ТаырыпГуморальды жне жасушалы иммунитеті негізгі феномендер.

Иммунитеті келесі трлері ажыратылады: Табии белсенді иммунитет – жпалы аурулармен науастанып жазыланнан кейін пайда болады, сондытан оны постинфекциялы иммунитет деп атайды. Бактериялара арсы, вирустара арсы саыраулатара арсы жне т.б. иммунитетдеп ажыратылады. Оны тзілуі детте организм микробтан тазаранда басталады. Бірата кейбір инфекциялы аурулар кезінде абылдаушылы инфекциялы агентті организмде болуы мен байланысты. Егер оздырыштан аза тазарса, ол микробтарды айтадан абылдаыш бола алады. Бл инфекциялы немесе стерильді емес абылдамаушылы деп аталады.

Табии (пассивті) плаценталы иммунитет – нрестеге дниеге келмей транда бала жолдасы арылы анасыны анымен беріледі. Дайын антиденелер ан мен атар ана стіменде беріледі, бл жаа туан нрестені трлі инфекциялы аурулара белгілі бір уаыттар аралыында ттеп беруіне ммкіндік береді.

Жасанды иммунитет жпалы аурулардан сатану жне оларды емдеу масатында жасанды трде жасалады.

Жасанды белсенді иммунитет- ртрлі жпалы аурулара арсы вакцина жргізгенде пайда болады, сондытан оны поствакцинды иммунитет деп атайды. Оны затыы жне кернеуі кптеген факторлара байланысты, кбінде вакциналы, антигендік, иммуногендік асиеттерімен, оны енгізу ретімен дістеріне жне т.б. байланысты. Ол бір жылдан бірнеше жыла дейін саталуы ммкін.

Жасанды пассивті иммунитет –спецификалы иммунды ан сары суларын немесе гамма – глобулиндерді енгізгеннен кейін пайда болады. Организм дайын антиденелер абылдайды. Сондытан оны постсарысулы иммунитет деп атайды. Мндай иммунитет заа созылмайды, екі -ш аптадан кейін антиденелер организмнен шыарылады.

Инфекцияны ену жолындаы табии тосауылдар механикалы жне химиялы деп блінеді. Механикалыа тері жне кілегей абытары. Оларды секрециялары микроорганизмдерді жояды немесе суін тежейді. Егер микроорганизмдер бл тосауылдан тіп кетсе, онда олар екінші ораныс жолымен кездеседі – гуморальды жне жасушалы факторлармен.

Тері – микроб енетін жолдаы мыты механикалы тосауыл факторы болып саналады. Тері бетіндегі микробтар тлеген тері абатымен, май жне тер бездеріні секретімен теріні pH – ын микробтара олайсыз жадайа дейін згертеді де содан олар жойылып отырады. Теріні бактериоцитті асиеті кшті. Эпидермистті протективті ызметірнен баса теріде кшті иммунды ораныс жйесі болады. Ауыз уысы, жтынша, арын жолдарына, несеп шыару жолдарыны, ынап алы кп абатты эпителимен апталан, протективті сипатта болады, ал асазан, ішек, тыныс жолдары, жатыр жне жатыр ттігі секреторлы жне сііргіш сипаттаы жа бір абатты эпителимен герілген. Кілегей абытары ртрлі серлерден тез заымданып, микробтарды туіне жадай туады. Кілегей абытарды дегейінде организмні ішкі ортасыны трлі ораныс механизмдері болады, соны ішінде микроорганизмдерден де орануда жатады. Кілегейге батан жыпылы эпителиді кірпікшелері бір баытта толитын жылжуларды алыптастыра отырып, эпители бетінде кілегей абат тзеді. Тыныс жолдарыны тере блімдерінде жне кпені тыныс блімінде кілегей жо, біра эпителиді беті кптеген оздырыштарды стап, жоюа абілетті белсенді затынан тратын абатпен жабылан. Сонымен ос АIЖ бір абатты эпителиіні бетінде кп млшерде лимфоидты жасушалар орналасады, ал газ алмасу зонасында немі макрофагтар болады. Бір абатты эпителиді бетінде IgA секрециясы жріп отырады, ішек типтес кілегей абышасыны абаты – лимфоидты тінні рамында кптеген иммунды – компетентті жасушалар бар. алыпты микрофлора – олар патогенді микробтара антогонистік сер етеді. Лимфотйіндерді тосауылды абілеттілігі – ол микроб енген ошатан тыс жерлерге таралуын шектейді. Беткі тосауылдан тіп кеткен микроорганизмдерді екінші ораныс жолымен кездеседі, оан жасушалы факторлар – фагоциттер жатады. Фагоцитоз механизмі арнайы жасушалар – фагоциттерді организмге жат заттарды жтуы, орытуы жне иннактивациялауынан трады. Патогенді организмдерді жтатын жне бзатын фагоциттер миелопоэздік атарды жне макрофагты – моноцитарлы жйе жасушаларынан трады.

