Педагог пен трбиелуші арасындаы ксіби арым атынас.

стаз бен шкірттер арасындаы арым-атынасты кнделікті тлім-трбиені натылы фактілерінен алынып, оларды салыстыра отырып, зара топтастырып крсетілді. Осындай аталан намды, намсыз деген сапалар менг ерекшеліктер шкірттер тарапынан крсетілген з пікірлері. Солай дегенмен де бл асиеттерді брі оу-трбие ісінде жиі кездесіп отырады. Мндай жйттерді брі шкірттерді жрегін жарып шыан пікірлері мен жанашырлы ниетімен айтылан оларды жан дниесін тебіренткен мселелер екенін рбір стаз, тлім-трбиеші аыл-ойа салып, з абырасымен кеесіп, таразылап круі ажет.

Малімні стазды ызметіндегі барлы іс-рекеттерін оушыларды ой-пікірлері бойынша алайша бааланатынын анытау ниетімен намды жне намсыз жатары деп екі жікке блінді. Осы сапалар мен ерекшеліктерден малімні стазды ызметіндегі даралы асиеттері мен маманды біліктілігіне ойылатын талаптар айындала тсер деген жорамал жасалды. Соны нтижесінде шкірттер тарапынан малімге ойылатын талаптар мен тілектерді мн-жайын арастырып мынадай трт топа бліп іздестірілді де, олардан тиісті орытындылар жасалды.

стаздар мен шкірттер арасындаы зара арым – атынасты дамуына, яни стазды арым – атынас жасау дегейі, педагогикалы топты жне сыныпты даму дегейі сер етеді.

арым – атынас жасау барысында шкірттер здеріні малімге деген атынастарын крсетеді. стаздар мен шкірттер арасындаы арым – атынас рдайым келісімді, зара тсініскен, шынайы атынас бола бермейді. атынастарды рашанда жасы бола бермеуі стаза да шкіртке де байланысты.

стаз бен шкірттерді арым – атынас функциясы ртрлі. Сондай функцияларды классификациясыны негізгі біреуі Ломовты «Индивидті мінез –лындаы леуметтік регуляция жне арым – атынас» атты ебегінде, ол осы функцияны негізгі класын бліп шыарды. (коммуникативті – апаратталан).

Таы да ол арым – атынасты бірлескен рекет йымдастырушы ретінде, адамдарды бір – бірін тануы, жне тлааралы арым – атынасты дамуы мен алыптасуы деген трлерін бліп шыарады. Б.Ф.Ломов – арым – атынас жоары динамикалыпен жне функционалдылыпен сипатталатын кп лшемді процесс ретінде зерттелінуі тиіс деген орытындыа келеді. стаз бен шкірт арасындаы зара тсіністік бірден алыптаспайды.

арым – атынас бізді мірімізде жне оамдаы і — рекетте лкен ролге ие. В.Н.Панаферовты айтуы бойынша кез келген адамды рекеттер арым – атынастан тыс болма.

Кеестік психологтар арым – атынастар с — рекетті айрыша трі ретінде арастырады. Педагогикалы іс — рекетте арым – атынас – стаздар мен шкірттер арасындаы зара байланысты жне зара серді ртрлі трлері жне формалары. Кеестік психологияда арым – атынасты, бір жаынан іс — рекетті бір трі, екіншіден, іс — рекетті зіндік крінісі деген ым басым. арым – атынасты іс — рекетпен байланыстылыы топ мшелеріні бір – бірімен «йлесу» немесе «йлеспеуіне» байланысты делінетін арым – атынасты рылымы те крделі. Блар бір – бірімен тыыз байланысты ш жатан (коммуникативтік, интерактивтік, перцептивтік) трады. Кптеген факторларды ішінде оу жне оудан тыс кездердегі стаздар мен шкірттерарасындаы алыптасан – атынас айрыша шешуші факторды бірі болып саналады. Осы арым – атынас мселері жнінде тікелей жне жанама амтыан В.М.Афоньков, А.А.Бодалев, Н.В.Кузьмин, А.А.Леонтьев, Р.Н.Мальковская, Н.Т.Полехин таы басаларды зерттеулерінде зара атынасты шешуші роль атаратындыы жнінде баса крсетіледі.

Жеке басты арым – атынастары барысында жс скін оамны леуметтік байланыстар жйесіне араласады. Осы жйе барысында арым – атынас тжірибесі алыптасады, адамдарды зара атынасы хаындаы ережелері мен дептерін, адамгершілік асиеттерді даму комплексін таниды. Мны брі оны жасы ырларыны, малімдермен досты, пейілділік атынастарыныныаюына, оу лгерімі мен тлім алу сапасына жан – жаты згеріс жасайды.

Л.Я.Коломинский арым – атынас туралы: «Бл процесс барысында жзеге асып жаласатын, алыптасатын хабарламалы жне затты зара сер» деп анытама берді.

Осы кезде тлім – трбие ісіндеі шкірттермен арым – атынас жасауда малімні зіндік сапа ерекшеліктерімен атар, оны зге адамдармен сіресе, шкірттерді даралы ерекшеліктерімен санасып отыру ажеттігіне баса мн береді. Осындай талапты анытап, оны жзеге асыру жолында стазды бойында зіндік сапа, стазды асиет жне арнайы білім болу керек деген міндет ойылады. Шкірттер з стаздарыны бойынан кілдеріне онымды талап – тілектеріне лайыты, намды асиеттерді кргісі келеді. Осы орайда стазды бойындаы сапалар мен асиеттерді аншалыты ыпалды болатындыын белгілі жйеге келтіріп, іздестіру оларды кнделікті тлім – трбие істеріні тжірибесіне ендіріп отыруды маызды екендігіне айрыша кіл блу керек болады. Адамны дамып, жетілуіндегі ерекшеліктерге байланысты, стаздар шкірттерге ілтипатпен кіл аударып, сеніммен арау керек. Егер де стаздар шкірттерге лі де бала ретінде арайтын болса, онда олар мндай талаптара арсы шыып, здеріні арсылыы мен наразылыын сйлеген сздерімен, істеген істерімен, мінез – ылытары арылы білдіреді.

Егер кіші мектеп жасындаы балалар шін стаз барлы бейнесімен ерекше із алдырып, олара кшті сер ететін тла болып саналатын болса, ал ересек балалар, яни жоары сынып оушылары, студенттер стазды рбір имыл – озалысын, іс — рекеті мен сйлеген сзіне, оны аыл – кеесіне зге адамдар мен арым – атынасына, шкірттерге оятын трлі талаптарына здерінше іштей сын кзімен арайды.