Баылау сратары
дебиеттер:
1. Оспанов Т.., Кочеткова О.В., Астамбаева Ж.. Жаа буын окулытары бойынша математиканы оыту дістемесі. 1-4-сыныптар. Алматы: «Атамра», 2005.
2. М.И. Палий. Наглядность при изучении математике – М., 1995.
3. Л.М. Фридман. Наглядность и моделирование в обучении. – М., 1999.
4. М.А Пышкало., Е.Г. Гаврилов. Наглядные пособия по математике – М., 1996.
5. Оспанов Т.. жне т.б Математика. 1 -4-сыныптар..Алматы: «Атамра», 2011
6. Т..Оспанов Т.К, Ш.Х.рманалина, С..рманалина. Бастауыш мектепте математиканы оыту дістемесі. «Фолиант» баспасы, Астана-2007
7. Н.Н. Никитин. Наглядные пособия по математике в начальной школе – М., 1998.
8. Оспанов Т. Математика. Дидактикалы материалдар.4-сынып. Алматы: «Атамра», 2010.
Лекция 22
Сабаты таырыбы: Есепті тедеулер ру арылы шыару таырыбындаы
Крнекі ралдар
Жоспар
1. Математика сабаында ойын есептерді шыаруа олданылатын крнекі ралдарды дайындау дістемесі
1.Ойын – балаларды негізгі іс-рекетіні бір трі. Ойын арылы бала мірден кптеген мліметтер алады, зіні психологиялы ерекшеліктерін алыптастырады, яни ойын арылы бала білім алады. Балалар ойын барысында здерін еркін сезінеді, ізденімпаздылы, тапырлыы, ой белсенділігі саналы ойлана білуін дамыту – жетілдіру малімні негізгі міндеті. Ойын баланы ойлау абілеті мен сздік орын дамытуа, трлі дады мен шеберлікті мегеруге, иындыты жеуге, тзімділікке баулиды.
Дидактикалы ойындарды пайдалану жиілігін анытау жне шыармашылыпен трлендіру р малімні шеберлігіне байланысты.
Балалара тиянаты білім беру малімні творчестволы ізденісі мен шеберлігін ажет етеді. Мны зі лі ойын баласы екендігімен байланысты. Сондытан саба тартымды болу шін таырыпа сйкес ойындар тадап алып, оларды тымды пайдалану керек.
Кез-келген сабаты нтижесі, оушыны білім сапасымен лшенеді. Оушыны алан білімін есіне сатап алу шін кбінесе ойын сабатарыны маызы зор. Ойын – бастауыш сынып баласы шін е негізгі іс-рекет. Олар біртіндеп іс-рекетінен таным іс-рекетін орындауа бейімделеді.
Оушыларды математикаа деген ынтасын арттырып, оны дамыту кптеген дістемелік жмыстарды нтижесінде ана іске асады. Соны ішінде сабаты ызыты туін амтамасыз ететін бір діс – дидактикалы ойындар.
Дидактикалы ойындар – кп саналы, крделі педагогикалы былыс. Он балаларды оыту дістеріні бірі, оларды жан-жаты трбиелейтін ралдарды бірі деп айтуа болады.
Дидактикалы ойын оыту процесінде ойын дісі ретінде екі трлі масатта олданылады: ойын трінде жне дидактикалы немесе автодидактикалы ойындар.
Дидактикалы ойын математика сабатарында ана олданылып оймайды, табиаттану, оршаан ортамен таныстыру масаттарында да олданылады.
Дидактикалы ойын оыту процесінде мынадай екі трлі масатта олданылады: оу (танымды) масатта, екіншісі – ойын ойнау масатында. Малім зі де ойына атысады, баланы йретеді. Бала ойнап отырып йренеді. Бастауыш сынып оушыларыны ойнайтын ойын трлері:
1. Дидактикалы ойындар.
2. Сздік-дидактикалы ойындар.
3. Рольді сюжетті ойындар.
4. Драмалы ойындар.
5. Шыармашылы ойындар.
6. деби-музыкалы ойындар.
Осыларды ішінде дидактикалы ойындарды маызы зор. рбір малім саба процесінде андай дидактикалы ойын олданатынын кні брын саба мзмны масатына сай лайытап тадап аланы жн. йткені мектепке келген алты жасар балалар шін ызыты рекет бола отырып, оларды трбиелеу мен дамытуды аса маызды ралы болып табылады. Біра ол йымдастырылан педагогикалы процеске енгізілгенде ана сондай рала ойналады. Ойынны дамуымен оны орныуы оны на осылай трбиелеу ралы ретінде пайдалануа кп байланысты.
