Сабаты таырыбы: Математикадан сыныптан тыс саба трлерін оытудаы дидактикалы материалдар
Жоспар
1. Математикадан сыныптан тыс саба трлерін оытудаы дидактикалы материалдар.
1.Математикадан сыныптан тыс жмыс бкіл оу процесіні рамды блігі, сабатаы жмыстарды зады жаласы болып табылады.
Сыныптан тыс жмыстарды негізгі масаты- оушыларды практикалы дадылары мен білімдерін кеейте жне тередете тсу; логикалы ойлауды, тапырлыты, математикалы ыраылыты дамыту; нерлым абілетті жне дарынды балаларды крсете білу, оларды ой рісіні рі арай дамуына кмектесу, математикаа ызыушылыын арттыру; тртіпке, йымшылдыа, табандылыа, ебекке, жымдыа баулу.
Бастауыш мектептерде сыныптан тыс жмыстарды негізгі міндеттері- оушыларды практикалы дадылары мен білімдерін кеейте жне тередете тсуі, логикалы ойлауды, тапырлыты математикалы ыраылыты дамыту, нерлым абілетті жне дарынды балаларды крсету білу оларды ой-рісіні рі арай дамуына кмектесу, математикаа тарту, соны арасында тртіпке кшейте тсу, табандылыа, ебекке деген сйіспеншілікке, йымшылдыа жне жымдыа трбиелеу.
Сыныптан тыс жмысты кнделікті сабатан айырмашылыы: еріктілік принципінде рылуында; баа ойылмайды, ойын жарыс трінде теді. Сыныптан тыс жмысты мазмны математиканы негізгі курсын оып йренуде толытырушы болып табылатын жне сынып жмысы мен йлесімді болатындай тадап алыну керек.
Математикадан сыныптан тыс жргізілетін жмыс деп малімні оушылармен сабатан баса уаытта жргізілетін жмыстарыны жйесін айтамыз. Математикадан сыныптан тыс жргізілетін жмыстарды екі трге блуге болады.
1.Бадарламадаы материалдарды толы тсінбеген оушылармен жргізілетін жмыстар.
2.Математикалы абілеттері жоары математика пніне асан ызыушылыпен арайтын оушылармен жргізілетін жмыстар.
Біріншісі ртрлі себептермен (оушыны за ауруына байланысты, бір мектептен баса мектепке ауысуына байланысты т.б. білім дегейі, біліктілігі тмен оушылармен жргізіледі. Мндай жмыстар білім дегейлері бірдей болатын оушыларды 3-4-тен топтастыра бліп алып сабатан тыс уаытта осымша дріс беру арылы жргізіледі. Алыс алан оушылармен дайынды, ммкіндігінше жйелі трде (аптасына 1 немесе 2 рет). р оушыа наты кмек ретінде болуы керек. айталау жасаланнан со, оушыларды білім дегейі дрежесіне толы кз жеткізу шін орытынды баылау жргізіліп, р таырып бойынша оушыларды алыс алу себептерін анытап, жиі жіберетін ателіктерге талдау жасауы керек.
Математикадан ткізілетін сыныптан тыс жмыстар жалпы білім беретін мектептердегі оу трбие процесесіні маызды рамдас блігі.
Бастауыш сыныпта математикадан сыныптан тыс жргізілетін жмыстарды тмендегідей трлерін атауа болады:
1) Математикалы йірме;
2) Математикалы виктариналар, конкурстар;
3) Математикалы олимпиадалар;
4) Математикалы кеш;
5) Математикалы экскурсия;
6) Математикалы абыра газеті;
7) Математикалы апталы.
Математикалы кеш немесе математикалы ертегілік сыныптан тыс жмыстарды кбін амтитын жмыс трі.
Математика пнінен сабатан тыс жмыс йымдастыруды ерекшеліктері тмендегіше:
1.Оны мазмны ата трде мемлекеттік бадарламаа сйенбейді. Біра сыныптан тыс сабата математикалы материал оушыны білімі мен ммкіндігіне сйкес сынылады. Бдан математика пнінен сыныптан тыс сабаында тапсырманы бадарлама материалына сйкес, сонымен атар оушыны математикалы білім жне ммкіндік дегейі бойынша берілуі керектігін байаймыз. Ал сол тапсырмалар формасы жаынан длме-дл болуы ажет емес.
2.Егер саба барлы уаытта 45 минута жоспарланса, сыныптан тыс жмыстар мазмнымен формасына байланысты 2-3 минута да, 1саата да есептелуі ммкін.
3.Егер сыныпты – саба оушыларды жас ерекшелігімен топтасан, тгел рамын талап етсе, сыныптан тыс жмыса оушылар бір сыныптада болуы ммкін, р сыныптан жиналуы ммкін.
3.Сыныптан тыс сабаты ртрлі трлері мен формалары бар: топты сабатар, йірмелер, математикалы брыштар, викториналар мен олимпиадалар, саяхаттар, КВН жне т.б.
4.Математика пнінен сыныптан тыс жмыстарды ерекшелігі берілген материалды не мазмны, не формасы трінде беріледі.
