Сабаты таырыбы: Арифметикалы амалдар жне оларды асиеттері таырыптарын оытудаы крнекiлiк
Жоспар
1.Есептеу тсілдері таырыбын оытудаы дидактикалы материалдар
1. Математиканы оытуды негізгі масаттарыны бірі-бастауыш сыныпта малімнен балаларда ауызша жне жазбаша есептеулерді берік дадысын алыптастыру, оушыларды натурал сандар мен амалдар орындай білуге жне сол амалдарды арапайым шамалара олдануа йрету. Оушыларды бастауыш буынды бітіруіне арай бірдей дрежедегі математикалы дайындытан туін амтамасыз ететін есептеулер жргізу іскерліктері мен дадыларыны минимум дегейі бадарламада аныталан.
Есептеулер жргізу дегеніміз – оып йренген нысандар мен ауызша немесе жазбаша амалдар орындау. Ауызша есептеулерде осу (азайту) мен кбейту (блу) кестелері, амалдарды «ерекше» жне кестеден тыс жадайлары жайындаы білімдер, ал жазбаша орындаланда амал алгаритомдері олданылады. Бларды брі–есептеуге машытандыруды рамды бліктері. Есептеуді орындалу сапасы оыту нтежелеріні наты дегейіне байланысты. Оны бадарлама талаптарына сай алыптастыру шін мыналар ажет:
1) р трлі крнекі ралдарды тиімді пайдалану жне есептеулер жргізу теориясы мен практикасыны ара атынасын дрыс сатау арылы оларды атесіз орындалуына негіз жасау;
2) есептеулер саналы жне дрыс жргізіліп ана оймай, оны сенімді де шапша орындау дадыларын орнытыра, жетілдіре тсетін жмыстарды дйекті жне жйелі, рі уаыт жаынан йлесімді йымдастыру;
3) бкіл сыныпты жне жекелеген оушыны есептеулер жргізуге бейімділігін рдайым тексеріп, аныталан кемшілік пен ол ылытарды дер кезінде жойылуына немі аморлы жасап отыру. (р оушыны зіне тн жеке ерекшеліктерді де айрыша ескерту);
4) есептеулер жргізуге йретуді ай кезеінде болмасын, оушыны зін-зі тексеру мен баылауына басшылы ету.
Математика теоремасын оып йренгенде кейбір длелдеулерді логикалы трде байымдау білуді талап етумен атар, осы длелдеулерді ауызша есептеу дістерін негіздеу шін пайдалана білуді талап етеді. Бастауыш сынып оушылары ауызша есептеу дістеріні барлыын да арифметикалы амалдарды задарымен, асиеттерімен негіздей алуы керек. Есептеу абілетін алыптастыру, жетілдіру жне дамыта тсумен байланысты азіргі дістемені принциптік жне мнді белгілері болып табылатын бл талаптар математиканы оыту мазмнын анытауда маызды роль атарады. йткені, оытылатын материалдар осы трыдан іріктеліп алынады, оларды рылымы мен арастылу кезедері аныталады, ауызша жне жазбаша есептеу тсілдеріні белгілі бір ара атынасы таайындылады. Жалпы аланда, ауызша жне жазбаша есептеу тсілдеріні трлерін іріктеп алу те оай шешілетін мселе емес, йткені ай тсілді басымыра болуын ылыми - техникалы жетістіктер мен мір талабы анытайды.
Мысалы, азіргі кезде жоары сыныпта микрокалькуляторлармен жмыс жасауа оушыларды йрету есептеулерді атесіз, шапша жргізуде барынша тиімді екенін тжірибе крсетіп отыр. арапайым микрокалькуляторларды бастауыш буында да олдану ммкіндігі ылыми зерттеулер мен озы тжірибелер нтижесінде длелденіп, оны тиімділігі аныталан уаытта ауызша жне жазбаша есептеу тсілдеріні азіргі араатынасы белгілі бір згерістерге шырауы ытимал.