Организмді ораудаы фагоциттік жасушаларды маызын алаш рет иммунитетті фагоцииттік теориясын жасаан – И.И.Мечниковдлелдеді. Фагоциттерді озалатын жне озалмайтын трлері болады. Фиксацияланан бауыр капилярларыны тамырлы немесе лимфатикалы эндотелилеріні ерекше айматарында,кк бауыр синустарында жне лимфа тйіндерінде болады. озалмалы фагоциттер-олар ан жасушаларын фагоциттейтін макрофагтар. Макро жне микрофагтарды рамында лизосомалар болады.Ол жерде жат антигендерді бзуа атысатын ферменттер болады. Белсенділігі е кшті нейтрофилдер, ал е тмені базофилдер.

Фагоцитоз процесі 5 кезенен трады:

1.Фагоцитті жтатын обьектіге жаындауы (хемотаксис)

2.Жтатын затты фагоцит бетіне адсорбциялануы (адгезия)

3.Затты жасуша мембранасын инвагинациялап, протоплазмада фагосома тзу арылы жтуы.

4.Фагосоманы жасуша лизосомасымен бірігіп фаголизосома тзуі.

5.Лизосомальды ферменттерді белсендіріп, оларды кмегімен фаголизосомадаы заттарды ортуы.

Барлы иммуды диагностикалы дістерді скринингті жне анытаушы деп блуге болады. Скрининг иммунды жйені бзылыстарын тіркейді. Анытаушы – иммунды- кейінгі коррекциялау масатындаы оларды реализациясында атысатын механизмдерді бекіту шін олданылады.

Иммунологиялы дістерді екі масатта олданылады. Біріншіден,белгілі антиген бойынша зерттелетін сарысудаы антигенденелерге атысты спецификалы антиденелерді барлыын жне санды маынасын анытайды. Санды маынасын сарысуды титрлеу жолымен анытайды. Иммунды сарысуды титрі деп, оны лі де о реакция беретін жоары сйылу дегейін айтады. Екіншіден, белгілі антидене, яни диагностикалы иммунды сарысу арылы зерттелетін материалдаы спесификалы микробты антигенні барлыын анытайды немесе блінген оздырышты серологиялы идентификациясын жзеге асырады. Барлы иммунды-микробиологиялы дістерді 3 топа бледі:

1.Антигенні антиденемен тікелей серлесуіне негізделген иммунологиялы дістер.

2.Антиген мен антиденені арасында бір затты атысуымен болатын зара серге негізделген.

3.Белгіленген антиденелерді немесе антигендерді пайдаланатын діс.

Иммунды алдын алу-жасанды спецификалы иммунитет ру жолымен белгілі бір топтар мен жеке индивидуумдарда жпалы ауруларды ескертуді трі. Иммунизацияны екі трі болады:

1.Белсенді – белсенді иммунитет тзу масатында организмге микроб антигендерін енгізуге негізделген.

2.Пассивті – жасанды пассивті иммунитет тзу масатында организмге спецификалы антиденелері бар препараттарды енгізуге негізделген.

Вакциналар – ауіптілігі тмендетілген микробтардан, оларды німдерінен немесе блшектерінен дайындалатын,енгізгенде жасанды белсенді иммунитет тзуге олданылатын биологиялы препараттар.

Вакциналарды негізінде профилактикалы, сирек жадайда емдік масатта олданылады. Ооар белгілі бір талаптара ата жауап берулері керек: имммуногенді жоары болу керек,яни берік жне ммкіндігінше за уаыта саталатын спецификалы иммунитет тзу керек.