Дріс. Ксіптік рекет процесі

Белгілі психолог Е.А. Климов «ксіп» тсінігіні бірнеше аспектілерін арастырады:

– ксіп жаын мселелермен айналысатын жне шамамен бірдей алыпта мір сретін адамдарды жиыны ретінде (белгілі боландай, айткенмен ксіп адамны бкіл мірінде зіні «ізін» алдырады);

– ксіп маманны ксіби іс-рекетіні объектісі мен пнін айындау

жне натылаумен байланысты кштерді олдану саласы ретінде;

4) адамны жекеленген жне интеллектуалды ерекшеліктері немесе ке маынасында жеке дара жне ксіби потенциалы.

Ебекті ішкі жне сырты ралдарыны зара байланысы "кері байланыспен" сипатталынады: ебекті сырты ралы нерлым азыра крініс тапса, ішкі ралдары кеірек жетіледі.

Ксіп атару жолындаы ебек орнын сипаттайтын ебек субъектісіні міндеттемелер жйесі ебек етушіге негізгі белсенділік формаларын жктеп, оан талаптар жктейді.

Ебек ызметтерін адам ебегіні жадайлары мен масаттарына сйкес реттелген адамны ебек белсенділігін амтамасыз ететін процестері деп тсінуге болады.

рекет атарушы субъектілерді ебек ызметтері мен функциялары тарих барысында трлі згерістермен сипатталан. Адамзат тарихыны алашы кезедерінде жкті ктеру жне оны орынын алмастыру шін адамдар мен жануарларды физиологиялы кштерін пайдаланып тран,яни оларды кштерін кліктік функция ретінде жзеге асыран. азіргі уаытта жалыз адам механикалы ралдар мен аспаптар кмегімен дл сондай жкті орнын алмастыруа, клікті жылжытуа ммкіндігі бар (автоматтандырылан кешендер мен желілер операторы, экскаватор, кран, локоматив машинисі). детте ебек жымы ішінде жеке жмыстарды жне ебек ызметтері мен функцияларын адамдар арасында лестіруге болады (цехтарда, бригадаларда, экипаждарда). Осында рылымдар ретінде атарушылы жне басарушылы функциялар айын болады. Ебек ызметтері мен функциялары тікелей жне жанама трде баылануы ммкін (апаратты сынау мен ойша деу, психикалы жне фунционалды жадайларды адаалау мен реттеу). Мысал шін, жым басшысы андай да бір шешім абылдауда зіні кмндарын крсетпей, сырты жайбарааттылыты сатап отырады; сатушы дкенге келген клиентке з тауарыны артышылыын крсетіп, сендіріп, оны сатып алу ниетіне

келтіруі тиіс; асыл бйымдарды рлеуші з жмысына тиянатылыпен арамаса, оны бар ынта-жігерімен жасай алмайды.

Ебек функциялары мен ызметтері жне сол ебекке атысты міндеттемелер нормативтік жаттарда, инструкцияларда, ережелерде айындалып труы тиіс. детте ережелер, нормативтік актілер, инструкциялар ебекті жан-жаты згешеліктерін белгілей алмайды жне осылара ебек субъектісіні ызметтері сайма-сай болмаан жадайда объективті айшылытар туындауы ммкін. Сондай айшылытарды жмысшы ытары мен міндеттерін ескеру арылы алыптастыруа болады.

р жмысшыны ебек саласындаы ытары (зады жне нормативтік жаттарда тіркелінген) объективті жне натылы трде жзеге асуы тиіс. Ебек рекеті нерлым йымдастырылан жне реттелген болса, сорлым р жмысшыны оны орындауындаы рекет клемін жне сапасын байауа болады. Осыны ебек атару тиімділігіне, ебекті німділігі мен нтижелеріне анааттануына, ебек жадайларын алдынала болжау ммкіндіктері ебекке жаымды сер болатын маызды фактор болып саналады.

Ебек тртібі мен баалау жадайлары маызды жне зекті шарттары болады. Себебі, ебекті зі экономикалы категория болып ана оймай, леуметтік, мдени, млдем рухани былыс боп крінеді. Ол субъектіні ксіби іс-рекеті мен ебек нтижесіні баалануыны, «ебек ызметтеріні атарылуыны», «ызметтік міндеттер орындалуыны»жне «жмысшы ытарын» орау мен ызметкерлер арасында жмысты йлесімді бліп беру мен оларды ауыспалылы жадайларын

ескеріп отырады. Бл жадайлар маызы наты ебекті атаратын жмысшыны білім дегейі мен ксіби шеберлігі скен сайын жетіліп отырады. Сондытан ебек атарушысы жай «субъект» болып ана оймай, зіне тн индивидуалдылыын сатап, дамыта алатын тла да болады.

Негізгі дебиеттер: 2, 3.

осымша дебиеттер: 4, 5.