Жалпы аланда, ауызша жне жазбаша есептеу тсілдеріні трлерін іріктеп алу те оай шешілетін мселе емес. йткені ай тсілді басымыра болуын ылыми-техникалы жетістіктер мен мір талабы анытайды. Шараушылыты р трлі салаларына электронды есептегіш машиналарды батыл енгізілуі за жылдар бойы практикада алыптасан ауызша жне жазбаша есептеулер жргізу тсілдеріні араатынасын тбегейлі айта арауды талап етеді. Трт жылды бастауыш мектепті алашы екі класында есептеуді ауызша тсілдері басымыра та, арифметикалы амалдар кбінесе шінші, тртінші ана жазбаша орындалады, яни амал алгоритмдерін жйелі оып йрену бір ана класты лгісіне тиеді. Бл - оушылара арты жктеме туызып, иынды келтіреді. Трт жылды бастауыш мектепте ауызша жне жазбаша есептеулер жргізуді араатынасын жааша жола ою талабыны таы бір себебі осыдан деп білуіміз керек. Мны зі за жылдар бойы бастауыш буын математикасын оыту процесін баылау мен арнайы зерттеулер орытынды-сында негізделген. Ал, бл – есептеу бейімділігі мен оан машытану дегейін жоары сатыа ктеруге ммкіндік беретін озы тжірибе нтижелері длелдейді.
Бадарлама мен оулытар кздеп отырандай, математиканы оыту процесінде алыптасатын есептеуге бейімділік пен оан машытануды зара байланысын тмендегідей шартты блок-схема трінде крсетуге болады.
Осы схемадаы талаптар жйесі есептеулер жргізуді сапасын анытайды.
Мысалы, жазбаша осу мен азайтуды тсілдерін оыту дістемесі тмендегіше:
осу мен азайтуды алгоритмдері екі табалы санды мысала ала отырып енгізіледі. осу мен азайтуды жазбаша тсілдерін ілгеріде сандар аймаыны кееюіне алынан білімді тасымалдау жзеге асырылады.
“Баан” трінде осу мен азайтуды жазбаша тсілдерімен таныстыру (бір сабата атар).
Кестені бірінші атарындаы санды оы. Ол
санны ондытары мен бірліктерін андай
цифрлар крсетеді? Кестені екінші атарындаы
санды оы. Ол санны ондытары мен
бірліктерін андай цифрлар крсетеді?
Кестедегі цифрларды жазылу реті туралы не айтуа болады?
Екі табалы сандарды кестедегі трде жазып осан дрыс. Оны баан трінде немесе жазбаша осу дейміз. Сонда: а) Ондытар ондытарды астына, ал бірліктер бірліктерді астына жазылады. Жазу лгісі:
|
) Бірліктерді осады: 5 + 3 = 8.
8-ді бірліктерді астына жазады.
б) Ондытарды осады: 4 + 2 = 6.
6 – ны ондытарды астына жазады.
в) Жауапты оиды: осындыны мні 68 – ге те.
Кестелік осуды андай тедіктерін олданды? Жаз.
3. Кестені бірінші атарындаы санды оы.
Ол санны ондытары мен бірліктерін андай
цифрлар крсетеді? Кестені екінші атарын-
даы санды оы. Ол санны ондытары мен
бірліктерін андай цифрлар крсетеді?
Кестедегі цифрларлы жазылу реті туралы не айтуа болады? Екі табалы сандарды кестедегі трде жазып, азайтан тиімді. Оны баан трінде немесе жазбаша азайту дейміз. Сонда:
а) Ондытарды ондытарды астына, ал бірліктерді бірліктерді астына жазады.
) Бірліктерді бірліктерден азайтады: 8 – 3 = 5.
5 – ті бірліктерді астына жазады.
|
Жазу лгісі:
| | |||
 | |||
 |
в) Жауапты оиды: айырманы мні 45 – ке те.
Кестелік азайтуды андай тедіктерін олданды?
Жаз.