Науасты тсектегі алпы трлері
Ø Белсенді алып — науас ажеттілігіне арай ерікті (белсенді) озалыстарды еркін жне жеіл орындайды, ешкімні кмегінсіз тсекте озалады, жреді. Науасты белсенді алпы жеіл ауруларда немесе ауыр ауруларды бастапы кезеіне тн.
Ø Пассивті алып — науас озалыссыз, лсіздік салдарынан зіні алпын з бетінше згерте алмайды, ерікті озалыстар жасай алмайды,басы мен ая-олдарын ауырлы кшіне байланысты салбыратып жатады. Науасты ес-тссіз кйінде немесе бден лсіреуі жне науасты арытауы кезінде кездеседі. Науасты дрыс тыныс алу жне ан-айналымды жасартатын алыпта отырызу ажет.
Ø Мжбрлі алып — науас жадайын жасарту шін, зіне ыайлы алыпта отырады. Бл алыпта отыруа ауруды ерекшелігі сер етеді. Менингитпен ауыратын науасты тсектегі алпы «жатан итті алпы» - жамбас- сан жне тізе буындары бгілген жне басы арта айырылып, бір жа жанымен жатады (сурет 35).
|
Сурет 35
Менингит кезінде денені мжбрлі кйі
Ортопноэ–мжбрлі отыран алыпта кбінесе жрек жеткіліксіздігі бар науастар отырады: науас тсегінде ала екейіп, аяын тсіріп отырады (сурет 36).
|
Сурет 36.
Жрек жеткіліксіздігікезіндегі ортопноэ алпы
Бндай алыпта науасты тыныс алуы жеілдейді, йткені кк етті озалысы жеілдейді, кеуде уысында ысым азаяды, кпені экскурсиясы жоарылайды, газ алмасу жасарады, мидан веналы ан айтады жне айналымдаы анны клемі азаяды: анны жартысы аятарда іркіледі, жрек пен кіші ан айналым жеілдейді.
Науас бронх демікпесіні тншыу стамасында, плевритте жне баса ауруларды ауыр аымында мжбрлі алыпта отырады (кесте 5).
Кесте 5.
Науасты мжбрлі алпыны бірнеше варианттары
| Мжбрлі алыпты сипаты | Ауру (синдром) | Жадайын жеілдеткен себептер |
| Керуетті шетін олмен стап, отыран кйдегі алып | Бронх демікпесіні стамасы | Тыныс алуа кмектесуші блшы еттері мобилизациясы |
| Ауыран бйірімен жату | ра плеврит | Заымдалан жаты плевра жапырашасы озалысыны шектелуі жне ауырсыну синдромыны азаюы |
| Ауырмаан бйірімен жату | абыраны сынуы | Егер науас ауыран бйірімен жатса, сынан абыралар ысылып, бір-біріне ажалып, ауырсыну кшейеді. |
| Ішпен жату | йы безіні ісігі | Жйкелерді біріккен жеріне лайан йы безінен ысым азаяды. |
| Басын тмен арата, ішпен жату | кпеден ан кету | аннан тыныс жолдарын босату, заымдалан анны кпені сау аймаына жаын жатан бронхылара ауын, оларды заымдалуын болдырмау. |
| Басы денесінен тмен горизонталды алып | Кп ан кету | Жрекке анны келуін жоарылату жне миды жне ішкі азаларды ан-айналымын жасарту. |
Таы да науасты дене алпын згертуде маызы бар кптеген ауруларды мысала кетіруге болады. Кей жадайларда за уаыт тсекте мжбрлі кйде отыру, науасты жадайын нашарлатып жібереді, ойы жараны пайда болуына келеді, сондытан науасты тсектегі алпын згертіп отыру ажет.