Коротков дісі бойынша артериалды ысымды лшеу дісі
ДД сынысы бойынша А лшегенде мына ережелерді сатау ажет:
· Науаса ыайлы жадай жасау. Науас орындыты арасына тіреп отыруы (немесе жатуы керек) ажет, 5-минутты демалудан кейін лшеу тыныштыта жргізіледі. Тіреу болмаан жадайда, лшегенде алынан сандар шын мнінде 7/11мм.с.б.б. жоары крсетеді.
· Науас отыранда аяын айастыруа болмайды.
· Кофе жне ою шай абылдамау (тексеруді алдында бір саат брын), темекі шекпеу (30 минут ішінде), симпатомиметиктерді олданбау (назалды жне кз тамшылары).
· А лшеу алдында уыты босатып (кіші дретке бару) алу ажет, себебі толып тран уы ысымы артериалды ысымды 15/10 мм.с.б.б. дейін ктеруі ммкін.
· ысымды лшеп жатанда сйлесуге жне озалуа болмайды.
· Екі олды да лшеу ажет. Кейіннен артериалды ысымны жмыс дегейі алыптасанда, ан ысымы жоары болан олын ана лшейді.
· Манжет ыса жне/немесе тар болмауы керек, ол артериалды ысым дегейін жалан жоары крсетуі ммкін (сурет 51).
Сурет 51.
А лшеу ережесі
Шараны орындалуы:
· Науасты олы киімінен босатылуы керек (киімін орауа болмайды – бл олын жне артерияны басылуына келеді!). Науасты олын жазан кйде тегіс атты беткейге (стел немесе керуетті шеті) ойып, алаанын жоары аратып, барынша босасытып отыру ажет.
· Манжетті иыа салып, манжетті ортасы жрек дегейіне сйкес боланы дрыс (гидростатикалы кшті серін болдырмау шін), ал оны тменгі шеті шынта бгуінен 2,5 см жоары орналасаны дрыс. Манжетті салу тыыздыы: манжет пен науас иыы арасына сауса сиятындай болуы керек.
· Манжетті аппаратпен жне алмртпен байланыстыратын резиналы ттіктер білекті ішкі жаынан туі ажет. Манометрді тілі 0 белгісінде труы керек.
· Шынта бгуінен пальпациялау арылы пульсті анытау.
· Иы артериясыны пульсациясы бар нктесіне фонендоскопты мембраналы басын ояды.
· Ауа айдаышты (алмрт) тетігін жауып, пульс жоаланша жне таы шамалы (20-30 мм с. б.б. дейін) манжетке ауа айдайды.
· Тетікті ашып, манжеттен ауаны жайлап шыарады, Коротков тондарыны пайда болуын жне жоалуын естіп, жазып алу. Манометрді шкаласында пайда болан бірінші тон санын есте сатау– бл систолалы ысым.
· Манжеттен ауаны шыаруды тондар жоаланша жаластырады. Тонометрді соы дауысты тонына сйкес келетін шкаладаы сан – диастолалы ысым.
· Барлы ауаны шыарып, манжетті шешу керек. Манометрді тілі 0 белгісінде трандыына кз жеткізу.
· Фонендоскопты басын 70% спиртпен екі рет залалсыздандыру.
· А крсеткішін жазу.
А айта лшеуді манжеттегі ауаны толы шыараннан кейін, бірнеше минут аралыында бір ана олда 3-8 ретке дейін лшеу жргізіледі. Нтижесі бір-біріне сйкес келгенше лшейді. А мліметтеріні орта мні нтижесі дрысы деп есептеледі.
Осциллометрлік (электронды) діспен кейінгі жылдары А лшеу ке тарала бастады (сурет 52).
| |||
|
Сурет 52
ысымды лшеуге арналан автоматты аппараттар
сер ету принципі: беткей жатан ол артерияларын (мысалы, білезік) ысады, тамыр абыралары арылы берілетін бйір ысым тензо ондырылар кмегімен тіркеледі. Осциллометрлік діс А лшейтін барлы автоматты жне жартылай автоматты тонометрлерді 80% шамасында олданады. Бл ралдар сйы кристалды шыныдан трады, жне зі шетіндіктен науастар А лшеу шін кеінен олданады.
Бл ралдарды айырмашылыы манжетті рылымында фонендоскоп басы бекітілген, таан кезде міндетті трде шынта бгуінде артерияны стінде болады. Бндай ралмен артериалды ысымды бала немесе арт адамдар да лшеуді йрене алады жне нтижесіне толытай сенуге болады.
Дрыс нтижені алу шін артериалды ысым дегейін 2-3 рет лшеу керек, лшеу аралыы 1-2 минуттан кем болмау керек. Кп жадайда артериалды ысымды бірінші лшеу нтижесі жоары крсетеді, йткені тонометрді манжеті олды ысанда азаны еріксіз реакциясы- ан тамырлар тонусыны жоарылауы болады.
Тулік ішінде артериалды ысым дегейі згеріп отырады: ол йы кезінде тмендейді жне таертеге арай жоарылайды, кндіз белсенді сааттарда е жоары шегіне жетеді. Дені сау адамдарда тулік ішінде е жоары жне е тменгі А айырмашылыы: систолалы — 30 мм с.б.б., ал диастолалы — 10 мм с.б.б. аспау керек.
Артериалды гипертониясы бар ауруларда А тнгі крсеткіштері кндізгіден жоары болуы ммкін екенін естен шыармау керек. Сондытан бндай науастарды тексеруде А туліктік мониторлеуді маызы зор (АТМ), нтижесі емді абылдауды дрыс уаытын анытауа кмектеседі жне емні серін толы баылауды амтамасыз етеді (сур. 53).
Артериалды ысымны санын жазуа негізделген діс. лшеу арнайы рылымен жргізіледі, ол манжеттен, миникопрессордан, есептейтін жне жазатын ондырыдан, есте сатау блоктан трады.
Аппарат белге бекітіледі немесе иыа асылады. Манжет «жмыс істейтін» олды иыына кигізіледі. Солаайлара- сол ола, о олмен істейтіндерге-о ола.
Хаттамаа аппаратты ою жне осан уаытын тіркейді.
Аппарат 3, 5, 10 жне 15 минут сайын аралыта А крсеткішін тіркейді жне лшеген уаытын оса есте сатау блогына жазып алады.
Аппарат осылып трса да, адам жре алады жне кнделікті істерімен айналысуына да болады.
Келесі кні аппаратты медициналы ызметкер шешеді. Есте сатау блогындаы мліметтер санды-ріп жазба трінде шыады жне дрігер орытынды жасайды.
Сурет 53