Дидактикалы ойын трлері кп. Дидактикалы ойындар бастауыш сынып оушыларын оу іс-рекетінде белгілі бір жйемен пайдалану ажеттілігін длелдейді.
1. Ойын – саяхаттар: Олар ертегілерге сас. Олар фактілер немесе оиаларды бейнелейді, біра олар ерекше трде ашып крсетіледі.
2. Ойын – тапсырмалар: Бл ойындарды негізін заттармен рекет, сздік тапсырмалары райды. Ойын міндетін, рекетін бір нрсені болжауа негізделеді.
3. Ойын – болжамдар: Бл ойындар «Не болар еді?», Мен не істер едім, егер...? сратара негізделеді.
4. Ойын – жмбатар: жмбатард бір ерекшелігі – логикалы астарыны болуында. Олар баланы ой рекетін белсендіреді. Жмбатар салыстыру, тееу жне сипаттау арылы ымны асиеттерін ажыратуа трбиелейді, оушы иялыны дамуына сер етеді жне т.б., яни бл ойындар балаларды белсенділігін алыптастырады.
«Цифр неге сайды?», «Цифрды айдан крдідер?», «Нешеу, крсет?» (сан – зат жне керісінше) балалар ойындарын олдану:
 |
цифрды жазу лгісін талдау: цифр андай элементтерден трады (кесте, оулыта, татада, дптерде);
ол озалысыны баыт игеруі: ауада жазу, татада біртіндеп жазу, дптердегі лгіні бастыру;
цифрды з бетімен жазу: лдеайда демі жазыланын (бір сызыпен сызады) жне стсіз жазыланын (екі сызыпен сызады) тадату.
Мселен, сауса санау ойындарыны бірі – «уырмашты» 10 клеміндегі сандарды нмірлеуді оытуа дайынды кезеінде олдануа болады. Малім оушыларды ойынны масатымен, мазмнымен таныстырады да, оларды екі топа – басарушылар мен орындаушылара бледі. Басарушылардан санаматы жаылмай айту, ал орындаушылардан саусатарын дрыс санау талап етіледі. Соында дрыс орындаан оушыларды басарушы олын алып:
Мына жерде рт бар,
Мына жерде май бар ...
Мына жерде ыты бар ...
ыты, ыты! –
деп ойынды аятайды.
б) Балалар ойынны ызыты да пайдалы трлеріні бірі – жаылтпаштар таырыпа те бай жне мазмн жаынан р алуан болып келеді. Оларды математиканы оытуды дидактикалы масатын сйкес тмендегідеу топтара жіктеуге болады:
- заттарды салыстыруа йрететін жаылтпаштар:
А апаты кк обди, А тай а па?
Кк апаты а обди ара тай а па?
Екеуіні жасы шамалас.
Біріні шашы – ара шаш,
Біріні шашы – а шаш аралас.
- сандарды атауларын дрыс, аны айтуа жаттытыратын жаылтпаштар:
Тсек стінде трт брік, Пеш ішінде бес мысы,
Тртеуі де кк брік, Пеш стінде бес мысы,
Тртеуінде кк брік т.б. Бес кзетші бес мысы.
Мндай жаылтпаштар математиканы оытуда бала тілін ширатуды ралы бола отырып, балалара ана тіліні бай орын игеруге, таза, майда, аны, кркем сйлеуге кмектеседі, сзді астерлеуге трбиелейді, сонымен бірге оларды айналасындаы сем кріністермен таныстырады, сзді маынасына, мнерлігіне кіл аудару йретеді.
«ндемес»
Дидактикалы масаты. Сандара 1-ді осу жне олардан 1-ді азайту амалдарын оушылара йрету.
Оыту ралдары. 1-ді осу жне 1-ді азайтуа берілген плакаттар.
Ойын мазмны. Татаа 1-ді осу жне 1-ді азайтуа берілген плакаттар ілінеді.
 | |||
 | |||
Малім балалара берілген плакаттардаы сандара 1-ді осып жне 1-ді алу керектігін тсіндіреді. Малім ндемей сандарды крсетеді.
Ойын «Кім тез есептегіш».
а) Аулада 5 йрек.
орада 3 йрек.
1 йрек тыылды.
1 йрек жыылды.
аланы неше йрек.
5+3=8;
8-1-1=6.
) Ал балалар, балалар,
ааз бенен алам ал.
Екі ешкіні мйізі,
Кне кімдер табады.
Сонда анша болады?
2+2=4.
б) Он асыты шеуін
Досы срап алады.
Айтшы сонда нешеуі
з олыда алады?
10-3=7.