан ары іс-рекетті анытау шін олданылуы ммкін шешімдерді орытындылау.

 

Адаалау

адаалаудыткізушіноушылардыненібілетіндігінжненеістейалатындыын, соныменатароларандайиындытарменкездесуіммкінекендігінанытауажет. Сыныптаыдеттегііс-рекетті, яни, балалардызарагімесінтыдап, тапсырманыорындапотыраноушылардыадаалаунемесеолардыорындаансыныпжнейжмыстарынтексерубірталайапаратберуіммкін, біракейжадайлардаажеттіапараттыалудыерекшеойластырылантсілінолданукерекболуыммкін. Жазбашатапсырманемесетестжоарыдаайтыланмасаттардыіскеасыраалады, біракейжадайлардадрыстадаланауызшасратызідетиімдіболыпшыуыммкін. Оушынысратарабергенжауаптарыбаылануыкерек. Басасзбенайтанда, баалайтынтлаалынанмліметтердімнінанытауыажет.

Интерпретация

Интерпретацияызыушылытудыратын, яни, ерекшедадылар, кзарастарнемесеоытутрлінеатыстыжргізіледі. Мндайпараметрлердікбінеселшемдепатайдыжнеолардыоытумасаттарынанемесеміндеттерінежатызады. детте, баалаублігіретіндегібаылауалдыналаалыптастырыланлшемдербойыншажргізіледі, біракейдемалімдержоспарланбаанзарарекеттесушіліктінемесентижелердібаылайдыжнеткендішолулшемдерінолданады. Интерпретацияныкмегіменмінез-лытысипаттауанемесетсіндіругеталпынуаболадынемесеинтерпретациянылогикалытрыданмінез-лытаншыаруаболады, мысалы, балаайтаннрсеонысанаменойлауынынтижесіболыптабылады. Осыанбайланыстыинтерпретацияныкейделогикалыорытындыдепатайды.

Орытынды

Мліметтердіинтерпретациялаунегізіндебаалаудыамтитынорытындыжасалады. Блкезедебаалаудерісіолызметететінтрлімасаттаражнеапаратолданылатынтаайындауларасйкестрлішесынылан.

Оудыбаалау

Оудыбаалаудымасаты, керісінше, оушыазіргіуаыттанеоыпбілгенінжинатауболыптабылады. Негізінен, олтікелейкелешекоытуалесосуабаытталмаан, бірамаыздымнібартестілеуоытудерісінекерісерінтигізуіммкін (Assessment Reform Group, 2002b). Оудыбаалаукезіндебіроушыныжетістіктерінібелгіленгеннормаларменнемесебірдейжастаыоушылартобыныолжеткізгендегейіменара-атынасысалыстырылансоорытындыжасалады. Мндайорытындыларстандартанемеседеттебаллнемеседегейтріндекелтірілгенмежелікке «сйкес/сйкесемес» дегеннысандажасалады. Блоларнегізделгенлшемдерменстандарттардытабалануы.