5.Сыныптан тыс жмысты йымдастыруда тілетін тріне арай крнекіліктер пайдаланылады. Мысалы, математикалы кешті йымдастыруда, кешті мектепті лкен залында ткізген дрыс. Залды кркем етіп жабдытау керек. Блмені абыраларына ртрлі есептерді, ребустарды, бірден сызып шыуа арналан есептерді , суретпен кескінделген ызыты есептерді крнекілік трінде жазып іліп ойан жн. Блмені р жерінде “Біліміді тексер”, “Ауызша есептеп йрен”, “Білімді болса тыс сенікі”, “Сен білесі бе?”, “Уаытыды ызыты ткізгі келсе, математикамен шылдан”, т. б. таырыптармен аталатын математикалы киоскілер жмыс істеуі керек. Бл киоскілерді ойын йымдастыратын оушылар алдын-ала дайындалан, математикадан кшті жоары сынып оушылары болуа тиіс. Блмеде оушыларды алдын-ала олдан жасалан крнекі ралдарынан, дптерлерінен крме йымдастыруа болады. Жан–жаты дайындалан кештер р уаытта мазмнды болады. Кешке малімдерді, ата-аналарды аморлыа алан сынып оушыларын шаыруа болады.
Бастауыш сыныптарды трлі пн йірмелері, соны ішінде математика йірмесіде кеінен таралан. Бастауыш сынып оушыларына білім марлыын оятатын йірмелерді йымдастыру – баланы білімге деген ызыушылыын анааттандыруа ыпал ететін амал. Біра бл – йірмелерді йымдастыру ажеттілігіні бір ана себебі. йірме жмысы арапайым математиканы трлі салаларында: наты сйлеуге, символдарды (нышандарды) дрыс орынды олдануа, математикалы терминдерді дрыс пайдалануа, назарды заттар мен рылыстарды тек санды жаына аударуа, арапайым орытындылар мен тйіндер жасауа, з ойларын білуде т.б. оушыларды ой-рісін дамытуа ыпал етеді.
Балаларды йірме жмысына атысуы оларды оамды белсенділігін трбиелеуге де ыпал етеді. Бл зірше малімге крнекі ралдарды жасауа саяхаттарды йымдастыруда, математикалы газетті зірлеуде, сыныпта математика брышын жасауда крінеді. йірме жмысы математикаа тек йірмелерді ана емес, сондай-а баса сынып оушыларыны да ызыушылыын ктеруге лкен сер етеді.
Балаларды йірмелерге іріктеу кезінде оларды бейімділігін, ммкіндіктерін жне ынталарын ескеру керек. Бастауыш сыныптарда тек е абілетті жне дайындыы бар оушыларды атыстырып ана оймай, орташа жне нашарлау оитын балаларды да тартан ызытыран жн. Себебі трбиелеу процесінде кім неге абілетті екенін кесіп айту иын. те кп дарынды адамдар за ізденістен кейін, з білімділігін мір лдеашан длелдеген. Сондытан оушыа зін-зі табуа ертерек кмектесу - малімні басты міндеттеріні бірі.
Балалар шін йірмеде жаа мліметті тек есту, кру, білу ана емес, сол жааны з бетінше істейтіні, жзеге асатыны ызытырады. Ол шін кезекті сабаа дайындыа оушыларды здері тартылады. йірме сабатарында тек оны мшелері ана емес, барлы міткерлер де атыса алады, сондытан йірме сабатары туралы барлы оушылара хабарлана алады.
йымдастырылан математикалы йірмелерге йірме мшелеріні жымды талылауы нтижесінде белгілі бір ат беріледі. Бірінші сыныптарда оларды «Неге, неге?» йірмесі деп аталса, екінші сыныптарда йірмеге «Тапырлы» атын береді, ал шінші, тртінші сыныптарда детте «Жас математик» йірмесі деп атайды.
Математика йірмесіні жмысын екі аптада бір реттен арты жргізбеу керек, йткені рбір саба оытушы жаынан да, оушыларды да мият дайындыын талап етеді.
йірме сабатарында за баяндамадан бас тарту керек.
йірме мшелері з математика газеттерін шыара алады немесе жалпы мектеп газетіндегі брышыны белсенді тілшілері бола алады.
Сонымен математика йірмесіні сабатан тыс ткізілетін сынып сабатардан айырмашылыы мынада:
1. Оушыларды йірмеге тарту негізінде еріктілік принципі жатыр.
2. йірме сабаын дайындауда жне ткізуде оушылар жаынан барынша дербестік пен ынталылы крінеді.
3. Математикадан сыныптан тыс топты сабатарды, детте, малімні зі дайындайды жне ткізеді.
4. йірме сабатарын ткізу дістері топты сыныптан тыс сабатарды ткізуді дістеріне араанда р алуан.
Мысалы, ІІ-сыныптарда йымдастырылан математика йірмесіні бір отырысын ткізудегі пайдаланылатын дидактикалы материалдарды крсетейік:
І-отырыс
1. Ребустер. Жмбаталып жазылан сздерді оыдар.
| б+6+р | 4+ба | дер+5 |
2. ле есеп.
Неше уырша?
Ерте трып арадым
уыршатарды санадым
ш сылдырма жайасан
Терезені алдына
Екі онжы - тсекте
Маужырап бір алуда,
озы, ла, лын, одытар
ймелескен диванда
Неше уырша болды онда?
3. Тапырлы есебі.
а) Е кп бір табалы сан е кп екі табалыа араанда анша бірлікке кем?
б) 7 таяшадан ш шбрышты алай салуа болады?
 |
(Жауабы: суретте)
4. зіл есеп.
Жолда келе жатансын
Бес теге тапты жолдасым,
Екеулеп теге табамыз,
Бірігіп сонда аншасын?
(орытынды: сраа жауап беруге болмайды)
5. Жмбатар.
а) жемні лаы тар
Матаны тігері бар
зын жіп таы алып
Ширатар білегі бар
(Жауабы: ине)
б) Екі аайынды суа арайды,
Біра осыла алмайды.
Бл не?
(Жауабы: зенні жаалары)
7. Фигураны салыстыру.
а) Мына «стар» андай геометриялы фигурадан ралан.
б)Оларды бір-бірінен айырмашылыы неде?
